Пĕвер: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот хушрĕ: ht:Fwa |
п робот хушрĕ: hy:Լյարդ; косметические изменения |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
[[Ӳкерчĕк:BauchOrgane wn.png|thumb|Çын пĕверĕн (4) вырнаçăвĕ]] |
[[Ӳкерчĕк:BauchOrgane wn.png|thumb|Çын пĕверĕн (4) вырнаçăвĕ]] |
||
[[Ӳкерчĕк:Perfused_Rat_Liver.JPG|thumb|Йĕкехӳре пĕверĕ]] |
[[Ӳкерчĕк:Perfused_Rat_Liver.JPG|thumb|Йĕкехӳре пĕверĕ]] |
||
'''Пĕвер''' (hepar) — çурăм шаммиллĕ чĕрчунсен, çав шутра [[çын]]нăн |
'''Пĕвер''' (hepar) — çурăм шаммиллĕ чĕрчунсен, çав шутра [[çын]]нăн шалти, хырăм ăшĕнчĕ вырнаçнă, пурнăçа кирлĕ физиологиллĕ тĕрлĕ ĕçсем тăвакан пушмаклă мар органĕ. |
||
== Пĕверĕн тĕп функцийĕсем == |
== Пĕверĕн тĕп функцийĕсем == |
||
* тĕрлĕ ют япаласене ([[ксенобиотик]]сене) пĕтересси, тĕслĕхрен [[аллерген]]сене, [[наркăмăш]]сене тата [[токсин]]сене ытлах сиенлĕ мар, сахалрах токсиклă е ăшчикрен çăмăл кăлармалли çыхăнусене куçарасси; |
* тĕрлĕ ют япаласене ([[ксенобиотик]]сене) пĕтересси, тĕслĕхрен [[аллерген]]сене, [[наркăмăш]]сене тата [[токсин]]сене ытлах сиенлĕ мар, сахалрах токсиклă е ăшчикрен çăмăл кăлармалли çыхăнусене куçарасси; |
||
* ытлашши [[гормон]]сене, [[медиатор]]сене, [[витамин]]сене, çавăн пекех токсикăллă тата улăштару вĕççин япалисене те, тĕслĕхрен, |
* ытлашши [[гормон]]сене, [[медиатор]]сене, [[витамин]]сене, çавăн пекех токсикăллă тата улăштару вĕççин япалисене те, тĕслĕхрен, [[аммиак]]а, [[фенол]]а, [[этанол]]а, [[ацетон]]а, кетон йӳçĕкĕсене пĕтерсе организăмран кăларасси; |
||
* апат-çимĕçе хырăмра (çĕртересси) пайласа хурасси, чĕрчуна энергетика кирлĕхĕсене «энергетика укçипе» — [[глюкоза|глюкозăпа]] тивĕçтересси, хăват çăлкуçĕсене (ирĕклĕ çу йӳçĕкне, [[амин йӳçĕкĕ|амин йӳçĕкне]], [[глицерин]]а, [[сĕт йӳçĕкĕ|сĕт йӳçĕкне]]) глюкозăна куçарасси ([[глюконеогенез]] ĕçĕ); |
* апат-çимĕçе хырăмра (çĕртересси) пайласа хурасси, чĕрчуна энергетика кирлĕхĕсене «энергетика укçипе» — [[глюкоза|глюкозăпа]] тивĕçтересси, хăват çăлкуçĕсене (ирĕклĕ çу йӳçĕкне, [[амин йӳçĕкĕ|амин йӳçĕкне]], [[глицерин]]а, [[сĕт йӳçĕкĕ|сĕт йӳçĕкне]]) глюкозăна куçарасси ([[глюконеогенез]] ĕçĕ); |
||
* хăвăрт энергетика куçăмлă [[гликоген]]а тултарасси тата упрасси, |
* хăвăрт энергетика куçăмлă [[гликоген]]а тултарасси тата упрасси, [[углевод]] ылмаштарăвне йĕркелесе тăрасси; |
||
* хăшпĕр витаминсене тултарасси тата упрасси (уйрăмах пĕверте çупа ирĕлекен А, D, шывра ирĕлекен B12 витамин чылай), çаплах [[микроэлемент]]сен [[катион]]ĕсен ĕречĕ, тĕслĕхрен, [[тимĕр]], [[пăхăр]] тата [[кобальт]] катионĕсем; |
