Каспи тинĕсĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
2-мĕш йĕрке: | 2-мĕш йĕрке: | ||
|Нацилле ячĕ = {{lang-lez|Кас гьуьл}} {{Lang-av|Хазар ралъад}} {{Lang-az|Xəzər dənizi}} {{Lang-dar|Каспила урхьу}} {{Lang-kz|Каспий теңізі}} {{lang-fa|دریای خزر/ دریای مازندران }} {{Lang-tk|Hazar deňzi}} |
|Нацилле ячĕ = {{lang-lez|Кас гьуьл}} {{Lang-av|Хазар ралъад}} {{Lang-az|Xəzər dənizi}} {{Lang-dar|Каспила урхьу}} {{Lang-kz|Каспий теңізі}} {{lang-fa|دریای خزر/ دریای مازندران }} {{Lang-tk|Hazar deňzi}} |
||
|Ӳкерчĕк = Caspian coast in Hovsan, Azerbaijan.jpg |
|Ӳкерчĕк = Caspian coast in Hovsan, Azerbaijan.jpg |
||
|Ӳкерчĕке |
| Ӳкерчĕке алпусни =Азербайджанта çырана хум çапать |
||
|Ӳкерчĕк анлăшĕ = |
|Ӳкерчĕк анлăшĕ = |
||
|Координатсем = |
|Координатсем = 42/ //N/ 51/ / /E |
||
|CoordScale = 1000000 |
|||
|s_lat_dir =N|s_lat_deg =42 |s_lat_min = |s_lat_sec = |
|||
|s_lon_dir = E|s_lon_deg =51|s_lat_min = |s_lat_sec = |
|||
|Масштаб=3000000 |
|Масштаб=3000000 |
||
|Патшалăх = Раççей/ |
|Патшалăх = Раççей/Казахстан/Иран/Азербайджан |
||
|Регион=Аçтăрхан облаçĕ/Дагестан/Атырау облаçĕ |
|Регион=Аçтăрхан облаçĕ/Дагестан/Атырау облаçĕ |
||
|Район= |
|||
| |
|Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ= -28 |
||
|Тăршшĕ |
|Тăршшĕ= 1200 |
||
|Сарлакăшĕ = 435 |
|||
|Анлăшĕ = 435 |
|||
|Лаптăкĕ= 371000 |
|Лаптăкĕ= 371000 |
||
| |
|Калăпăш= 78200 |
||
|Çыран тăршшĕ |
|Çыран хĕрри тăршшĕ= 7000 |
||
| |
|Чи пысăк тарăнăш=1025 |
||
|Вăтам |
|Вăтам тарăнăш = 208 |
||
| |
|Минераллав тĕсĕ= сахал тăварлă |
||
|Тăварлăх = 13 |
|Тăварлăх = до 13 |
||
|Янкăрлăх = |
|Янкăрлăх = |
||
| |
|Шыв пухăмĕн лаптăкĕ =3626000 |
||
|Кĕрекен юханшывсем=[[Атăл]], [[Урал (юханшыв)|Урал]], [[Терек]], [[Кура (юханшыв)|Кура]] тата |
|Кĕрекен юханшывсем=[[Атăл]], [[Урал (юханшыв)|Урал]], [[Терек]], [[Кура (юханшыв)|Кура]] тата ыттисем. |
||
|Тухакан юханшыв= |
|||
|Шыв системи = |
|||
|Commmons = Caspian Sea |
|Commmons = Caspian Sea |
||
|Позици картти= Каспи тинĕсĕ |
|||
|Позици картти 1 =Çывăх тата Ватам Тухăç |
|||
}} |
}} |
||
14:54, 3 Ҫӗртме уйӑхӗн 2014 вӑхӑтри верси
Каçпи тинĕсĕ лезг. Кас гьуьл авар. Хазар ралъад азерб. Xəzər dənizi дарг. Каспила урхьу казах. Каспий теңізі перс. دریای خزر/ دریای مازندران туркм. Hazar deňzi | |
42° с. ш. 51° в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице | |
Азербайджанта çырана хум çапать | |
Патшалăхсем | Раççей Федерацийĕ Казахстан Иран Азербайджан |
Регионсем | Аçтăрхан облаçĕ, Дагестан, Атырау облаçĕ |
Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ | −28 м |
Калăпăш | 78 200 км |
Калăпăш | 78 200 км³ |
Çыран хĕрри тăршшĕ | 7000 км |
Чи пысăк тарăнăш | 1025 м |
Вăтам тарăнăш | 208 м |
Минераллĕн тĕсĕ | сахал тăварлă |
Тăварлăх | до 13 ‰ |
Шыв пухăмĕн лаптăкĕ | 3 626 000 км² |
Каспи тинĕсĕ позици картти халлĕхе çук. | |
Çывăх тата Ватам Тухăç позици картти халлĕхе çук. |
Каспи тинĕсĕ — Çĕр çинчи чи пысăк кӳлĕ, Европа Азипе çыхăннă çĕртре вырнаçнă.
Географи
Каспи тинĕсĕ S латин сас палли пек курăнать, тăршшĕ çурçĕртен кăнтăра - 1200 çухрăма яхăн, анăçран тухăçа - 195-435 çухрăм, вăтам вăрăммăшĕ — 310-320 çухрăм.Лаптăкĕ яхăн 400 пин çм2. Каспи тинĕсĕ физика-географи енĕпе виççĕне пайланать - Çурçĕр Каспи, Вăтам Каспи тата Кăнтăр Каспи. Килĕштернĕ чикĕ Çурçĕр тата Вăтам Касписем Чечен утравĕ - Тюб-Караган сăмсахĕ йĕррипе пырать, Вăтам тата Кăнтăр Касписемпе - Пурăну (Жилой) утравĕ - Ган-Гулу сăмсахĕ йĕррипе пулать. Лаптăк шучĕсем:
- Çурçĕр Каспи — 25 %
- Вăтам Каспи — 36 %
- Кăнтăр Каспи — 39 %.
Каспи тинĕсĕнчен шыв ыхса тухмасть, шывĕ тăварлă, 0,05 ‰ Атăл юхса кĕнĕ çĕртре, 11—13 ‰ кăнтăр-тухăçĕнче. Шыв шайĕ часах улшăнать, халĕ - 28 м аялтарах Тĕнче океанĕн шайĕнчен. Тинĕс шывĕн лаптăкĕ - 371 000 çм² майлă, чи тарăннни - 1025 м.
Этимологи
Пирĕн эрăччен I ĕмĕрте тинĕсĕн çурçĕр-анăç енче утлă йăхсем - касписем — пурăннă. Каспи тинĕсĕ хăйĕн ятне çавсенчен илсе юлнă. Каспи тинĕсĕн хăйĕн пурнăçĕнче 70 ят пулнă - Гиркан тинĕсĕ, Хвалын тинĕсĕ, Хазар тинĕсĕ, Абескун тинĕсĕ, Сарай тинĕсĕ, Дербент тинĕсĕ, Сихай тинĕсĕ тата ытти йăхсен-халăхсен ячĕллĕ.
X - XIII ĕмĕрсенче Пăлхар тинĕсĕ ячĕ пулнă.
Истори
Каспи тинĕсĕн çурутравĕсем
Пысăк утравĕсем
- Ашур-Ада утравĕ
- Гарасу утравĕ
- Гум утравĕ
- Даш утравĕ
- Зира утравĕ
- Зянбил утравĕ
- Кюр Дашы утравĕ
- Хара-Зира утравĕ
- Сенги-Мугань утравĕ
- Чечен утравĕ
- Чыгыл утравĕ