Коперниций: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

Йӗркешерӗн

13:03, 29 Ҫӗртме уйӑхӗн 2016 вӑхӑтри верси

Коперници (Cn) / Copernicium
Атом номерĕ	112
Ансат япалалăхăн курăмĕ	кĕмĕл евĕрлĕ шĕвек пулас
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	285 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	n/a пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	n/a кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	тен [Rn] 5f ¹⁴ 6d¹⁰ 7s²
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	пм
Ион радиусĕ	пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)
Электрод потенциалĕ
Оксидлав капашĕсем
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	Вт/(м ·K)
Шăрану температури	K
Шăраннин пайлавла ăшши	кДж/моль
Вĕрев температури	K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	кДж/моль
Моль калăпăшĕ	см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ
Решетке периочĕ	Å
c/a танлашăнни
Дебай температури	K

Cn	112
285
[Rn]5f¹⁴6d¹⁰7s²
Коперници

Коперници (лат. Copernicium, Cn, маларах Унунби ятпа палăртнă лат. Ununbium, Uub е эка-ртуть) — 112-мĕш хими элеменчĕ. Чи стабиллă ²⁸⁵Cn изотопĕн тĕшĕнче 112 протонпа, 173 нейтрон. Çурма аркану тапхăрĕ 34 секунд яхăн. Коперници чĕркĕмĕл евĕр кĕмĕл тĕслĕ шĕвек пулас. 112-мĕш элемент уçнине ИЮПАКра çирĕплетнĕ ^[1] , ун ятне çирĕплетме палăртнă^[2].

Истори

Коперницие чи малтан 1996-мĕш çулăн нарăсăн 9-мĕшĕнче Германири Дармштадтри йывăр ионсен институтĕнче С. Хоффманн (S. Hofmann), В. Нинов (V. Ninov), Ф. П. Хессбергер (F. P. Hessberger), П. Армбрустер (P. Armbruster), Х. Фолгер (H. Folger), Г. Мюнценберг (G. Münzenberg) тата ыттисем синтезланă (Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI). ²⁷⁷Cn изотопăн икĕ тĕшне йывăр ионсене хăвăрлаканта цинк йĕтрисемпе хура тăхлан мишенĕсене персе туса илнĕ.^[3].

Йывăртарах изотопĕсене каярах Дубнари ОИЯИ унунквади арканнă хыççăн тупнă (2000 тата 2004 çулсенче)^[4]^[5]^[6].

2006-мĕш çулта ОИЯИ аркану продукчĕсене химилле палласа изотопсен синтезне çирĕпленĕ. Плутони-242-рен тунă мишене кальций-48 изотпопĕпе пенĕ. Реакцинче 114-мĕш элемент синтезленнĕ хыççăн вăл атмосфера пусăмлă гелипе аргон хутăшлă камерăна лекнĕ. Çур секкунтран ²⁸⁷Uuq альфа-аркану хыççăн ²⁸³Cn изотоп пулнă. Ăна газ юхăмĕ ылтăн детекторлă криоген камерине илсе кайнă. Детекторсем çинче 112-мăш элемен арканнине сиснĕ.^[7]^[8].

Изотопĕсем

Тĕп статья: Коперници изотопĕсем

Изотоп	Масса	Çурма аркану тапхăрĕ^[9]	Аркану майĕ
²⁷⁷Cn	277	0,69+0,69−0,24 мс	α-аркану ²⁷³Ds
²⁸²Cn	282	0,50+0,33−0,14 мс	хăйне-хăй пайланни
²⁸³Cn	283	4,0+1,3−0,7 с	α-аркану ²⁷⁹Ds (99 % сахалрах мар), хăйне-хăй пайланни
²⁸⁴Cn	284	79+31−19 мс	хăйне-хăй пайланни
²⁸⁵Cn	285	29+13−7 с	α-аркану ²⁸¹Ds

Ячĕ

GSI тĕпчевçисем в честь Н.Коперника халаласа 112-мĕш элемент валли «коперници» (Copernicium, Cn) сĕннĕ ^[10]. ИЮПАК 2010-мĕш çулхи нарăсăн 19-мĕшĕнче официаллă элемент ятне çирĕплетнĕ 19 февраля а^[11]^[12].