* хăшпĕр витаминсене тултарасси тата упрасси (уйрăмах пĕверте çупа ирĕлекен А, D, шывра ирĕлекен B12 витамин чылай), çаплах [[микроэлемент]]сен [[катион]]ĕсен ĕречĕ, тĕслĕхрен, [[тимĕр]], [[пăхăр]] тата [[кобальт]] катионĕсем; |
||
* юн тăвас ĕçсене хутшăнать, сăмахран чылай [[белок]]сен [[юн]] [[плазма|плазмин]] — [[альбумин]]сен, альфа- тата бета-[[глобулин]]сен, тĕрлĕ гармонсемпе витаминсен транспорт белокĕсен, юна çыхакан тата юн çыхăнăвне хирĕç йĕркеллĕ белоксен тата ыттисен [[синтĕс]]ĕ; |
* юн тăвас ĕçсене хутшăнать, сăмахран чылай [[белок]]сен [[юн]] [[плазма|плазмин]] — [[альбумин]]сен, альфа- тата бета-[[глобулин]]сен, тĕрлĕ гармонсемпе витаминсен транспорт белокĕсен, юна çыхакан тата юн çыхăнăвне хирĕç йĕркеллĕ белоксен тата ыттисен [[синтĕс]]ĕ; |
||
* [[холестерин]]нпа унăн эфирĕсене, [[липид]]сене, |
* [[холестерин]]нпа унăн эфирĕсене, [[липид]]сене, [[фосфолипид]]сене, [[липопротеид]]сене тата липид ылмаштарăвĕсене йĕркелесе тăрать; |
||
* [[ват йӳçĕкĕ]]пе [[билирубин]] синтĕсĕ, [[ват]] йӳçсе тухни; |
* [[ват йӳçĕкĕ]]пе [[билирубин]] синтĕсĕ, [[ват]] йӳçсе тухни; |
||
* çавăн пекех чылай юн калăпăшне упрать: юн çухатсан е [[шок]] пулсан, пĕвере юн турттаракан тымарсем хĕсĕнеççĕ те пĕрлĕ пăрăхсене тивĕçтерӳлĕх юна параççĕ . |
* çавăн пекех чылай юн калăпăшне упрать: юн çухатсан е [[шок]] пулсан, пĕвере юн турттаракан тымарсем хĕсĕнеççĕ те пĕрлĕ пăрăхсене тивĕçтерӳлĕх юна параççĕ . |
||
17-мĕш йĕрке: | 17-мĕш йĕрке: | ||
== Пĕверĕн чирĕ-амакĕ == |
== Пĕверĕн чирĕ-амакĕ == |
||
* [[Пĕвер циррозĕ]] — хроникăллă аталанса пыран пĕвер чирĕ, унăн чĕрĕклĕхлĕ |
* [[Пĕвер циррозĕ]] — хроникăллă аталанса пыран пĕвер чирĕ, унăн чĕрĕклĕхлĕ структурине пăсать, çыхăнтаракан тканĕ сарăлса каять, паренхимă патологиллĕ регенерациленет; функцийĕсем енчен пĕверĕн çитменлĕх пулать тата порталлă гипертензипе аптăрать. |
||
Пĕвер чирĕн сăлтавĕсем: хроникăллă [[алкоголизм]] (пĕверĕн |
Пĕвер чирĕн сăлтавĕсем: хроникăллă [[алкоголизм]] (пĕверĕн алкоголлĕ цирроз чирĕсем тĕрлĕ çĕршывсенче 20 — 95%) тата вируслă [[гепатит]] ( 10—40%). |
||
== Каçăсем == |
== Каçăсем == |
||
60-мĕш йĕрке: | 60-мĕш йĕрке: | ||
[[ht:Fwa]] |
[[ht:Fwa]] |
||
[[hu:Máj]] |
[[hu:Máj]] |
||
[[hy:Լյարդ]] |
|||
[[id:Hati]] |
[[id:Hati]] |
||
[[io:Hepato]] |
[[io:Hepato]] |
15:05, 10 Ака уйӑхӗн 2010 вӑхӑтри верси
Пĕвер (hepar) — çурăм шаммиллĕ чĕрчунсен, çав шутра çыннăн шалти, хырăм ăшĕнчĕ вырнаçнă, пурнăçа кирлĕ физиологиллĕ тĕрлĕ ĕçсем тăвакан пушмаклă мар органĕ.
