Хакассем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Çĕнни: ru:Абаканские татары |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
| 1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
[[Image:Hakaska.jpg|thumb|250px|[[Суриков Василий Иванович|В. И. Суриков]]. Хакас хĕрарăмĕн сăн-пичĕ. 1909 çул.]] |
|||
[[ru:Абаканские татары]] |
|||
'''Хакассем''' (хăйсене ''тадар'', нум. х. ''тадарлар'' теççĕ), патша тытăмĕн тапхăрĕнче вырус докуменчĕсенче '''минуси́н тутарĕсем''', '''[[Абакан тутарĕсем|абака́н (енисе́й) тутарĕсем]]''', '''а́чин тутарĕсем''') — Раççей тĕрĕк халăхĕ, [[Çĕпĕр]]ĕн кăнтăр çĕрĕнче ([[Минусин котловини]]) пурăнакан халăх. [[Хакаси Республики]]н титуллă этносĕ. |
|||
Халăх йышĕ — 75,6 пин çын ([[2002]]). |
|||
Халăх тĕнĕ — [[шаман тĕнĕ]], [[XIX ĕмĕр]]те нумайăшне [[Вырăс православи чиркĕвĕ|православи]] тĕнне (хăш чух вăйпа хĕсĕрлесе) кĕртнĕ. |
|||
==Этносăн ушкăнĕсем== |
|||
* качинсем (''хааш, хаас''); |
|||
* сагайсем (''са ай''); |
|||
* кызылсем (''хызыл''); |
|||
* койбалсем (''хойбал'') - чи малтан [[камаси чĕлхи]]пе усă курнă, вăл [[Урал чĕлхисем|урал чĕлхе çемйин]] [[Самоди чĕлхисем|самоди]] чĕлхе ушкăнĕн кăнтăр пайне кĕрет; |
|||
* бельтирсем |
|||
Хакассемпе этеплĕхĕпе, чĕлхепе [[теленгитсем]], [[телеутсем]] çывăх. |
|||
==Чĕлхе== |
|||
[[Хакас чĕлхи]] [[Тĕркĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисен]] тухăç-хун пайĕн уйгур ушкăнне кĕрет, чĕлхе тăватă диалектран тытăнса тăрать: качин, сагай, кызыл тата шор. Хальхи çырулăхĕ [[кириллица]] никĕсĕпе. |
|||
==Каçăсем== |
|||
*[http://www.nsu.ru/education/etno/hakas/hakas.htm Хакассем] |
|||
[[Категори:Раççей халăхĕсем]] |
|||
[[Категори:Тĕрĕк халăхĕсем]] |
|||
[[Категори:Çĕпĕр халăхĕсем]] |
|||
[[Категори:Хакаси]] |
|||
{{stub}} |
|||
[[bg:Хакаси]] |
|||
[[an:Pueblo jacaso]] |
|||
[[ca:Khakassos]] |
|||
[[cs:Chakasové]] |
|||
[[de:Chakassen]] |
|||
[[en:Khakas]] |
|||
[[fi:Hakassit]] |
|||
[[hr:Hakasi]] |
|||
[[it:Ciakassi]] |
|||
[[ko:하카스인]] |
|||
[[mk:Хакази]] |
|||
[[pl:Chakasi]] |
|||
[[ru:Хакассы]] |
|||
[[sh:Hakasi]] |
|||
[[sr:Хакаси]] |
|||
[[uk:Хакаси]] |
|||
23:44, 18 Раштав уйӑхӗн 2008 вӑхӑтри верси
Хакассем (хăйсене тадар, нум. х. тадарлар теççĕ), патша тытăмĕн тапхăрĕнче вырус докуменчĕсенче минуси́н тутарĕсем, абака́н (енисе́й) тутарĕсем, а́чин тутарĕсем) — Раççей тĕрĕк халăхĕ, Çĕпĕрĕн кăнтăр çĕрĕнче (Минусин котловини) пурăнакан халăх. Хакаси Республикин титуллă этносĕ.
Халăх йышĕ — 75,6 пин çын (2002).
Халăх тĕнĕ — шаман тĕнĕ, XIX ĕмĕрте нумайăшне православи тĕнне (хăш чух вăйпа хĕсĕрлесе) кĕртнĕ.
Этносăн ушкăнĕсем
- качинсем (хааш, хаас);
- сагайсем (са ай);
- кызылсем (хызыл);
- койбалсем (хойбал) - чи малтан камаси чĕлхипе усă курнă, вăл урал чĕлхе çемйин самоди чĕлхе ушкăнĕн кăнтăр пайне кĕрет;
- бельтирсем
Хакассемпе этеплĕхĕпе, чĕлхепе теленгитсем, телеутсем çывăх.
Чĕлхе
Хакас чĕлхи тĕрĕк чĕлхисен тухăç-хун пайĕн уйгур ушкăнне кĕрет, чĕлхе тăватă диалектран тытăнса тăрать: качин, сагай, кызыл тата шор. Хальхи çырулăхĕ кириллица никĕсĕпе.
Каçăсем
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |