Виçкĕтеслĕх: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п r2.7.2) (робот улăштарчĕ: sn:Gonyonhatu |
LaaknorBot (Сӳтсе яв | хушни) п r2.7.3rc2) (робот хушрĕ: se:Golmmačiegat |
||
167-мĕш йĕрке: | 167-мĕш йĕрке: | ||
[[scn:Triànculu]] |
[[scn:Triànculu]] |
||
[[sco:Triangle]] |
[[sco:Triangle]] |
||
[[se:Golmmačiegat]] |
|||
[[sh:Trokut]] |
[[sh:Trokut]] |
||
[[simple:Triangle]] |
[[simple:Triangle]] |
18:51, 30 Кӑрлач уйӑхӗн 2013 вӑхӑтри верси
Виç кĕтеслĕх — 3 тӳпеллĕ тата 3 енлĕ чи ансат нумай кĕтеслĕх; тӳремĕн пĕр тӳрĕ йĕр çинче вырнаçман виçĕ пăнчăна пушмаклă çыхăнтаракан татăксемпе хупарланă тӳремĕн пайĕ.
Виç кĕтеслĕхĕн тӳписене яланах латтин пысăк сас паллисемпе (A, B, C), кĕтесĕсен капашĕсене — грек сас паллисемпе (α,β,γ), хирĕçле енĕсене — пĕчĕк латтин сас паллисемпе (a, b, c) кăтартаççĕ.
Виç кĕтеслĕхĕн танмарлăхĕсем
Виç кĕтеслĕхĕн енĕсеем пĕр-пĕринпе çак танмарлăхсемпе çыхăннă:
- a ≤ b + c
- b ≤ a + c
- c ≤ a + b
Эртех пĕр танмарлăхĕ тĕрĕс маар пулсан, виç кĕтеслĕх вырожденным? шутланать; малалла пур çĕрте те — невырожденный случай?.
Виç кĕтеслĕхсен тĕсĕсем | ||
---|---|---|
Шĕвĕр кĕтеслĕ |
Пуклак кĕтеслĕ |
Тӳр кĕтеслĕ |
Тĕрлĕ енлĕ |
Тан пĕçĕллĕ |
Тан енлĕ |
Виç кĕтеслĕхĕн тытăмлăхĕсем
Синуссен теореми
(Теоремăран çак курăнать: эхер те a < b < c, ĕнтĕ α < β < γ)
Косинуссен теореми
- c2 = a2 + b2 — 2ab cos γ
(Пифагор теоремин пĕтĕмĕшли пулать)
Виç кĕтеслĕхĕн кĕтесĕсен суммин теореми
- α + β + γ = 180° (π)
Виç кĕтеслĕхĕн лаптăкĕ
Кĕтесĕсен пысăкăшĕпе
- , так как , то:
- — Герон формули
- — тӳркĕтеслĕ виç кĕтеслĕх валли
- — пĕр тан енлĕ виç кĕтеслĕх валли
- — енчен виç кĕтеслĕхе енĕпе тата ун патĕнчи икĕ кĕтеспе палăртсан
- — енчен виç кĕтеслĕхе енĕпе тата ун патĕнчи икĕ кĕтеспе палăртсан
Ăçта:
- — енне антарнă çӳллĕш,
- — периметр çурри,
- — шала кĕртнĕ çаврашкан радиусĕ,
- — тавра врнаçнă çаврашкан радиусĕ,
- — виç кĕтеслĕхтĕррин координачĕсем.
Виçкĕтеслĕхĕн кĕтесĕсен сумлăхĕ 180° тан пулнипе, виçкĕтеслĕхĕн ытти икĕ кĕтесĕ шĕвĕрлĕ (90° сахал) пулмалла. Çак тĕссене палăртаççĕ:
- Эхер виçкĕтеслĕхĕн пу кĕтесĕсем шĕвĕр, ĕнтĕ виçкĕтеслĕхе шĕвĕркĕтесĕ теççĕ;
- Эхер виçкĕтеслĕхĕн пĕр кĕтесĕ мăка (90° чылай), ăна мăка кĕтеслĕ теççĕ;
- Эхер виçкĕтеслĕхĕн пĕр кĕтесĕ тӳрĕ (90° тан), ăна тӳркĕтеслĕ теççĕ. Тӳре кĕтес тавакан икĕ енĕсене катетсем, тӳрĕ кĕтесе хирĕслĕ енне гипотенуза теççĕ.
Çавăн пекех пăхăр
- Виç кĕтеслĕхĕн кĕтесĕсен суммин теореми
- Синуссен теореми
- Косинуссен теореми
- Герон хормули
- Виç кĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисем