Бериллий: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Santăr (Сӳтсе яв | хушни)
пТӳрлетӗве ӑнлантарман
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке: 1-мĕш йĕрке:
{{Элементсен периодикăллă системи2}}
{{Элементсен периодикăллă системи2}}
{{Хими элеменчĕ|Берилли / Beryllium (Be)|4|[[Ӳкерчĕк:Be-140g.jpg|150px|99% тасалăхлă берилли, поликристаллă фрагмент]]
{{Хими элеменчĕ|Берилли / Beryllium (Be)|4|[[Ӳкерчĕк:Be-140g.jpg|150px|99% тасалăхлă берилли, поликристал фрагменчĕ]]
çемçĕ шурă-кĕмĕл тĕслĕ [[метал]] |9,01218|112|898,8 (9,32)|[He] 2s<sup>2</sup>|90|35 (+2e)|1.57|−1,69 В|2; 1|1,848|16,44<ref name="ХЭ">{{кĕнеке
çемçĕ шурă-кĕмĕл тĕслĕ [[метал]] |9,01218|112|898,8 (9,32)|[He] 2s<sup>2</sup>|90|35 (+2e)|1.57|−1,69 В|2; 1|1,848|16,44<ref name="ХЭ">{{кĕнеке
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|часть =
|пай =
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|пуçелĕк = Химическая энциклопедия: в 5 т
|оригинал =
|тăван ят =
|ссылка =
|каçă =
|яваплă =
|ответственный =
|издание =
|кăларăм =
|место = Москва
|вырăн = Мускав
|издательство = Советская энциклопедия
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1988
|çул = 1988
|том = 1
|том = 1
|страницы = 280
|страницăсем = 280
|страниц = 623
|страниц = 623
|серия =
|сери =
|isbn =
|isbn =
|тираж = 100 000
|тираж = 100 000
}}
}}
</ref>|201|1551|12,21|3243|309|5,0|гексагоналлă||22=a=2,286; c=3,584|1,567|1000}}
</ref>|201|1551|12,21|3243|309|5,0|гексагоналлă||22=a=2,286; c=3,584|1,567|1000}}
{{Пĕлтерĕшсем|Be (пĕлтерĕшсем)}}
{{Значения|Be (значения)}}
<!--
<!--
Ячĕ|Атом йывăрăшĕ| Тулаш ĕлки|Атом йывăрăшĕ|Атом радиусĕ|Ионизаци хăвачĕ|Электронлă конфигураци|Ковалент радиусĕ|Ион радиусĕ|Электроçуклăх|Электрод потенциалĕ|Йӳçĕклев степенĕсем|Тачăлăх|Удель ăшă калăпăш|Ăшă куçарулăх|Шăрану температури|Шăрану ăшăлăхĕ|Вĕрӳ температури|Пăслав ăшăлăхĕ|Моль калăпăшĕ|Чĕнтĕр тытăмĕ|Чĕнтĕр тапхăрĕ|c/a танлашăнни|Дебай температури
Название|Атомный номер| Внешний вид|Атомный вес|Радиус атома|Энергия ионизации|Электронная конфигурация|Ковалентный радиус|Радиус иона|Электроотрицательность|Электродный потенциал|Степени окисления|Плотность|Удельная теплоёмкость|Теплопроводность|Температура плавления|Теплота плавления|Температура кипения|Теплота испарения|Молярный объём|Структура решётки|Период решётки|Отношение c/a|Температура Дебая
-->
-->
<!--
<!--
39-мĕш йĕрке: 39-мĕш йĕрке:
|}
|}


== Истори ==
== Кун-çулĕ ==
Бериллипе унăн минералĕсене тĕпчев ĕçĕсене расççей химикĕ [[Авдеев Иван Васильевич|И.В.Авдеев]] (1818—1865) туса пынă. Вăлах бериллийĕн оксичĕ BeO тесе палăртнă, маларах йăнăшпа Be<sub>2</sub>O<sub>3</sub> çырнă пулнă.
Бериллипе унăн минералĕсене тĕпчев ĕçĕсене расççей химикĕ [[Авдеев Иван Васильевич|И.В.Авдеев]] (1818—1865) туса пынă. Вăлах бериллийĕн оксичĕ BeO тесе палăртнă, маларах йăнăшпа Be<sub>2</sub>O<sub>3</sub> çырнă пулнă.


50-мĕш йĕрке: 50-мĕш йĕрке:
! Йӳçĕклекен
! Йӳçĕклекен
! Удель туртăмĕ (Р1, çек)
! Удель туртăмĕ (Р1, çек)
! Çунтаракан температури °С
! Çунтару температури °С
! Çунакан япалин тачăлăхĕ г/см<sup>3</sup>
! Çунакан япала тачăлăхĕ г/см<sup>3</sup>
! Хăвăртлăхăн ӳсĕмĕ, ΔVид,25, м/çек
! Хăвăртлăх ӳсĕмĕ, ΔVид,25, м/çек
! Çунакан япалан йывăрăш шучĕ %
! Çунакан япалан йывăрăш шучĕ %
|-
|-
126-мĕш йĕрке: 126-мĕш йĕрке:
Берилли рентген пайăркисене начар пуçтарать, çавăнпа та унтан рентген пăрăхĕсенче пайăркасем тулашне тухмашкăн чӳречене хатĕрлеççĕ.
Берилли рентген пайăркисене начар пуçтарать, çавăнпа та унтан рентген пăрăхĕсенче пайăркасем тулашне тухмашкăн чӳречене хатĕрлеççĕ.


