Барион: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
п робот хушрĕ: eo, et, is, ku, la, ms |
||
26-мĕш йĕрке: | 26-мĕш йĕрке: | ||
[[Категори:Барионсем]] |
[[Категори:Барионсем]] |
||
⚫ | |||
[[ar:باريون]] |
[[ar:باريون]] |
||
[[bg:Барион]] |
[[bg:Барион]] |
||
36-мĕш йĕрке: | 35-мĕш йĕрке: | ||
[[el:Βαρυόνιο]] |
[[el:Βαρυόνιο]] |
||
[[en:Baryon]] |
[[en:Baryon]] |
||
[[eo:Bariono]] |
|||
[[es:Barión]] |
[[es:Barión]] |
||
[[et:Barüonid]] |
|||
[[fa:باریون]] |
[[fa:باریون]] |
||
[[fi:Baryoni]] |
[[fi:Baryoni]] |
||
43-мĕш йĕрке: | 44-мĕш йĕрке: | ||
[[hr:Barion]] |
[[hr:Barion]] |
||
[[hu:Barion]] |
[[hu:Barion]] |
||
[[is:Þungeind]] |
|||
[[it:Barione]] |
[[it:Barione]] |
||
[[ja:バリオン]] |
[[ja:バリオン]] |
||
[[ko:바리온]] |
[[ko:바리온]] |
||
[[ku:Baryon]] |
|||
[[la:Baryon]] |
|||
[[lt:Barionas]] |
[[lt:Barionas]] |
||
[[lv:Barioni]] |
[[lv:Barioni]] |
||
[[ms:Barion]] |
|||
[[nl:Baryon]] |
[[nl:Baryon]] |
||
[[no:Baryon]] |
[[no:Baryon]] |
||
[[pl:Bariony]] |
[[pl:Bariony]] |
||
[[pt:Bárion]] |
[[pt:Bárion]] |
||
⚫ | |||
[[sk:Baryón]] |
[[sk:Baryón]] |
||
[[sv:Baryon]] |
[[sv:Baryon]] |
02:23, 20 Ака уйӑхӗн 2009 вӑхӑтри верси
Барионсем (грек βαρύς — йытвăр) — Элементарлă пĕрчĕксен çемйи, хăватлă пĕр-пĕринпе ĕç-пуçĕне пăхăнакан фермионсем, виçĕ кваркран тытăнса тăраççĕ (барионсем 5 тата ытла шутлă кварксенчен тăрать тесе шутлани те пур, анчах ăна тĕпчесе çирĕплетмен). Барионсем мезонсемпе (кусем икĕ кваркран чăмăртаннă) пĕрле элементарлă пĕрчĕксен хăватлă пĕр-пĕринпе ĕç-пуçĕсен ушкăнне пуçтарăнаççĕ, вĕсене тепĕр ячĕпе адронсем теççĕ.
Барионсем шутне (йывăрăшĕ ӳссе пынă май): протон, нейтрон, ламбда-гиперон, сигма-гиперон, кси-гиперон, омега-гиперон. омега-гиперонăн йывăрăшĕ (3278 электрон йывăрăшлĕ), протонăнчен 1,8 хут ытларах.
Барион хисепĕсем
Барионсен классификацийĕ
Протонпа нейтрон çирĕп тăнăç барионсем шутне кĕреççĕ. Пĕрремĕшĕ (халĕ çак паллă) пĕтĕмлĕ тăнăç, иккĕмĕшĕн бета-арканăвлĕ пурнăç тапхăрĕ 1000 çеккунтă. Йывăртарах барионсем 10−23 — 10−10 çеккунтă хушшинче арканаççĕ.
Нуклон кварк шучĕсемпе uud — протон тата udd — нейтрон пулать. Унăн пăри ½ тан, тĕлĕнтермĕшлĕхĕ нуль. Йывăрăшĕ 940 МэВ çывăх. Кĕске вăхăт пурăнакан пăлханчăк тăруллă нуклонсем N-барионсен ушкăнне кĕреççĕ.
Тĕлĕнтермĕшлĕ пĕр кварклă та пулин барионсене — анчах та йывăр кварксăррисене — называются гиперонсем теççĕ. Барионсен çемйинче, нуклонсем пуçсăр, Δ-, Λ-, Σ-, Ξ- и Ω-барион ушкăнĕсене кăтартаççĕ.
- Δ-барионсем (Δ++, Δ+, Δ0, Δ−), нуклонсем пекех, u-па d-кварксенче тытăнса тăрать, анчах та, нуклонсемпе танлаштарсан, вĕсен пăри 3/2 тан.