Ашмарин Николай Иванович: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Патша Тихон (Сӳтсе яв | хушни) Spam |
Статьяна йăлтах пушатрĕ Тэг: тасатасси |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{Ăсчах |
|||
|Ят = Ашмарин Николай Иванович |
|||
|Тăван ят = |
|||
|Ӳкерчĕк = Ashmarin n i.jpg |
|||
|Анлăшĕ = 260px |
|||
|Ӳкерчĕке ăнлантарни = |
|||
|Алпусни = |
|||
|Çуралнă вăхăт = [[1870]], [[юпа, 4]] |
|||
|Çуралнă вырăн = [[Етĕрне]] хули, [[Етĕрне уесĕ]], {{ÇВ|Хусан кĕперни|Хусан кĕпернинче}}, [[Раççей империйĕ]] |
|||
|Вилнĕ вăхăт = [[1933]], [[çурла, 26]] |
|||
|Вилнĕ вырăн = {{ВВ|Хусан|Хусанта}}, {{ВВ|Тутар АССР|Тутарстанра}}, [[РСФСР]] |
|||
|Ăслăх сфери = [[тюркологи]], этнографи |
|||
|Ĕçлев вырăнĕ = |
|||
|Альма-матер = |
|||
|Ăслăх ертӳçи = |
|||
|Паллă вĕренекенсем = |
|||
|Паллă = |
|||
|Сайт = |
|||
}} |
|||
'''Ашмарин Николай Иванович''', ([[1870]] çул, [[юпа, 4|юпа уйăхĕн 4-мĕшĕ]] [[Етĕрне]] хули, [[Етĕрне уесĕ]] [[Хусан кĕперни]] (халĕ [[Етĕрне районĕ]], [[Чăваш Республики]]), [[Раççей империйĕ]] — [[1933]] çул, [[çурла, 26|çурла уйăхĕн 26-мĕшĕ]], [[Хусан]] хули, [[Тутар АССР]], [[РСФСР]], [[СССР]]). — паллă [[тюрколог]], [[чăваш чĕлхи]] пĕлĕвĕн никĕсне хываканĕ, 17-пайлă чи пысăк [[Чăваш сăмахĕсен кĕнеки]]не çырса хатĕрлекенĕ. СССР Ăслăх Академийĕн пайташ-корреспонденчĕ ([[1929]]). |
|||
==Пурнăçĕпе ĕçĕ-хĕлĕ== |
|||
[[1870]] çулхи [[юпа уйăхĕн 4-мĕшĕнче]] [[Етĕрне]] хулинче çуралнă. Ачалăхĕ [[Кăрмăш]]ра иртнĕ. |
|||
[[Кăрмăш]]ри (халĕ [[Чулхула облаçĕ]]) хула училищине ([[1894]]) тата [[Мускаври Лазаревсен институчĕ|Мускаври Лазаревсен институтне]] вĕренсе пĕтернĕ. Хусанти вĕрентевçĕсен семинарийĕн наставникĕ ([[1899]]—[[1919]]), Çурçĕр-тухăç археологи-этнографи институчĕн профессорĕ, Чăвашсен [[Чĕмпĕр]]ти çутĕç институчĕн вĕрентӳçи ([[1920]]—[[1923]]). |
|||
[[1923]]—1926 çулсенче Азербайджан университечĕн хĕвелтухăç факультетĕнче ĕçленĕ. [[1925]] çултанпа — тюркологи тухтăрĕ. Николай Ашмарин Хусанти Тухăç педагогика институчĕн профессорĕнче ĕçленĕ. 1929 çулта ăна СССР Ăслăх академийĕн пайташ-корреспондентне суйланă. |
|||
[[1933]] çулхи [[çурла, 26|çурла уйăхĕн 26-мĕшĕнче]] [[Хусан]]та çĕре кĕнĕ. |
|||
== Ăслăх ĕçĕсем== |
|||
Николай Ашмаринăн чи пысăк пĕлтерĕшлĕ ĕçĕ — чăваш сăмахĕсен 17 томлă словарĕ — «Чăваш сăмахĕсен кĕнеки» — «Тhesaurus linguae tschuvaschorum». Унта пурĕ 40 пин [[сăмах]]а яхăн. Ахаль сăмахсемсĕр пуçне [[ял]], шыв-шур, çырма-çатра, вăрман, ката (раща) ячĕсемпе, кивелнĕ сăмахсемпе, ваттисен сăмахĕсемпе тата каларăшсемпе, чăваш йăли-йĕркисемпе, халăх кăмăл-туйăмне палăртакан юрăсемпе, юмах-халапсемпе паллашма пулать. |
|||