=== [[Атăмлă энергетика]] ===
=== [[Атом энергетики]] ===
Атăм реакторĕсенче бериллипе нейтронсен хăвăртлăхне чакараççĕ. α-радиохастар нуклидсемпе хутăшра берилли ампуллă нейтронлă çăлкуçсенче, мĕншĕн тесен берилли-9 тĕшшисемпе α-пĕрчĕксен хутшăнăвĕнчен нейтронсем çуралаççĕ: <sup>9</sup>Ве(α, n)<sup>12</sup>C.
Атăм реакторĕсенче бериллипе нейтронсен хăвăртлăхне чакараççĕ. α-радиохастар нуклидсемпе хутăшра берилли ампуллă нейтронлă çăлкуçсенче, мĕншĕн тесен берилли-9 тĕшшисемпе α-пĕрчĕксен хутшăнăвĕнчен нейтронсем çуралаççĕ: <sup>9</sup>Ве(α, n)<sup>12</sup>C.


=== [[Лазерлă материалсем]] ===
=== [[Лазер материалĕсем]] ===
Лазерлă техникăра берилли алюминачĕнчен хатĕрленĕ хурса е плпастина пайăрка кăларать.
Лазер техникинче берилли алюминачĕнчен хатĕрленĕ хурçă е пластина пайăрка кăларать.

==Асăрхаттарусем==
==Асăрхаттарусем==
<references/>
<references/>

== Каçăсем ==
== Каçăсем ==
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Be/key.html Берилли Webelements çинче]
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Be/key.html Берилли Webelements çинче]

16:51, 13 Раштав уйӑхӗн 2009 вӑхӑтри верси

Берилли / Beryllium (Be)
Атом номерĕ 4
Ансат япалалăхăн курăмĕ 99% тасалăхлă берилли, поликристал фрагменчĕ

çемçĕ шурă-кĕмĕл тĕслĕ метал

Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
9,01218 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 112 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
898,8 (9,32) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ [He] 2s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 90 пм
Ион радиусĕ 35 (+2e) пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
1.57
Электрод потенциалĕ −1,69 В
Оксидлав капашĕсем 2; 1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 1,848 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 16,44[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх 201 Вт/(м·K)
Шăрану температури 1551 K
Шăраннин пайлавла ăшши 12,21 кДж/моль
Вĕрев температури 3243 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 309 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 5,0 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ гексагоналлă
Решетке периочĕ a=2,286; c=3,584 Å
c/a танлашăнни 1,567
Дебай температури 1000 K
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Be (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Be 4
9,012182
2s2
Берилли

Кун-çулĕ

Бериллипе унăн минералĕсене тĕпчев ĕçĕсене расççей химикĕ И.В.Авдеев (1818—1865) туса пынă. Вăлах бериллийĕн оксичĕ BeO тесе палăртнă, маларах йăнăшпа Be2O3 çырнă пулнă.

Çулăма çирĕплă материалсем

= Ракетăн çунакан япали

Йӳçĕклекен
Йӳçĕклекен Удель туртăмĕ (Р1, çек) Çунтару температури °С Çунакан япала тачăлăхĕ г/см3 Хăвăртлăх ӳсĕмĕ, ΔVид,25, м/çек Çунакан япалан йывăрăш шучĕ %
Фтор 323,3 çек 4328 °C 1,547 5014 м/çек 13 %
Тетрафторгидразин 310,8 çек 4234 °C 1,19 4204 м/çек 11 %
ClF3 277,4 çек 4075 °C 1,85 4696 м/çек 13 %
ClF5 289,6 çек 4176 °C 1,762 4791 м/çек 13 %
Перхлорилфторид 242,6 çек 3593 °C 1,709 3953 м/çек 13 %
Фтора йӳçлекен 308,6 çек 4177 °C 1,561 4986 м/çек 13 %
Йӳçлĕк 235,4 çек 3637 °C 1,21 3213 м/çек 15 %
Водород перекиçĕ 276,8 сек 3472 °C 1,503 4231 м/çек 18 %
Азот кислоти 256 сек 2728 °C 1,574 4005 м/çек 24 %

Усă курасси

Хутăш шăранчăксене пахалатни

Бериллие чылайлă тĕрлĕ шăранчăксене хушаççĕ, çав вара юлашкисене хытарать, çирĕплетет, вĕсенчен хатĕрленĕ япаласен çийĕ коррозие хирĕç тăма пултарать. Техникăра бериллиллĕ бронзăпа усă кураççĕ (пружинăллă перĕнӳсем). Хурçăна 0,5 % бериллие хушса тунă пружина хĕрлĕ тĕсе çитиччен хĕртнĕ чух пружинăлать.

Рентген техники

Берилли рентген пайăркисене начар пуçтарать, çавăнпа та унтан рентген пăрăхĕсенче пайăркасем тулашне тухмашкăн чӳречене хатĕрлеççĕ.

Атом энергетики

Атăм реакторĕсенче бериллипе нейтронсен хăвăртлăхне чакараççĕ. α-радиохастар нуклидсемпе хутăшра берилли ампуллă нейтронлă çăлкуçсенче, мĕншĕн тесен берилли-9 тĕшшисемпе α-пĕрчĕксен хутшăнăвĕнчен нейтронсем çуралаççĕ: 9Ве(α, n)12C.

Лазер материалĕсем

Лазер техникинче берилли алюминачĕнчен хатĕрленĕ хурçă е пластина пайăрка кăларать.

Асăрхаттарусем

  1. ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Мускав: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1. — С. 280. — 100 000 экз.

Каçăсем