Элементсен периодла тытăмĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Xqbot (Сӳтсе яв | хушни)
JYBot (Сӳтсе яв | хушни)
407-мĕш йĕрке: 407-мĕш йĕрке:
[[et:Keemiliste elementide perioodilisussüsteem]]
[[et:Keemiliste elementide perioodilisussüsteem]]
[[eu:Taula periodikoa]]
[[eu:Taula periodikoa]]
[[fa:جدول تناوبی (استاندارد)]]
[[fa:جدول تناوبی]]
[[fi:Jaksollinen järjestelmä]]
[[fi:Jaksollinen järjestelmä]]
[[fiu-vro:Mendelejevi tapõl]]
[[fiu-vro:Mendelejevi tapõl]]

01:36, 15 Кӑрлач уйӑхӗн 2013 вӑхӑтри верси

Элементсен периодикăллă системи (Менделеев таблици) — атăм тĕшшинчи протонсен шучĕпе элементсен пахалăхĕ пĕр-пĕринчен пăхăнса тăнине кăтартакан хими элеменчĕсен йĕркеленĕвĕ (классификацийĕ).

Менделеев

Чи малтанах йĕркене вырăс химикĕ Д. И. Менделеев 1869—1871 çулсенче тĕпчесе куçнă. Çак система вăл хăйех 1869 çулта тĕпчесе танлаштарнă хими элеменчĕсен пахалăхĕсем атăм йывăрăшĕсенчен пăхăнса тăнине тĕпченĕ периодикăллă саккунĕн тĕпĕнчен туртса кăларнă; вăлах çав саккунăн графиллĕ кăтартăвĕ шутланать. Çак саккуна графиллĕ палăртмалли темиçе çĕр вариаци (аналитикăллă кукăрсем, таблицăсем, геометриллĕ кĕлеткесем т.ыт.). Системăн паянкунхи варианчĕ — элементсен икĕ виçеллĕ таблицă, унта кашни юпи (юписен шучĕ - 8) тĕп физикăпа хими пахалăхĕсене палăртса кăтартаççĕ, йĕркесем - тапхăрĕсене.

Уçнин историйĕ

Чи малтанах Менделеев хăйĕн ĕçне «Опыт системы элементов, основанной на их атомном весе и химическом сходстве» статьяра çырнă. Хайлава шанса, çак системă пирки шухăш ун патне тĕлĕкре килнĕ, анчах та çакă паллă: пĕррехинче периодикăллă системине мĕнле уçнă пирки Менделеев хуравланă: «Эпĕ ун çинчен, палах, çирĕм çул шутланă та, эсир шутланипе вара, эпĕ ларнă та тӳрех… хатĕрлĕ пулать».

Периодикăллă системи йĕрки

Элементсен периодикăллă системи

IA

IIA

IIIB

IVB

VB

VIB

VIIB

----

VIIIB

----

IB

IIB

IIIA

IVA

VA

VIA

VIIA

VIIIA

Тапхăрĕ
1 1

H

2

He

2 3

Li

4

Be

5

B

6

C

7

N

8

O

9

F

10

Ne

3 11

Na

12

Mg

13

Al

14

Si

15

P

16

S

17

Cl

18

Ar

4 19

K

20

Ca

21

Sc

22

Ti

23

V

24

Cr

25

Mn

26

Fe

27

Co

28

Ni

29

Cu

30

Zn

31

Ga

32

Ge

33

As

34

Se

35

Br

36

Kr

5 37

Rb

38

Sr

39

Y

40

Zr

41

Nb

42

Mo

(43)

Tc

44

Ru

45

Rh

46

Pd

47

Ag

48

Cd

49

In

50

Sn

51

Sb

52

Te

53

I

54

Xe

6 55

Cs

56

Ba

* 72

Hf

73

Ta

74

W

75

Re

76

Os

77

Ir

78

Pt

79

Au

80

Hg

81

Tl

82

Pb

83

Bi

84

Po

(85)

At

86

Rn

7 (87)

Fr

88

Ra

** (104)

Rf

(105)

Db

(106)

Sg

(107)

Bh

(108)

Hs

(109)

Mt

(110)

Ds

(111)

Rg

(112)

Uub

(113)

Uut

(114)

Uuq

(115)

Uup

(116)

Uuh

(117)

(Uus)

(118)

Uuo

Лантаноидсем * 57

La

58

Ce

59

Pr

60

Nd

(61)

Pm

62

Sm

63

Eu

64

Gd

65

Tb

66

Dy

67

Ho

68

Er

69

Tm

70

Yb

71

Lu

Актиноидсем ** 89

Ac

90

Th

91

Pa

92

U

(93)

Np

(94)

Pu

(95)

Am

(96)

Cm

(97)

Bk

(98)

Cf

(99)

Es

(100)

Fm

(101)

Md

(102)

No

(103)

Lr

Каçăсем

Çавăн пекех пăхăр

Шаблон:Link FA