Каспи тинĕсĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Santăr (Сӳтсе яв | хушни)
пТӳрлетӗве ӑнлантарман
Santăr (Сӳтсе яв | хушни)
пТӳрлетӗве ӑнлантарман
2-мĕш йĕрке: 2-мĕш йĕрке:
|Нацилле ячĕ = {{lang-lez|Кас гьуьл}} {{Lang-av|Хазар ралъад}} {{Lang-az|Xəzər dənizi}} {{Lang-dar|Каспила урхьу}} {{Lang-kz|Каспий теңізі}} {{lang-fa|دریای خزر/ دریای مازندران }} {{Lang-tk|Hazar deňzi}}
|Нацилле ячĕ = {{lang-lez|Кас гьуьл}} {{Lang-av|Хазар ралъад}} {{Lang-az|Xəzər dənizi}} {{Lang-dar|Каспила урхьу}} {{Lang-kz|Каспий теңізі}} {{lang-fa|دریای خزر/ دریای مازندران }} {{Lang-tk|Hazar deňzi}}
|Ӳкерчĕк = Caspian coast in Hovsan, Azerbaijan.jpg
|Ӳкерчĕк = Caspian coast in Hovsan, Azerbaijan.jpg
|Ӳкерчĕке ăнлантарни =Азербайджанта çырана хум çапать
| Ӳкерчĕке алпусни =Азербайджанта çырана хум çапать
|Ӳкерчĕк анлăшĕ =
|Ӳкерчĕк анлăшĕ =
|Координатсем =
|Координатсем = 42/ //N/ 51/ / /E
|CoordScale = 1000000
|s_lat_dir =N|s_lat_deg =42 |s_lat_min = |s_lat_sec =
|s_lon_dir = E|s_lon_deg =51|s_lat_min = |s_lat_sec =
|Масштаб=3000000
|Масштаб=3000000
|Патшалăх = Раççей/ Казахстан / Туркмени/Иран/Азербайджан
|Патшалăх = Раççей/Казахстан/Иран/Азербайджан
|Регион=Аçтăрхан облаçĕ/Дагестан/Атырау облаçĕ
|Регион=Аçтăрхан облаçĕ/Дагестан/Атырау облаçĕ
|Район=
|Кӳлĕ çӳллĕшĕ = -28
|Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ= -28
|Тăршшĕ = 1200
|Тăршшĕ= 1200
|Сарлакăшĕ = 435
|Анлăшĕ = 435
|Лаптăкĕ= 371000
|Лаптăкĕ= 371000
|Калăпăшĕ= 78200
|Калăпăш= 78200
|Çыран тăршшĕ = 7000
|Çыран хĕрри тăршшĕ= 7000
|Максималлă тарăнăш =1025
|Чи пысăк тарăнăш=1025
|Вăтам тарăнăшĕ = 208
|Вăтам тарăнăш = 208
|Минерализаци типĕ = сахал тăварлă
|Минераллав тĕсĕ= сахал тăварлă
|Тăварлăх = 13 таран
|Тăварлăх = до 13
|Янкăрлăх =
|Янкăрлăх =
|Бассейн лаптăкĕ=3626000
|Шыв пухăмĕн лаптăкĕ =3626000
|Кĕрекен юханшывсем=[[Атăл]], [[Урал (юханшыв)|Урал]], [[Терек]], [[Кура (юханшыв)|Кура]] тата ытисем.
|Кĕрекен юханшывсем=[[Атăл]], [[Урал (юханшыв)|Урал]], [[Терек]], [[Кура (юханшыв)|Кура]] тата ыттисем.
|Тухакан юханшыв=
|Шыв системи =
|Commmons = Caspian Sea
|Commmons = Caspian Sea
|Позици картти= Каспи тинĕсĕ
|Позици картти 1 =Çывăх тата Ватам Тухăç
}}
}}