Элемнтăн символĕ пирки тавлашусем пынă^[13]. Уçакансем сĕннĕ Cp символ икĕ сăлтавпа тивĕçтермен:

органика химинче ку символпа циклопентадиенил радикалне палăртаççĕ;
Германинче лютецие нумай вăхăт хушши кассиопи тенĕ тата Cp символпа палăртнă.

Асăрхатарусем

^ Robert C. Barber et al. Discovery of the element with atomic number 112 (IUPAC Technical Report). — ASAP Articles
^ Start of the Name Approval Process for the Element of Atomic Number 112 (акăлч.). IUPAC (20 июля 2009). — Пресс-релиз. Тĕрĕсленĕ 3 Ҫурла уйӑхӗн 2009.
^ S. Hofmann et al. The new element 112 // Zeitschrift für Physik A. — 1996. — Т. 354. — № 3. — С. 229-230.
^ Yu. Ts. Oganessian et al. Synthesis of Superheavy Nuclei in the ⁴⁸Ca + ²⁴⁴Pu Reaction // Physical Review Letters. — 1999. — Т. 83. — № 16. — С. 3154 - 3157.
^ Yu. Ts. Oganessian et al. Measurements of cross sections and decay properties of the isotopes of elements 112, 114, and 116 produced in the fusion reactions ²³³,²³⁸U, ²⁴²Pu, and ²⁴⁸Cm+⁴⁸Ca // Physical Review C. — 2004. — Т. 70. — С. 064609.
^ Yu. Ts. Oganessian et al. Synthesis of the isotopes of elements 118 and 116 in the ²⁴⁹Cf and ²⁴⁵Cm+⁴⁸Ca fusion reactions. — Т. 74.
^ R. Eichler et al. Confirmation of the Decay of ²⁸³112 and First Indication for Hg-like Behavior of Element 112. — Т. 787. — № 1-4.
^ Михаил Молчанов Открытие подтверждено. — № 7 (июль).
^ Nudat 2.5
^ Element 112 shall be named “copernicium” (акăлч.). GSI (2009-07-14). — Пресс-релиз. Тĕрĕсленĕ 16 Утӑ уйӑхӗн 2009.
^ Тяжелый 112-й элемент, синтезированный учеными, назван "коперникий"
^ У 112-го элемента появилось официальное название
^ Juris Meija (2009). «The need for a fresh symbol to designate copernicium». Nature 461 (7262): 341. DOI:10.1038/461341c. PMID 19759598.

Каçăсем

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Сĕлтĕлле металсем

Сĕлтĕлле-çĕрле металсем

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[iupac09-1] Robert C. Barber et al. Discovery of the element with atomic number 112 (IUPAC Technical Report). — ASAP Articles

[iupac09b-2] Start of the Name Approval Process for the Element of Atomic Number 112 (акăлч.). IUPAC (20 июля 2009). — Пресс-релиз. Тĕрĕсленĕ 3 Ҫурла уйӑхӗн 2009.

[uub1996-3] S. Hofmann et al. The new element 112 // Zeitschrift für Physik A. — 1996. — Т. 354. — № 3. — С. 229-230.

[4] Yu. Ts. Oganessian et al. Synthesis of Superheavy Nuclei in the ⁴⁸Ca + ²⁴⁴Pu Reaction // Physical Review Letters. — 1999. — Т. 83. — № 16. — С. 3154 - 3157.

