Шурă тăхлан: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{Элементсен |
{{Элементсен тапхăр системи2}} |
||
{{Хими элеменчĕ|Тăхлан / Stannum (Sn)<!-- Symbol-->| |
{{Хими элеменчĕ|Тăхлан / Stannum (Sn)<!-- Symbol-->| |
||
50<!-- Atomic Number-->|[[Ӳкерчĕк:Sn,50.jpg|150px|β- |
50<!-- Atomic Number-->|[[Ӳкерчĕк:Sn,50.jpg|150px|β-тăхлан]] |
||
Шурă кĕмĕл тĕслĕ çемçе металл (β- |
Шурă кĕмĕл тĕслĕ çемçе металл (β-тăхлан) е сăрă порошок (α-тăхлан)<!-- Appearance-->| |
||
118,71<!-- Atomic Weight (u.m)-->| |
118,71<!-- Atomic Weight (u.m)-->| |
||
162<!-- Atomic Radius (pm)-->| |
162<!-- Atomic Radius (pm)-->| |
||
15-мĕш йĕрке: | 15-мĕш йĕрке: | ||
27,11<ref name="ХЭ">{{кĕнеке |
27,11<ref name="ХЭ">{{кĕнеке |
||
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) |
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) |
||
| |
|пай = |
||
| |
|пуçелĕк = Химическая энциклопедия: в 5 т. |
||
|оригинал = |
|оригинал = |
||
| |
|каçă = |
||
|яваплă = |
|||
|ответственный = |
|||
| |
|кăларăм = |
||
| |
|вырăн = Мускав |
||
|издательство = Советская энциклопедия |
|издательство = Советская энциклопедия |
||
| |
|çул = 1992 |
||
|том = 3 |
|том = 3 |
||
|страницы = 382 |
|страницы = 382 |
||
61-мĕш йĕрке: | 61-мĕш йĕрке: | ||
== Этимологи == |
== Этимологи == |
||
''{{lang|la|stannum}}'' латтин ячĕ санскрит чĕлхинчен тухать, вăл çирĕп, хытă тени пулать, малтан çапла [[хура тăхлан]]па [[кĕмĕл]] хутăшне, каярах 67 % яхăн тăхлан хутăшне палăртнă, [[IV ĕмĕр]] тĕлнелле çак сăмахпа тăхлана пĕлтереме тытăнаççĕ. |
''{{lang|la|stannum}}'' латтин ячĕ санскрит чĕлхинчен тухать, вăл çирĕп, хытă тени пулать, малтан çапла [[хура тăхлан]]па [[кĕмĕл]] хутăшне, каярах 67 % яхăн тăхлан хутăшне палăртнă, [[IV ĕмĕр]] тĕлнелле çак сăмахпа тăхлана пĕлтереме тытăнаççĕ. |
||
==Изотопĕсем== |
==Изотопĕсем== |
||
{{main|Тăхлан изотопĕсем}} |
{{main|Тăхлан изотопĕсем}} |
||
==Тăхлан чул тăприне тупни== |
==Тăхлан чул тăприне тупни== |
||
Тĕнчере касситерит минералне Кăнтăр-Тухăç Азире, уйрăмах [[Китай]]ра, [[Индонези]]ре, [[Малайзи]]ре тата [[Таиланд]]ра тупăçлаççĕ. Касситерит янтăлăх вырăнĕсем [[Кăнтăр Америка|Кăнтăр Америкăра]] ([[Боливи]], [[Перу]], [[Бразили]]) тата [[Австрали]]ре пур. Раççейре тăхлан чул тăприне Инçет Тухăçра тата [[Якути]]ре кăлараççĕ. |
Тĕнчере касситерит минералне Кăнтăр-Тухăç Азире, уйрăмах [[Китай]]ра, [[Индонези]]ре, [[Малайзи]]ре тата [[Таиланд]]ра тупăçлаççĕ. Касситерит янтăлăх вырăнĕсем [[Кăнтăр Америка|Кăнтăр Америкăра]] ([[Боливи]], [[Перу]], [[Бразили]]) тата [[Австрали]]ре пур. Раççейре тăхлан чул тăприне Инçет Тухăçра тата [[Якути]]ре кăлараççĕ. |
||
72-мĕш йĕрке: | 74-мĕш йĕрке: | ||
== Усă курни == |
== Усă курни == |
||
==Асăрхатарусем== |
|||
==Асăрхавсем== |
|||