Малтанхи икĕ томĕ — [[1910]], [[1912]] çулсенче, пĕтĕмĕшпе Совет тапхăрĕнче çутă кун курнă. 17-мĕш томĕ [[1950]] çулта [[Шупашкар]]та пичетленсе тухнă. |
|||
Николай Ашмарин [[чăваш чĕлхи]]пе [[Вăтам Атăл]] тăрăхĕнчи ытти [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисенчи]] [[евĕрлев сăмахĕ]]сене «Основы чувашской мифологии. О подражательных словах в чувашском языке» (Хусан, 1918), «О морфологических категориях подражания в чувашском языке» (Хусан, 1928) тата ытти ĕçĕсенче тарăннăн тишкерсе тухнă. |
|||
===Паллă ĕçĕсем=== |
|||
* «Болгары и чуваши» ([[Хусан]], [[1902]]); |
|||
* «Материалы для исследования чувашского языка» ([[Хусан]], [[1898]]); |
|||
* «Опыт исследования чувашского синтаксиса» (1 пайĕ. [[Хусан]], [[1903]]; II пайĕ. [[Хусан]], [[1923]]); |
|||
* «Заметки по грамматике чувашского языка» (24 лекци. [[1976]]). |
|||
Вĕсен тематики питĕ анлă: |
|||
* чăваш халăхĕпе унăн чĕлхин историйĕ; |
|||
* [[чăваш чĕлхи]]н [[сасă]] тытăмĕ ([[фонетика]]); |
|||
* [[морфологи]]; |
|||
* [[предложени]]сен тĕрлĕ [[синтаксис]] конструкцийĕ, [[падеж]] системи, хисеп категорийĕ ([[синтаксис]]); |
|||
* [[диалектологи]] |
|||
т. ыт. те. |
|||
== Вĕренекенĕсем == |
|||
* [[Резюков Николай Андреевич]] ([[1898]]-[[1969]]). |
|||
== Вуламалли == |
|||
* Петров Н.П. Библиография печатных трудов Н.И.Ашмарина // Н.И.Ашмарин — оснопоположник чувашского языкознания. Ч., 1971; |
|||
* Егоров В.Г. Н.И.Ашмарин как исследователь чувашского языка. Изд. 1-е. Ч., 1948; изд. 2-е. Ч., 1970; |
|||
* Н.И. Ашмарин — основоположник чувашского языкознания. Сб. статей ЧНИИ. Ч., 1971; |
|||
* Федотов М.Р. Исследователи чувашского языка. Ч., 1987; |
|||
* Малов С.Е. Памяти Н.И.Ашмарина // Записки Чувашского научно-исследовательского института языка, литературы и истории. Вып. 1. Ч., 1941. |
|||
* Илле, Элли Ашмарин профессор хăш халăх çынни? // Хыпар. — 2000. — 2 çурла. |
|||
== Асăрхавсем == |
|||
{{асăрхавсем}} |
|||
== Каçăсем == |
|||
* [http://www.nbchr.ru/virt2/ Ашмарин Н. И. çинчен] |
|||
* [http://www.enc.cap.ru/open.asp?id=1&topic=%C0%F8%EC%E0%F0%E8%ED Чăвашской энциклопединчи статья] |
|||
* [http://www.lib.cap.ru/ashmarin.asp Ашмарин Н. И. Мое жизнеописание] |
|||
* [http://www.cap.ru/cap/foto/ashmarin/ Ашмарин Н. И. кенекисем] |
|||
{{historian-bio-stub}} |
|||
[[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]] |
|||
[[Категори:1870 çулта çуралнисем]] |
|||
[[Категори:Юпан 4-мĕшĕнче çуралнисем]] |
|||
[[Категори:Ăсчахсем, алфавитпа]] |
|||
[[Категори:СССР ĂА пайташ-корреспонденчĕсем]] |
|||
[[Категори:Çурлан 26-мĕшĕнче вилнисем]] |
|||
[[Категори:1933 çулта вилнисем]] |
|||
[[Категори:Этнографсем, алфавитпа]] |
|||
[[Категори:Тюркологсем, алфавитпа]] |
|||
[[Категори:Филологсем, алфавитпа]] |