Элементсен периодла тытăмĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п r2.7.3) (бот изменил: yo:Tábìlì àsìkò àwọn ẹ́límẹ̀ntì на yo:Tábìlì ìdásìkò àwọn ẹ́límẹ̀ntì |
п r2.7.1) (бот изменил: fa:جدول تناوبی (استاندارد) на fa:جدول تناوبی |
||
407-мĕш йĕрке: | 407-мĕш йĕрке: | ||
[[et:Keemiliste elementide perioodilisussüsteem]] |
[[et:Keemiliste elementide perioodilisussüsteem]] |
||
[[eu:Taula periodikoa]] |
[[eu:Taula periodikoa]] |
||
[[fa:جدول تناوبی |
[[fa:جدول تناوبی]] |
||
[[fi:Jaksollinen järjestelmä]] |
[[fi:Jaksollinen järjestelmä]] |
||
[[fiu-vro:Mendelejevi tapõl]] |
[[fiu-vro:Mendelejevi tapõl]] |
01:36, 15 Кӑрлач уйӑхӗн 2013 вӑхӑтри верси
Элементсен периодикăллă системи (Менделеев таблици) — атăм тĕшшинчи протонсен шучĕпе элементсен пахалăхĕ пĕр-пĕринчен пăхăнса тăнине кăтартакан хими элеменчĕсен йĕркеленĕвĕ (классификацийĕ).
Чи малтанах йĕркене вырăс химикĕ Д. И. Менделеев 1869—1871 çулсенче тĕпчесе куçнă. Çак система вăл хăйех 1869 çулта тĕпчесе танлаштарнă хими элеменчĕсен пахалăхĕсем атăм йывăрăшĕсенчен пăхăнса тăнине тĕпченĕ периодикăллă саккунĕн тĕпĕнчен туртса кăларнă; вăлах çав саккунăн графиллĕ кăтартăвĕ шутланать. Çак саккуна графиллĕ палăртмалли темиçе çĕр вариаци (аналитикăллă кукăрсем, таблицăсем, геометриллĕ кĕлеткесем т.ыт.). Системăн паянкунхи варианчĕ — элементсен икĕ виçеллĕ таблицă, унта кашни юпи (юписен шучĕ - 8) тĕп физикăпа хими пахалăхĕсене палăртса кăтартаççĕ, йĕркесем - тапхăрĕсене.
Уçнин историйĕ
Чи малтанах Менделеев хăйĕн ĕçне «Опыт системы элементов, основанной на их атомном весе и химическом сходстве» статьяра çырнă. Хайлава шанса, çак системă пирки шухăш ун патне тĕлĕкре килнĕ, анчах та çакă паллă: пĕррехинче периодикăллă системине мĕнле уçнă пирки Менделеев хуравланă: «Эпĕ ун çинчен, палах, çирĕм çул шутланă та, эсир шутланипе вара, эпĕ ларнă та тӳрех… хатĕрлĕ пулать».
Периодикăллă системи йĕрки
IA |
IIA |
IIIB |
IVB |
VB |
VIB |
VIIB |
---- |
VIIIB |
---- |
IB |
IIB |
IIIA |
IVA |
VA |
VIA |
VIIA |
VIIIA | ||
Тапхăрĕ | |||||||||||||||||||
1 | 1 |
2 | |||||||||||||||||
2 | 3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 | |||||||||||
3 | 11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 | |||||||||||
4 | 19 |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
26 |
27 |
28 |
29 |
30 |
31 |
32 |
33 |
34 |
35 |
36 | |
5 | 37 |
38 |
39 |
40 |
41 |
42 |
(43) |
44 |
45 |
46 |
47 |
48 |
49 |
50 |
51 |
52 |
53 |
54 | |
6 | 55 |
56 |
* | 72 |
73 |
74 |
75 |
76 |
77 |
78 |
79 |
80 |
81 |
82 |
83 |
84 |
(85) |
86 | |
7 | (87) |
88 |
** | (104) |
(105) |
(106) |
(107) |
(108) |
(109) |
(110) |
(111) |
(112) |
(113) |
(114) |
(115) |
(116) |
(117) |
(118) | |
Лантаноидсем * | 57 |
58 |
59 |
60 |
(61) |
62 |
63 |
64 |
65 |
66 |
67 |
68 |
69 |
70 |
71 |
||||
Актиноидсем ** | 89 |
90 |
91 |
92 |
(93) |
(94) |
(95) |
(96) |
(97) |
(98) |
(99) |
(100) |
(101) |
(102) |
(103) |
Каçăсем
- Элементсен периодикăллă системи, IUPAC сайчĕ çинче
- элеменчĕсен пахалăхĕсен çырса кăтартнă Менделеевăн таблици (выр.)
- Элементсен интерактивлă периодикăллă системи (Flash-верси)
- www.webelements.com (акăлч.)
- Элементсен периодикăллă системи (pdf)
- Интерактивлă Менделеев таблици - Компьюлента
- таблица Менделеева (pdf)
- Менделевăн виртуаллă таблици - альтернативлă версийĕ