Тутар чĕлхи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Каҫӑсене тӳрлет
«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
Addbot (Сӳтсе яв | хушни)
14 438 тӳрлетӳ
п Bot: Migrating 89 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q25285 (translate me)
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
41-мĕш йĕрке: 41-мĕш йĕрке:
[[1999]] çулхи [[авăн, 15|авăн уйăхĕн 15]] [[Тутарстан Патшалăх Канашĕ|Тутарстан парламенчĕ]] «О восстановлении татарского алфавита на основе латинской графики» саккуна йышăнать. [[2001]] çулхи [[авăн, 1|авăнăн 1]] ку саккун вăя кĕнĕ. Анчах та кăна Раççей Патшалăхĕн Конституци сучĕ саккуна хирĕçле тесе пăрахăçланă, латин алфавичĕ çине куçарма ирĕк паман.
[[1999]] çулхи [[авăн, 15|авăн уйăхĕн 15]] [[Тутарстан Патшалăх Канашĕ|Тутарстан парламенчĕ]] «О восстановлении татарского алфавита на основе латинской графики» саккуна йышăнать. [[2001]] çулхи [[авăн, 1|авăнăн 1]] ку саккун вăя кĕнĕ. Анчах та кăна Раççей Патшалăхĕн Конституци сучĕ саккуна хирĕçле тесе пăрахăçланă, латин алфавичĕ çине куçарма ирĕк паман.


== Çавăн пекех пăхăр ==
== Çавăн пекех ==
* [[Тутарсем]]
* [[Тутарсем]]
* [[Тутар алфавичĕ]]
* [[Тутар алфавичĕ]]


== Вуламалли ==
{{тĕрĕк чĕлхисем}}
* {{кĕнеке
|автор = Абдуллина Р. С.
|пуçелĕк = Орфография и орфоэпия современного татарского языка
|оригинал = Хәзерге татар теленең орфографиясе һәм орфоэпиясе
|чĕлхе = тутар
|вырăн = Хусан
|издательство = Магариф
|çул = 2009
|страницы =
|страниц = 239
|серия =
|isbn = 978-5-7761-1820-3
|тираж = 3000
}}
* {{кĕнеке
|автор = [[Ахатов Габдулхай Хурамович|Ахатов Г. Х.]]
|пуçелĕк = Татарская диалектология = Татар диалектологиясе (учебник для студентов высших учебных заведений)
|вырăн = [[Казань]]
|издательство =
|çул = [[1984]]
|страниц = 215
|страницы =
|isbn =
|тираж = 3000
}}
* {{кĕнеке
|автор =[[Ахатов Габдулхай Хурамович|Ахатов Г. Х.]]
|пуçелĕк = Лексика татарского языка
|вырăн = [[Хусан]]
|издательство =
|çул = [[1995]]
|страниц = 93
|страницы =
|isbn = 5-298-00577-2
|тираж = 5000
}}
* {{кĕнеке
|автор = Ахунзянов Г. Х.
|пуçелĕк = Русско-татарский словарь
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1991
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Диалектологический словарь татарского языка
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1993
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор = Закиев М.З.
|пай = Татарский язык
|пуçелĕк = Языки мира: Тюркские языки
|вырăн = М.
|издательство = Институт языкознания РАН
|çул = 1996
|страницы = 357—372
|сери = Языки Евразии
|isbn = 5-655-01214-6
|ref = Закиев
}}
* {{кĕнеке
|автор = Нуриева А.
|пуçелĕк = Орфографический словарь татарского языка
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1983—84
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Русско-татарский словарь
|яваплă = Под ред. Ф. А. Ганиева
|вырăн = М.
|издательство =
|çул = 1991
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор = Сафиуллина Ф. С., Закиев М. З.
|пуçелĕк = Современный татарский литературный язык
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1994
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Татарская грамматика. В 3-х т
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1993
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Татарско-русский словарь
|яваплă = Сост. К. С. Абдразаков и др.
|вырăн = М.
|издательство =
|çул = 1966
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Татарско-русский словарь
|каçа = http://tatar.com.ru/dict/dict.php
|яваплă = Под ред. Сабирова Р. А.
|вырăн =
|издательство =
|çул =
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции
|яваплă = [[Тенишев Эдхям Рахимович|Э. Р. Тенишев]] (ред.)
|вырăн = М.
|издательство =
|çул = 2002
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
* {{кĕнеке
|автор =
|пуçелĕк = Фразеологический словарь татарского языка
|яваплă = [[Ахатов Габдулхай Хурамович|Г. Х. Ахатов]] (автор-составитель)
|вырăн = [[Хусан]]
|издательство =
|çул = [[1982]]
|страниц = 177
|страницы =
|isbn =
|тираж = 3000
}}
* {{кĕнеке
|автор = Харисова Ч. М.
|пуçелĕк = Татарский язык: справочник
|вырăн = Хусан
|издательство = Магариф
|çул = 2009
|страницы =
|страниц = 200
|isbn = 978-5-7761-2060-2
|тираж = 1000
|ref = Харисова
}}
* {{кĕнеке
|автор = Якупова Г. К.
|пуçелĕк = Библиография по татарскому языкознанию (1778—1980)
|вырăн = Хусан
|издательство =
|çул = 1988
|том =
|страниц =
|страницы =
|isbn =
}}
== Каçăсем ==
* [http://chuvash.org/news/7312.html Тутар чĕлхине мĕнле шайра пĕлнине кăтартакан сертификаци тытăмне кĕртнĕ]
{{Interwiki|tt|Баш бит|тутарла|}}
{{wiktionarycat|type= татарского языка|category=Татарский язык}}
* [http://tatar.org.ru/ Татарская виртуальная гимназия]
* [http://kitap.net.ru/ Татарская электронная библиотека]
* [http://www.suzlek.ru/ Татарско-русский, русско-татарский on-line-словарь]
* [http://corpus.tatfolk.ru/ Письменный корпус татарского языка]