{{асăрхавсем}} |
{{асăрхавсем}} |
||
20:25, 17 Утӑ уйӑхӗн 2014 вӑхӑтри верси
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Тăхлан / Stannum (Sn) | |
---|---|
Атом номерĕ |
50 |
Ансат япалалăхăн курăмĕ |
Шурă кĕмĕл тĕслĕ çемçе металл (β-тăхлан) е сăрă порошок (α-тăхлан) |
Атом палăрăмĕсем | |
Атом масси (моль масси) |
|
Атом радиусĕ |
162 пм |
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
|
Электронсен конфигурацийĕ |
[Kr] 4d10 5s2 5p2 |
Химилле палăрăмсем | |
Ковалентла радиус |
141 пм |
Ион радиусĕ |
(+4e) 71 (+2) 93 пм |
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
1,96 |
Электрод потенциалĕ |
-0,136 |
Оксидлав капашĕсем |
+4, +2 |
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
Тачăлăх | |
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | |
Ăшăяраслăх | |
Шăрану температури |
505,1 K |
Шăраннин пайлавла ăшши | |
Вĕрев температури |
2543 K |
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | |
Моль калăпăшĕ | |
Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
Решетке тытăмĕ |
тетрагоналлă |
Решетке периочĕ | a=5,831;c=3,181 Å |
c/a танлашăнни |
0,546 |
Дебай температури |
170,00 K |
Sn | 50 |
118,69 | |
5s25p2 | |
Олово |
Тăхлан (лат. Stannum) — элементсен периодикăллă системин пилĕккĕмĕш тапхăрĕн IVА ушкăн хими элеменчĕ, атом йывăрăшĕ 118,69; шурă ялтăрккăа металл, йывăр, çăмăл тата пластичный.
Истори
Тăхланпа çын пирĕн эрăччен 4 пинçуллăхрах усă курнă. Вăл сайра тĕл пулакан хаклă металл шутланнă, çавăнпа унтан тунă япаласем римпа грек аваллăхĕсенче сахал пулнă. Тăхлан пирки Библире, Моиçей тăваттăмĕш кĕнекинче çырнă.
Этимологи
stannum латтин ячĕ санскрит чĕлхинчен тухать, вăл çирĕп, хытă тени пулать, малтан çапла хура тăхланпа кĕмĕл хутăшне, каярах 67 % яхăн тăхлан хутăшне палăртнă, IV ĕмĕр тĕлнелле çак сăмахпа тăхлана пĕлтереме тытăнаççĕ.
Изотопĕсем
Тăхлан чул тăприне тупни
Тĕнчере касситерит минералне Кăнтăр-Тухăç Азире, уйрăмах Китайра, Индонезире, Малайзире тата Таиландра тупăçлаççĕ. Касситерит янтăлăх вырăнĕсем Кăнтăр Америкăра (Боливи, Перу, Бразили) тата Австралире пур. Раççейре тăхлан чул тăприне Инçет Тухăçра тата Якутире кăлараççĕ.
Тăхлан мурĕ
Температура Цельсипе 13,2 градусран сивĕрех чухне шурă тăхлан кăвакланать, унăн удель калăпăшĕ 25,6 % çити ӳсет, металл темиçе çĕр цикл иртсен кăвак тусана куçса тĕпренет. Çак куçăма «тăхлан мурĕ» теççĕ.
«Тăхлан мурĕ» — Скотт экспедицийĕ 1912 çулта Кăнтăр полюсĕ патне кайнă чух пĕтнин пĕр сăлтавĕ шутланать. Çӳревçĕсен çунăк шĕвекĕ тăхланпа çыпăçтарнă «тăхлан мурĕ» ернĕ баксенчен юхса тухнă пулнă.
Усă курни
Асăрхавсем
- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т.. — Мускав: Советская энциклопедия, 1992. — Т. 3. — 50 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8