Иваново: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

Йӗркешерӗн

08:36, 14 Ҫу уйӑхӗн 2009 вӑхӑтри верси

Иваново

Хула гербĕ Ӳкерчĕк:Иваново гербĕ
Патшалăх:	Раççей
Регион:	Иваново облаçĕ
Никĕсленĕ:	1561
Хула, çултан:	1871
Халăх йышĕ, пин çын:	406,5 (2008)
Хула лаптăкĕ:	км²
Геогр. анлăхĕ:	57°00′ ç. ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ:	40°59′ х. т. д.

Иваново, — Иваново облаçĕн тĕп хули. Хулара 4 район: Ленинский, Октябрьский, Советский, Фрунзенский.

Хула пуçлăхĕ — Александр Фомин; избран 2005 çулхи раштавăн 4-мĕшĕнче суйланă.

Халăх йышĕ


1897	1917	1923	1926	1939	1959
54 200	174 400	71 800	111 200	285 200	338 000
1970	1979	1989	1996	2002	2007
425 900	464 500	481 000	471 900	431 721	409 000

Истори

1871 çулта йĕтĕнпе ĕçлекĕн Иваново салипе (пĕрремĕш хут 1561 çулта асăннă) Вознесенски Посачĕ (1836 çулта никĕсленнĕ) пĕрлешнипе Иваново хули туса хунă. 1932-мĕш çулчен Иваново-Вознесенск ятлă пулнă. Раççейри çăмăл промăçлăхăн тĕпе пулнă. 1914 çулта хула Раççейри чи пысăк 20 хула шутне кĕнĕ. Пир тĕтрекенсен пурнăçĕ питĕ йывăр пулнă.Çавăнпа час-часах пролетариат забастовкăсем иртернĕ. 1905 çулта, пĕрремĕш вырăс революци вăхăтĕнче, Ивановăра рабочи депутачăсен Канашĕ йеркеленĕ (Раççейре пĕрремĕш). Çакăнтан пĕрремĕш Советхули ят тухнă. 1905 çулхи çу уйăхĕн 12-мĕшĕнче 72-кунлăх пĕтĕм рабочи хутшăнакан стачка пуçланать. Пуçаракансемпа ертсе пыракансем хушшинче А. С. Бубнов (Химик), Н. Н. Колотилов (Лапа), Н. И. Подвойский (Мироныч), М. В. Фрунзе (Арсений) профессиллĕ революцинерсем пулнă. Хулара забастовкăна хутшăнакан предприятисенчен 151 çынран тăракан Канаш туса хураççĕ. Çу уйăхĕн 17-мĕшĕнче хула варринче митингсем иртерме чарсан рабочисен Канашĕн ларăвĕсем хуларан тулашĕнче пулаççĕ. Талка юханшывĕ хĕрринче нумай çынна пулçтарăнма чарнă хыççăн тепĕр кун салтаксемпе казаксем рабочисене хирĕç хĕçпăшал усă кураççĕ. Çу уйăхĕнче фабрикăсем ĕçлеме тытăнаççĕ. Юпа уйăхĕн 22 Талка хĕрринче черносотенецсемпе (?) хирĕçнĕ вăхăтра стачкăн ертӳçи - Ф. А. Афанасьев (Отец) вилет. 1915 çулхи çурла уйăхĕнче нумай халăх вăрçа хирĕç тăрать. 1915 çулхи çурла уйăхĕн 10-мĕшĕнче демонстрцине салатнă вăхăтра 30 çынна вĕлереççĕ тата 53 çына амантаççĕ. Вилнисем хушшинче вырăнти большевиксен ертӳçисенчен пĕри - Е. С. Зиновьев та (Федор) пулать. Иваново-Вознесенскра демонстрацине персе прахнине хирĕçлесе нумай хулара халăх пăлханать. 1937 çулта хулара Интердом уçăлнă. Унта ют çĕршывсенчи коммунистсен ачисем вĕреннĕ, çав шутра Александр Карастоянов, Долорес Ибаррури, Мао Цзэдун ачисем. Ивановора «Нормандия-Неман» авиаэскадрильи çулĕ пуçланнă.