[og2004-5] Yu. Ts. Oganessian et al. Measurements of cross sections and decay properties of the isotopes of elements 112, 114, and 116 produced in the fusion reactions ²³³,²³⁸U, ²⁴²Pu, and ²⁴⁸Cm+⁴⁸Ca // Physical Review C. — 2004. — Т. 70. — С. 064609.

[og2006-6] Yu. Ts. Oganessian et al. Synthesis of the isotopes of elements 118 and 116 in the ²⁴⁹Cf and ²⁴⁵Cm+⁴⁸Ca fusion reactions. — Т. 74.

[chem2007-7] R. Eichler et al. Confirmation of the Decay of ²⁸³112 and First Indication for Hg-like Behavior of Element 112. — Т. 787. — № 1-4.

[8] Михаил Молчанов Открытие подтверждено. — № 7 (июль).

[nudat-9] Nudat 2.5

[gsiname-10] Element 112 shall be named “copernicium” (акăлч.). GSI (2009-07-14). — Пресс-релиз. Тĕрĕсленĕ 16 Утӑ уйӑхӗн 2009.

[11] Тяжелый 112-й элемент, синтезированный учеными, назван "коперникий"

[12] У 112-го элемента появилось официальное название

[13] Juris Meija (2009). «The need for a fresh symbol to designate copernicium». Nature 461 (7262): 341. DOI:10.1038/461341c. PMID 19759598.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