14:54, 3 Ҫӗртме уйӑхӗн 2014 вӑхӑтри верси

Каçпи тинĕсĕ
лезг. Кас гьуьл авар. Хазар ралъад азерб. Xəzər dənizi дарг. Каспила урхьу казах. Каспий теңізі перс. دریای خزر/ دریای مازندران туркм. Hazar deňzi
42° с. ш. 51° в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице
Азербайджанта çырана хум çапать
Азербайджанта çырана хум çапать
ПатшалăхсемРаççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ
Казахстан Казахстан
Иран Иран
Азербайджан Азербайджан
РегионсемАçтăрхан облаçĕ, Дагестан, Атырау облаçĕ
Тинĕс шайĕнчи çӳллĕшĕ−28 м
Калăпăш78 200 км
Калăпăш78 200 км³
Çыран хĕрри тăршшĕ7000 км
Чи пысăк тарăнăш1025 м
Вăтам тарăнăш208 м
Минераллĕн тĕсĕсахал тăварлă
Тăварлăхдо 13 ‰
Шыв пухăмĕн лаптăкĕ3 626 000 км²
Каспи тинĕсĕ позици картти халлĕхе çук.
Çывăх тата Ватам Тухăç позици картти халлĕхе çук.
Каспи тинĕсĕ
Terra Satellite (MODIS)
Стенька Разин (Василий Суриков)

Каспи тинĕсĕ — Çĕр çинчи чи пысăк кӳлĕ, Европа Азипе çыхăннă çĕртре вырнаçнă.

Географи

Каспи тинĕсĕ S латин сас палли пек курăнать, тăршшĕ çурçĕртен кăнтăра - 1200 çухрăма яхăн, анăçран тухăçа - 195-435 çухрăм, вăтам вăрăммăшĕ — 310-320 çухрăм.Лаптăкĕ яхăн 400 пин çм2. Каспи тинĕсĕ физика-географи енĕпе виççĕне пайланать - Çурçĕр Каспи, Вăтам Каспи тата Кăнтăр Каспи. Килĕштернĕ чикĕ Çурçĕр тата Вăтам Касписем Чечен утравĕ - Тюб-Караган сăмсахĕ йĕррипе пырать, Вăтам тата Кăнтăр Касписемпе - Пурăну (Жилой) утравĕ - Ган-Гулу сăмсахĕ йĕррипе пулать. Лаптăк шучĕсем:

  • Çурçĕр Каспи — 25 %
  • Вăтам Каспи — 36 %
  • Кăнтăр Каспи — 39 %.

Каспи тинĕсĕнчен шыв ыхса тухмасть, шывĕ тăварлă, 0,05 ‰ Атăл юхса кĕнĕ çĕртре, 11—13 ‰ кăнтăр-тухăçĕнче. Шыв шайĕ часах улшăнать, халĕ - 28 м аялтарах Тĕнче океанĕн шайĕнчен. Тинĕс шывĕн лаптăкĕ - 371 000 çм² майлă, чи тарăннни - 1025 м.

Этимологи

Пирĕн эрăччен I ĕмĕрте тинĕсĕн çурçĕр-анăç енче утлă йăхсем - касписем — пурăннă. Каспи тинĕсĕ хăйĕн ятне çавсенчен илсе юлнă. Каспи тинĕсĕн хăйĕн пурнăçĕнче 70 ят пулнă - Гиркан тинĕсĕ, Хвалын тинĕсĕ, Хазар тинĕсĕ, Абескун тинĕсĕ, Сарай тинĕсĕ, Дербент тинĕсĕ, Сихай тинĕсĕ тата ытти йăхсен-халăхсен ячĕллĕ.

X - XIII ĕмĕрсенче Пăлхар тинĕсĕ ячĕ пулнă.

Истори

Каспи тинĕсĕн çурутравĕсем

Пысăк утравĕсем

Каспи тинĕсне юхса кĕрекен шывсем