1984 çулхи утă уйăхĕн 9-мĕшĕнче хула çине питĕ вăйлă çавра çил тапăнать. Хулапа облаçре 100 ытла çурта çĕмĕрет. Темиçе вун çын вилет, темиçе çĕр çын аманать. 1992 çулхи çурла уйăхĕн 27 Иваново аэродромне ларнă чух Минеральные Воды-Донецк-Иваново арканать. 84 çын вилет. ^[1]

Экономика

Кӳршĕ хуласемпе (Улатимĕр, Ярославль, Кострома) танлаштарсан, Иваново промăçлăх енĕпе аталалнни сисĕнет. Хула пир-авăр центрĕ тесе шутланнă. Пĕрремĕш пир-авăр мануфактурисем XVI ĕмĕртех никĕсленнĕ. XX-мĕш ĕмĕрĕн 50-мĕш çулсенче хулара машинăсем тăвакан заводсем тума тытăннă. Хальхи вăхăтра апат-çимĕç промăçлăхĕ аталанать. Хими предприятийĕсем пур. 2007 çулта хулара 15 875 млн. тенкĕлĕх таварпа сервис тунă.

Аслă пĕлӳ

Пĕрремĕш вузсем (Иваново-Вознесенск политехника институчĕпе и Иваново-Вознесенск педагогика институчĕ) 1918 çултах уçăлнă.Хальхи вăхăтра Ивановора:

[Ивановори патшалăх архитектура-строитель университечĕ ^[2]
Ивановори патшалăх медицина академийĕ ^[3]
Ивановори патшалăх ялхуçалăх академийĕ ^[4]
Ивановори патшалăх пир-авăр академийĕ ^[5]
Ивановори патшалăх университечĕ ^[6]
Ивановори патшалăх хими технологи университечĕ ^[7]
В. И. Ленина ячĕллĕ Ивановори патшалăх энергетка университечĕ. ^[8]
РФ МЧС Ивановори патшалăх пужара хирĕç службăн институчĕ ^[9]
Унсăр пуçне Мускаври университетсен филиалĕсем пур.

Культура

Иваново хулинче 3 театр вырнаçнă:

Облаç драма театăрĕ
Ивановори музыка театăрĕ
Ивановори пуканесен театăрĕ

Хулара виçĕ пысăк кинотеатр: «Современник», «Лодзь» и «Искра». 8 музей:

Ивановори Д.Г. Бурылин ячĕллĕ патшалăх истори-краеведени музейĕ.
Иваново ситсин музейĕ
Иваново обалçĕн ӳнер музейĕ
Пĕрремĕш Совет музеёĕ
Д.Г. Бурылин ячĕллĕ промăçлăх тата искусство музеёĕ
Бубновсен килйышĕн çурчĕ
А.И. Морозов музейĕ
Б.И. Пророковăн çурт-музейĕ

Хулара тата Ивановори В.А.Волжанский ячĕлле патшалăх циркĕпе зоопарк пур.

Паллă çыннисем

Бубнов Андрей Сергеевич - политикă ĕçченĕ.
Варенцова Ольга Афанасьевна - революционер.
Пророков Борис Иванович - СССР халăх художникĕ.
Фролов Николай Александрович - врач.
Зайцев Вячеслав Михайлович - модельер.
Дискотека Авария — поп-группа.

Города-побратимы

Каçăсем

Иваново хулин официаллă сайчĕ

Массăллă информаци хатĕрĕсем (вырăсла)

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[1] Ивановский государственный архитектурно-строительный университет

[2] Ивановский государственный архитектурно-строительный университет

[3] Ивановская государственная медицинская академия

[4] Ивановская государственная сельскохозяйственная академия

[5] Ивановская государственная текстильная академия

[6] Ивановский государственный университет

[7] Ивановский государственный химико-технологический университет

[8] Ивановский государственный энергетический университет им. В. И. Ленина

[9] Ивановский институт государственной противопожарной службы МЧС РФ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ 109-мĕш йĕрке: / 109-мĕш йĕрке: @@
 </div>
 ==Каçăсем==
-[http://ivgoradm.ru/ Иваново хулин официаллă сайчĕ]
+*[http://ivgoradm.ru/ Иваново хулин официаллă сайчĕ]
+<references/>
 * [http://www.heraldicum.narod.ru/russia/subjects/towns/ivanovo.htm Хула гербĕн историйĕ]
 * [http://timland.narod.ru/articles/ivanovo.htm Чи совет хула]
@@ 133-мĕш йĕрке: / 133-мĕш йĕрке: @@
 {{stub}}
+<!--Interwiki-->
 [[ar:آيفانوفو]]
 [[bg:Иваново (Русия)]]