Пĕверĕн тĕп функцийĕсем
- тĕрлĕ ют япаласене (ксенобиотиксене) пĕтересси, тĕслĕхрен аллергенсене, наркăмăшсене тата токсинсене ытлах сиенлĕ мар, сахалрах токсиклă е ăшчикрен çăмăл кăлармалли çыхăнусене куçарасси;
- ытлашши гормонсене, медиаторсене, витаминсене, çавăн пекех токсикăллă тата улăштару вĕççин япалисене те, тĕслĕхрен, аммиака, фенола, этанола, ацетона, кетон йӳçĕкĕсене пĕтерсе организăмран кăларасси;
- апат-çимĕçе хырăмра (çĕртересси) пайласа хурасси, чĕрчуна энергетика кирлĕхĕсене «энергетика укçипе» — глюкозăпа тивĕçтересси, хăват çăлкуçĕсене (ирĕклĕ çу йӳçĕкне, амин йӳçĕкне, глицерина, сĕт йӳçĕкне) глюкозăна куçарасси (глюконеогенез ĕçĕ);
- хăвăрт энергетика куçăмлă гликогена тултарасси тата упрасси, углевод ылмаштарăвне йĕркелесе тăрасси;
- хăшпĕр витаминсене тултарасси тата упрасси (уйрăмах пĕверте çупа ирĕлекен А, D, шывра ирĕлекен B12 витамин чылай), çаплах микроэлементсен катионĕсен ĕречĕ, тĕслĕхрен, тимĕр, пăхăр тата кобальт катионĕсем;
- юн тăвас ĕçсене хутшăнать, сăмахран чылай белоксен юн плазмин — альбуминсен, альфа- тата бета-глобулинсен, тĕрлĕ гармонсемпе витаминсен транспорт белокĕсен, юна çыхакан тата юн çыхăнăвне хирĕç йĕркеллĕ белоксен тата ыттисен синтĕсĕ;
- холестериннпа унăн эфирĕсене, липидсене, фосфолипидсене, липопротеидсене тата липид ылмаштарăвĕсене йĕркелесе тăрать;
- ват йӳçĕкĕпе билирубин синтĕсĕ, ват йӳçсе тухни;
- çавăн пекех чылай юн калăпăшне упрать: юн çухатсан е шок пулсан, пĕвере юн турттаракан тымарсем хĕсĕнеççĕ те пĕрлĕ пăрăхсене тивĕçтерӳлĕх юна параççĕ .
Пĕверĕн чирĕ-амакĕ
- Пĕвер циррозĕ — хроникăллă аталанса пыран пĕвер чирĕ, унăн чĕрĕклĕхлĕ структурине пăсать, çыхăнтаракан тканĕ сарăлса каять, паренхимă патологиллĕ регенерациленет; функцийĕсем енчен пĕверĕн çитменлĕх пулать тата порталлă гипертензипе аптăрать.
Пĕвер чирĕн сăлтавĕсем: хроникăллă алкоголизм (пĕверĕн алкоголлĕ цирроз чирĕсем тĕрлĕ çĕршывсенче 20 — 95%) тата вируслă гепатит ( 10—40%).