{{Тĕрĕк чĕлхисем}}
{{Тутар чĕлхи}}


[[Категори:Тĕрĕк чĕлхисем]]
[[Категори:Тĕрĕк чĕлхисем]]

21:50, 27 Юпа уйӑхӗн 2014 вӑхӑтри верси

Тутар чĕлхи
Патшалăхсем: Раççей, малтанхи СССР республикисем, Турци, Румыни, Китай Халăх Республики, Австрали, ...
Регионсем: Тутарстан, Пушкăрт Республики, Мари Эл, Удмурт Республики, Мордва Республики, ...
Официаллă статус: Тутарстан ялавĕ Тутарстан
Калаçакансен пур йышĕ: 7 млн. [1]
Рейтинг: 95
Классификаци
Категори: Еврази чĕлхисем
Алтай çемьйи
Тĕрĕк турачĕ
Капчак ушкăнĕ
Атăлçи-кăпчак ушкăнĕ
Çырулăх: кириллица (тутар алфавичĕ)
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1: tt
ISO 639-2: tat
ISO 639-3: tat
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Тутар чĕлхи, — тĕрĕк чĕлхисен кăпчак йышĕ шутне кĕрекен чĕлхе. Ытларах енĕпе пушкăрт чĕлхине çывăх, унăн хыççăн каракалпак, казах, нугай, балкар, узбек тата кăмык чĕлхисемпе тăван. Тутарстанра вырăс чĕлхипе пĕрле патшалăх чĕлхи шутланать.

Тутарстансăр пуçне тата Пушкăрт Республикинче, Мари Элре, Удмуртире, Мордовире калаçаççĕ. Раççейре ку чĕлхепе калаçакан йышĕ 2002 çулхи халăх çыравĕпе 5,3 млн патнелле пулнă (1989 çулхи çыравпа — 5,1 млн).