@@ 21-мĕш йĕрке: / 21-мĕш йĕрке: @@
 '''Коперници''' ({{lang-la|Copernicium}}, '''Cn''', маларах '''Унунби''' ятпа палăртнă {{lang-la|Ununbium}}, '''Uub''' е ''эка-ртуть'') — 112-мĕш [[хими элеменчĕ]]. Чи стабиллă <sup>285</sup>Cn [[изотоп]]ĕн тĕшĕнче 112 [[протон]]па, 173 [[нейтрон]]. [[Çурма аркану тапхăрĕ]] 34 секунд яхăн. Коперници [[ртуть|чĕркĕмĕл]] евĕр кĕмĕл тĕслĕ шĕвек пулас.
--мĕш элемент уçнине [[ИЮПАК|ИЮПАКра]] çирĕплетнĕ <ref name="iupac09">{{статья
+-мĕш элемент уçнине [[ИЮПАК]]ра çирĕплетнĕ <ref name="iupac09">{{статья
 |автор = Robert C. Barber et al.
 |пуçелĕк = Discovery of the element with atomic number 112 (IUPAC Technical Report)
@@ 47-мĕш йĕрке: / 47-мĕш йĕрке: @@
 == Истори ==
-Коперницие чи малтан  [[1996]]-мĕш çулăн нарăсăн 9-мĕшĕнче [[Германи]]ри [[Дармштадт]]ри йывăр ионсен институтĕнче С. Хоффманн (S. Hofmann), В. Нинов (V. Ninov), Ф. П. Хессбергер (F. P. Hessberger), П. Армбрустер (P. Armbruster), Х. Фолгер (H. Folger), Г. Мюнценберг (G. Münzenberg) тата ыттисем синтезланă (Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI).  <sup>277</sup>Cn изотопăн икĕ тĕшне йывăр ионсене хăвăрлаканта [[цинк]] йĕтрисемпе [[хура тăхлан]] мишенĕсене персе туса илнĕ. <ref name="uub1996">{{статья
+Коперницие чи малтан  [[1996]]-мĕш çулăн нарăсăн 9-мĕшĕнче [[Германи]]ри [[Дармштадт]]ри йывăр ионсен институтĕнче С. Хоффманн (S. Hofmann), В. Нинов (V. Ninov), Ф. П. Хессбергер (F. P. Hessberger), П. Армбрустер (P. Armbruster), Х. Фолгер (H. Folger), Г. Мюнценберг (G. Münzenberg) тата ыттисем синтезланă (Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI).  <sup>277</sup>Cn изотопăн икĕ тĕшне йывăр ионсене хăвăрлаканта [[цинк]] йĕтрисемпе [[хура тăхлан]] мишенĕсене персе туса илнĕ.<ref name="uub1996">{{статья
 |автор = S. Hofmann et al.
 |пуçелĕк =  The new element 112
@@ 60-мĕш йĕрке: / 60-мĕш йĕрке: @@
 |страницăсем = 229-230}}</ref>.
-Йывăртарах изотопĕсене каярах Дубнари ОИЯИ [[унунквади]] арканнă хыççăн тупнă ([[2000]] тата [[2004]] çулсенче)<ref>  {{статья
+Йывăртарах изотопĕсене каярах Дубнари ОИЯИ [[унунквади]] арканнă хыççăн тупнă ([[2000]] тата [[2004]] çулсенче)<ref>{{статья
 |автор = Yu. Ts. Oganessian et al.
 |пуçелĕк = Synthesis of Superheavy Nuclei in the <sup>48</sup>Ca  + <sup>244</sup>Pu Reaction
@@ 95-мĕш йĕрке: / 95-мĕш йĕрке: @@
 |страницы = 044602}}</ref>.
-[[2006]]-мĕш çулта ОИЯИ аркану продукчĕсене химилле палласа изотопсен синтезне çирĕпленĕ. [[Плутони-242]]-рен тунă мишене [[кальций-48]] изотпопĕпе пенĕ. Реакцинче 114-мĕш элемент синтезленнĕ хыççăн вăл атмосфера пусăмлă гелипе аргон хутăшлă камерăна лекнĕ. Çур секкунтран <sup>287</sup>Uuq [[альфа-аркану]] хыççăн <sup>283</sup>Cn изотоп пулнă. Ăна газ юхăмĕ [[ылтăн]] [[детектор]]лă криоген камерине илсе кайнă. Детекторсем çинче 112-мăш элемен арканнине сиснĕ. <ref name="chem2007">{{статья
+[[2006]]-мĕш çулта ОИЯИ аркану продукчĕсене химилле палласа изотопсен синтезне çирĕпленĕ. [[Плутони-242]]-рен тунă мишене [[кальций-48]] изотпопĕпе пенĕ. Реакцинче 114-мĕш элемент синтезленнĕ хыççăн вăл атмосфера пусăмлă гелипе аргон хутăшлă камерăна лекнĕ. Çур секкунтран <sup>287</sup>Uuq [[альфа-аркану]] хыççăн <sup>283</sup>Cn изотоп пулнă. Ăна газ юхăмĕ [[ылтăн]] [[детектор]]лă криоген камерине илсе кайнă. Детекторсем çинче 112-мăш элемен арканнине сиснĕ.<ref name="chem2007">{{статья
 |автор = R. Eichler et al.
 |пуçелĕк = Confirmation of the Decay of <sup>283</sup>112 and First Indication for Hg-like Behavior of Element 112
@@ 164-мĕш йĕрке: / 164-мĕш йĕрке: @@
 Элемнтăн символĕ пирки тавлашусем пынă<ref>{{cite journal|title=The need for a fresh symbol to designate copernicium|author=Juris Meija|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|year=2009|volume=461|pages=341|doi=10.1038/461341c|pmid=19759598|last1=Meija|first1=J|issue=7262}}</ref>. Уçакансем сĕннĕ Cp символ икĕ сăлтавпа тивĕçтермен:
 * органика химинче ку символпа [[циклопентадиенил]] радикалне палăртаççĕ;
-* Германинче [[лютеци|лютецие]] нумай вăхăт хушши '''кассиопи''' тенĕ тата Cp символпа палăртнă.
+* Германинче [[лютеци]]е нумай вăхăт хушши '''кассиопи''' тенĕ тата Cp символпа палăртнă.
 == Асăрхатарусем ==
+{{Асăрхамалли}}
-{{reflist}}
 == Каçăсем ==