Кремний: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

Йӗркешерӗн

09:58, 8 Раштав уйӑхӗн 2010 вӑхӑтри верси

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Сĕлтĕлле металсем

Сĕлтĕлле-çĕрле металсем

Кремни/Silicium (Si)
Атом номерĕ	14
Ансат япалалăхăн курăмĕ	аморфлă формăра — хăмăр порошок, кристалла формăра тĕттĕм сăрă кăшт йăлтăртакан
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	28,0855 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	132 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	Э786,0(8,15) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Ne] 3s² 3p²; в соед. [Ne] 3s 3p³ (гибридизация)
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	111 пм
Ион радиусĕ	42 (+4e) 271 (-4e) пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,90
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	+4, −4
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	2,33 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	20,16^[1] Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	149 Вт/(м ·K)
Шăрану температури	1688 K
Шăраннин пайлавла ăшши	50,6 кДж/моль
Вĕрев температури	2623 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	383 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	12,1 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла
Решетке периочĕ	5,4307 Å
c/a танлашăнни	Отношение c/a
Дебай температури	625--> K

Si	14
28,0855
[Ne] 3s² 3p²
Кремни

Si символпа палăртаççĕ (лат. Silicium).

Истори

1811-мĕш çулта Франци ăсчахĕсем Гей-Люссак Жозеф Луи тата Тенар Луи Жак уйăрнă.

Ячĕ пулни

1825 год-мĕш çулта швеци химикĕ Йёнс Якоб Берцелиус фторлă кремнипе SiF₄ кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( лат. silex — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ Герман Гесс 1834-меш çулта кĕртнĕ . ( ав.гр. κρημνός — «ту».

Физика пахалăхĕсем

Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.

Усă курни

Применение

Техника кремнийĕ:

металургинче чĕртавар (йĕс, силумин); шăранчăксен пахалăхне улăштарма хушаççĕ (трансформатор хурçисем) ;
тасатнă (литературăра «umg-Si») тата поликристал кремние тумалли чĕртавар;
силан тумалли чĕртавар;
хăшпĕр чухне техника кремнипе тата тимĕрпе шăранчăкне (ферросилици) хирте водород тума усă кураççĕ;
хĕвел батарейисем тума.

Каçăсем

Вуламалли

Самсонов. Г. В. Силициды и их использование в технике. Киев, Изд-во АН УССР, 1959. 204 стр. с илл.
Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.

Асăрхавсем

^ . — Советская энциклопедия. — Т. 2. — 100 000 экз.

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA

[ХЭ-1] . — Советская энциклопедия. — Т. 2. — 100 000 экз.

[1]

@@ 1-мĕш йĕрке: / 1-мĕш йĕрке: @@
 {{Элементсен периодикăллă системи2}}
-{{Хими элеменчĕ
+{{Хими элеменчĕ|
-| имя = Кремни/Silicium (Si)
+Кремни/Silicium (Si)|14| [[Ӳкерчĕк:SiliconCroda.jpg|150 px|поликристаллă кремни(99,9%)]] <br />аморфлă формăра —<br /> хăмăр порошок, <br />кристалла формăра<br /> тĕттĕм сăрă кăшт йăлтăртакан|28,0855|132|Э786,0(8,15)|[Ne] 3s<sup>2</sup> 3p<sup>2</sup>; в соед. [Ne] 3s 3p<sup>3</sup> (гибридизация) |111| 42 (+4e) 271 (-4e)|1,90|0|+4, −4| 2,33|20,16<ref name="ХЭ">{{кĕнеке
-| символ = Si
-| номер = 14
-| внешний вид = [[Ӳкерчĕк:SiliconCroda.jpg|150 px|поликристаллă кремни(99,9%)]] <br />аморфлă формăра —<br /> хăмăр порошок, <br />кристалла формăра<br /> тĕттĕм сăрă кăшт йăлтăртакан
-| атомная масса = 28,0855
-| радиус атома = 132
-| энергия ионизации 1 = 786,0(8,15)
-| конфигурация = [Ne] 3s<sup>2</sup> 3p<sup>2</sup>; в соед. [Ne] 3s 3p<sup>3</sup> (гибридизация)
-| ковалентный радиус = 111
-| радиус иона = 42 (+4e) 271 (-4e)
-| электроотрицательность = 1,90
-| электродный потенциал = 0
-| степени окисления = +4, −4
-| плотность = 2,33
-| теплоёмкость = 20,16<ref name="ХЭ">{{кĕнеке
 |автор          =
 |часть          =
@@ 33-мĕш йĕрке: / 20-мĕш йĕрке: @@
 |тираж          = 100 000
 }}
+</ref>|149|1688|50,6|2623| 383|12,1|кубла|5,4307|Отношение c/a|625-->}}
-</ref>
-| теплопроводность = 149
-| температура плавления = 1688
-| теплота плавления = 50,6
-| температура кипения = 2623
-| теплота испарения = 383
-| молярный объём = 12,1
-| структура решётки = кубла
-| параметры решётки = 5,4307
-| отношение c/a =
-| температура Дебая = 625
-}}
-<!--
-Название|Атомный номер| Внешний вид|Атомный вес|Радиус атома|Энергия ионизации|Электронная конфигурация|Ковалентный радиус|Радиус иона|Электроотрицательность|Электродный потенциал|Степени окисления|Плотность|Удельная теплоёмкость|Теплопроводность|Температура плавления|Теплота плавления|Температура кипения|Теплота испарения|Молярный объём|Структура решётки|Период решётки|Отношение c/a|Температура Дебая
--->
 {| style="text-align: left; background-color: #CC9933; width: 100px; height: 100px;" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0"
 | style="width: 50%; color: rgb(255, 255, 255);" | <big><big>Si</big></big>
@@ 64-мĕш йĕрке: / 37-мĕш йĕрке: @@
 [[1811]]-мĕш çулта [[Франци]] ăсчахĕсем [[Гей-Люссак Жозеф Луи]] тата [[Тенар Луи Жак]] уйăрнă.
 == Ячĕ пулни ==
-[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Германом Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту».
+[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Герман Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту».
 ==Физика пахалăхĕсем==
 [[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|200px|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]]