Анăç Тĕрĕк хаканлăхĕ

Тĕрĕк хаканлăхĕ хăйĕн мăнаç тапхăрĕнче, 600 ç.:Анăç Тĕрĕк хаканлăхĕ: Çутти – тӳрĕ тытăмлăхра, тĕксĕмми – сĕмленĕ çĕрсем; Тухăç Тĕрĕк хаканлăхĕ: Çутти – тӳрĕ тытăмлăхра, тĕксĕмми – сĕмленĕ çĕрсем.

Анăç Тĕрĕк хаканлăхĕ — «Юркăн импери», Азов тинĕсĕпе Танран Тянь-Шаньăн тухăç отрогĕсен çити, çурçĕр-тухăç Инди таран саралса выртнă унăн çĕрĕсем. Чăмартаннă вырăнĕ — Тулă ăрăвĕ пурăннă Джунгари çĕрĕ, нушипи йăхĕсем йышăннă Анăç Тянь-Шань пулнă, çак ăру-йăхсем 630 — 651 çулсенче пĕр-пĕринпе хаяр хирĕçнĕ. Хаканлăха Ашин ăрăвĕн ханĕсем тытса тăнă[1]. Çурçĕрте хаканлăха кăпчаксем никĕсленĕ.

Истори

VI ĕмĕр вĕçĕнче Тĕрĕк хаканлăхĕнчен тухăç енĕ уйрăлать. Çакăнтанпа ирĕклĕ тивĕçĕпе икĕ Хаканлăх — Тухăç тата Анăç — хăй тĕллĕн аталанма пуçлаççĕ. Анăç хаканлăх шутне Казахстанăн кăнтăр тата кăнтăр-тухăç çĕрĕсем кĕреççĕ.

Хаканлăхăн этнополитика чăмăрне «вунă йăх» (он ок будун) тĕпĕлеççĕ, вĕсем ĕлекхи усун çĕрĕсене Хуратуран Джунгарине çити йышăнса пурăннă. Чу шывĕнчен тухăçалла пиллĕк тула йăхĕ пурăнни паллă, анăçалла – нушиби пиллĕк йăхĕ. Тĕп хули Суяп (Кăркăстанăн хальхи Токмак хули патĕнче) шутланнă, çуллахи кил йăви Минг-Булаг (Туркестан патĕнче) пулнă. Хаканлăх хăйĕн пултакне Джегуй-хакан (610-618 çç.) тата унăн шăллĕ Токджабгу-кагана (618-630 çç.) — тапхăрĕнче çитет. Тохаристанпа Афганистана кайнă харçăсем патшалăхăн чиккисене çурçĕр-анăç Индине çитереççĕ.

Вуламалли

• Гумилёв Л. Н., "Древние тюрки", http://gumilevica.kulichki.net/OT/index.html, СПб., СЗКЭО, Издательский Дом «Кристалл», 2002, isbn = 5-9503-0031-9

Çавăн пекех пăхăр

• Тĕрĕк хаканлăхĕ
• Хасар хаканлăхĕ
• Авар хаканлăхĕ
• Аслă Пăлхар
• Тухăç Тĕрĕк хаканлăхĕ
• Кимак хаканлăхĕ

Каçăсем

• хаканлăхĕ

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.