Каспи тинĕсĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ZéroBot (Сӳтсе яв | хушни)
п r2.7.1) (робот хушрĕ: ext:Mari Caspiu
ZéroBot (Сӳтсе яв | хушни)
п r2.7.1) (робот хушрĕ: pa:ਕੈਸਪਿਅਨ ਸਾਗਰ
143-мĕш йĕрке: 143-мĕш йĕрке:
[[oc:Mar Caspiana]]
[[oc:Mar Caspiana]]
[[os:Къаспы денджыз]]
[[os:Къаспы денджыз]]
[[pa:ਕੈਸਪਿਅਨ ਸਾਗਰ]]
[[pl:Morze Kaspijskie]]
[[pl:Morze Kaspijskie]]
[[pnb:بحیرہ کیسپیئن]]
[[pnb:بحیرہ کیسپیئن]]

12:42, 9 Авӑн уйӑхӗн 2012 вӑхӑтри верси

Каспи тинĕсĕ

Каспи тинĕсĕ — Çĕр çинчи чи пысăк кӳлĕ, Европа Азипе çыхăннă çĕртре вырнаçнă.

Географи

Каспи тинĕсĕ S латин сас палли пек курăнать, тăршшĕ çурçĕртен кăнтăра - 1200 çухрăма яхăн, анăçран тухăçа - 195-435 çухрăм, вăтам вăрăммăшĕ — 310-320 çухрăм.Лаптăкĕ яхăн 400 пин çм2. Каспи тинĕсĕ физика-географи енĕпе виççĕне пайланать - Çурçĕр Каспи, Вăтам Каспи тата Кăнтăр Каспи. Килĕштернĕ чикĕ Çурçĕр тата Вăтам Касписем Чечен утравĕ - Тюб-Караган сăмсахĕ йĕррипе пырать, Вăтам тата Кăнтăр Касписемпе - Пурăну (Жилой) утравĕ - Ган-Гулу сăмсахĕ йĕррипе пулать. Лаптăк шучĕсем:

  • Çурçĕр Каспи — 25 %
  • Вăтам Каспи — 36 %
  • Кăнтăр Каспи — 39 %.

Каспи тинĕсĕнчен шыв ыхса тухмасть, шывĕ тăварлă, 0,05 ‰ Атăл юхса кĕнĕ çĕртре, 11—13 ‰ кăнтăр-тухăçĕнче. Шыв шайĕ часах улшăнать, халĕ - 28 м аялтарах Тĕнче океанĕн шайĕнчен. Тинĕс шывĕн лаптăкĕ - 371 000 çм² майлă, чи тарăннни - 1025 м.

Этимологи

Пирĕн эрăччен I ĕмĕрте тинĕсĕн çурçĕр-анăç енче утлă йăхсем - касписем — пурăннă. Каспи тинĕсĕ хăйĕн ятне çавсенчен илсе юлнă. Каспи тинĕсĕн хăйĕн пурнăçĕнче 70 ят пулнă - Гиркан тинĕсĕ, Хвалын тинĕсĕ, Хазар тинĕсĕ, Абескун тинĕсĕ, Сарай тинĕсĕ, Дербент тинĕсĕ, Сихай тинĕсĕ тата ытти йăхсен-халăхсен ячĕллĕ.

X - XIII ĕмĕрсенче Пăлхар тинĕсĕ ячĕ пулнă.

Истори

Каспи тинĕсĕн çурутравĕсем

Пысăк утравĕсем

Каспи тинĕсне юхса кĕрекен шывсем