Чĕлхе диалекчĕсем

Виçĕ тĕп диалект уйăраççĕ:

  • хĕвеланăç енчи (кăпчак чĕлхипе нумай пĕрлĕх пур).
  • вăтам (ку диалект çине пăлхар чĕлхи ыттисенчен ытларах витĕм кӳнĕ. Унпа Тутарстанăн ытларахăшĕ калаçать)
  • хĕвелтухăç енчи (çĕпĕр-тутар). Ку диалект уйрăм чĕлхене куçнă, анчах та Хусан тутарĕсен çĕпĕре куçнă пирки вăл ытларах енĕпе вăтам диалект патнелле улшăннă.

XIX ĕмĕр варринче тутарсен авалхи литература чĕлхи пулнă.

Тутар çырăвĕ

Пин çул патнелле каялла тутар чĕлхинче арап графиккипе усă курнă. 1927 çулта СССРа кĕрекен тĕрĕк халăхсем пурĕ те тенĕ пекех латин алфавичĕ (Яналиф графики) çине куçнă. 1939 çулта тутар алфавитне ултă çĕнĕ саспалли хушнă кириллица çине куçарнă. Анчах та çак алфавит та тутар фонетикине анлă сарма пулăшман. 80-мĕш çулсем варринелле лингвистсем тата виçĕ-тăватă саспалли хушмалли пирки шутланă.

1999 çулхи авăн уйăхĕн 15 Тутарстан парламенчĕ «О восстановлении татарского алфавита на основе латинской графики» саккуна йышăнать. 2001 çулхи авăнăн 1 ку саккун вăя кĕнĕ. Анчах та кăна Раççей Патшалăхĕн Конституци сучĕ саккуна хирĕçле тесе пăрахăçланă, латин алфавичĕ çине куçарма ирĕк паман.

Çавăн пекех

Вуламалли

  • Абдуллина Р. С. Орфография и орфоэпия современного татарского языка. — Хусан: Магариф, 2009. — 3000 экз. — ISBN 978-5-7761-1820-3
  • Ахатов Г. Х. Татарская диалектология = Татар диалектологиясе (учебник для студентов высших учебных заведений). — Казань: 1984. — 3000 экз.
  • Ахатов Г. Х. Лексика татарского языка. — Хусан: 1995. — 5000 экз. — ISBN 5-298-00577-2
  • Ахунзянов Г. Х. Русско-татарский словарь. — Хусан: 1991.
  • Диалектологический словарь татарского языка. — Хусан: 1993.
  • Закиев М.З. Татарский язык // Языки мира: Тюркские языки. — М.: Институт языкознания РАН, 1996. — (Языки Евразии). — ISBN 5-655-01214-6
  • Нуриева А. Орфографический словарь татарского языка. — Хусан: 1983—84.
  • Русско-татарский словарь / Под ред. Ф. А. Ганиева. — М.: 1991.
  • Сафиуллина Ф. С., Закиев М. З. Современный татарский литературный язык. — Хусан: 1994.
  • Татарская грамматика. В 3-х т. — Хусан: 1993.
  • Татарско-русский словарь / Сост. К. С. Абдразаков и др.. — М.: 1966.
  • Татарско-русский словарь / Под ред. Сабирова Р. А..
  • Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции / Э. Р. Тенишев (ред.). — М.: 2002.
  • Фразеологический словарь татарского языка / Г. Х. Ахатов (автор-составитель). — Хусан: 1982. — 3000 экз.
  • Харисова Ч. М. Татарский язык: справочник. — Хусан: Магариф, 2009. — 1000 экз. — ISBN 978-5-7761-2060-2
  • Якупова Г. К. Библиография по татарскому языкознанию (1778—1980). — Хусан: 1988.

Каçăсем

Wikipedia
Wikipedia
Википедин [[:{{{code}}}:|tt уйрăмĕ]].
«Викисăмахсар» логотипĕ
«Викисăмахсар» логотипĕ
Тутар чĕлхи тата унăн диалекчĕсем
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Тутар_чĕлхи&oldid=529002»