Кремний: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Idioma-bot (Сӳтсе яв | хушни) п r2.6.3) (робот хушрĕ: kv:Кремний |
п робот хушрĕ: mrj:Кремний; косметические изменения |
||
| 35-мĕш йĕрке: | 35-мĕш йĕрке: | ||
'''Кремни''' - '''Si''' {{lang-la|Silicium}}) [[Элементсен периодикăллă системи]]н 14-мĕш [[хими элеменчĕ]].'''Si''' символпа палăртаççĕ (. |
'''Кремни''' - '''Si''' {{lang-la|Silicium}}) [[Элементсен периодикăллă системи]]н 14-мĕш [[хими элеменчĕ]].'''Si''' символпа палăртаççĕ (. |
||
==Истори== |
== Истори == |
||
[[1811]]-мĕш çулта [[Франци]] ăсчахĕсем [[Гей-Люссак Жозеф Луи]] тата [[Тенар Луи Жак]] уйăрнă. |
[[1811]]-мĕш çулта [[Франци]] ăсчахĕсем [[Гей-Люссак Жозеф Луи]] тата [[Тенар Луи Жак]] уйăрнă. |
||
== Ячĕ пулни == |
== Ячĕ пулни == |
||
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Герман Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту». |
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Герман Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту». |
||
==Физика пахалăхĕсем== |
== Физика пахалăхĕсем == |
||
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|200px|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]] |
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|200px|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]] |
||
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ [[кĕвер чул]] пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах. |
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ [[кĕвер чул]] пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах. |
||
==Усă курни== |
== Усă курни == |
||
== Применение == |
== Применение == |
||
| 64-мĕш йĕрке: | 64-мĕш йĕрке: | ||
== Асăрхавсем == |
== Асăрхавсем == |
||
{{асăрхавсем}} |
{{асăрхавсем}} |
||
[[Категори:Çурма металсем]] |
[[Категори:Çурма металсем]] |
||
| 135-мĕш йĕрке: | 133-мĕш йĕрке: | ||
[[mn:Цахиур]] |
[[mn:Цахиур]] |
||
[[mr:सिलिकॉन]] |
[[mr:सिलिकॉन]] |
||
[[mrj:Кремний]] |
|||
[[ms:Silikon]] |
[[ms:Silikon]] |
||
[[my:ဆီလီကွန်]] |
[[my:ဆီလီကွန်]] |
||
00:26, 30 Ҫу уйӑхӗн 2011 вӑхӑтри верси
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Кремни/Silicium (Si) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 14 |
| Ансат япалалăхăн курăмĕ |  аморфлă формăра — хăмăр порошок, кристалла формăра тĕттĕм сăрă кăшт йăлтăртакан |
| Атом палăрăмĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
28,0855 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | 132 пм |
| Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
Э786,0(8,15) кДж/моль (эВ) |
| Электронсен конфигурацийĕ | [Ne] 3s2 3p2; в соед. [Ne] 3s 3p3 (гибридизация) |
| Химилле палăрăмсем | |
| Ковалентла радиус | 111 пм |
| Ион радиусĕ | 42 (+4e) 271 (-4e) пм |
| Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
1,90 |
| Электрод потенциалĕ | 0 |
| Оксидлав капашĕсем | +4, −4 |
| Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
| Тачăлăх | 2,33 г/см³ |
| Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | 20,16[1] Дж/(K·моль) |
| Ăшăяраслăх | 149 Вт/(м·K) |
| Шăрану температури | 1688 K |
| Шăраннин пайлавла ăшши | 50,6 кДж/моль |
| Вĕрев температури | 2623 K |
| Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | 383 кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | 12,1 см³/моль |
| Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
| Решетке тытăмĕ | кубла |
| Решетке периочĕ | 5,4307 Å |
| c/a танлашăнни | Отношение c/a |
| Дебай температури | 625--> K |
| Si | 14 |
| 28,0855 | |
| [Ne] 3s2 3p2 | |
| Кремни | |
Кремни - Si лат. Silicium) Элементсен периодикăллă системин 14-мĕш хими элеменчĕ.Si символпа палăртаççĕ (.
Истори
1811-мĕш çулта Франци ăсчахĕсем Гей-Люссак Жозеф Луи тата Тенар Луи Жак уйăрнă.
Ячĕ пулни
1825 год-мĕш çулта швеци химикĕ Йёнс Якоб Берцелиус фторлă кремнипе SiF4 кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( лат. silex — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ Герман Гесс 1834-меш çулта кĕртнĕ . ( ав.гр. κρημνός — «ту».
Физика пахалăхĕсем
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.
Усă курни
Применение
Техника кремнийĕ:
- металургинче чĕртавар (йĕс, силумин); шăранчăксен пахалăхне улăштарма хушаççĕ (трансформатор хурçисем) ;
- тасатнă (литературăра «umg-Si») тата поликристал кремние тумалли чĕртавар;
- силан тумалли чĕртавар;
- хăшпĕр чухне техника кремнипе тата тимĕрпе шăранчăкне (ферросилици) хирте водород тума усă кураççĕ;
- хĕвел батарейисем тума.
Каçăсем
|
Кремний Викиампарта? |
|---|
Вуламалли
- Самсонов. Г. В. Силициды и их использование в технике. Киев, Изд-во АН УССР, 1959. 204 стр. с илл.
- Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.
Асăрхавсем
- ^ . — Советская энциклопедия. — Т. 2. — 100 000 экз.