Тутарстанри Саккам чăваш ялĕсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Ellodanis5 Тэг: Каялла тавăр |
Фейк Тихон (Сӳтсе яв | хушни) Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
[[File:Селеще.jpg|thumb|left|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи чул юпа ([[1347]])]] |
[[File:Селеще.jpg|thumb|left|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи чул юпа ([[1347]])]] |
||
[[File:Селеще1.jpg|thumb|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи тепĕр чул юпа ([[1347]])]] |
[[File:Селеще1.jpg|thumb|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи тепĕр чул юпа ([[1347]])]] |
||
'''Саккам (Тутарстан) чăваш ялĕсем ''' — [[Тутарстан]]ăн [[Кама]] шывĕн сулахай [[çыран]] енĕнче вырнаçнă чăваш [[ял]]ĕсем. [[Кама]] шывĕн анатри пайне, — [[Пушкăртстан]]ран килекен туратпа пĕрле ([[тутар чĕлхи|тутарла]] ''Агидель'', [[вырăс чĕлхи|вырăсла]] ''Белая'' теççĕ), — |
'''Саккам (Тутарстан) чăваш ялĕсем ''' — [[Тутарстан]]ăн [[Кама]] шывĕн сулахай [[çыран]] енĕнче вырнаçнă чăваш [[ял]]ĕсем. [[Кама]] шывĕн анатри пайне, — [[Пушкăртстан]]ран килекен туратпа пĕрле ([[тутар чĕлхи|тутарла]] ''Агидель'', [[вырăс чĕлхи|вырăсла]] ''Белая'' теççĕ), — ĕлĕххи [[чăвашсем]] ''Шуратăл'' (''Шурă Атăл'') тенĕ, [[çурçĕр]]тен килекен çÿлти пайне — ''Чулман'' (''Чулман Атăл'') тенĕ. |
||
Малалла Саккамри чăваш ялĕсене [[район]]серен черетлесе тухăпăр. Паллах, чăн малтан чăвашсенчен çеç тăраканнисене асăннă. Анчах та, енчен те чăваш палăрăмлă [[истори]]лле ушкăнсем, урамсем, кĕтессем пулсан, унашкал ялсене те манса хăварман, — унта тепĕр чухне чăвашсен йыш шайĕ (проценчĕ) пысăках мар пулсан та. |
Малалла Саккамри чăваш ялĕсене [[район]]серен черетлесе тухăпăр. Паллах, чăн малтан чăвашсенчен çеç тăраканнисене асăннă. Анчах та, енчен те чăваш палăрăмлă [[истори]]лле ушкăнсем, урамсем, кĕтессем пулсан, унашкал ялсене те манса хăварман, — унта тепĕр чухне чăвашсен йыш шайĕ (проценчĕ) пысăках мар пулсан та. |
||
{{toc-right}} |
{{toc-right}} |
||
8-мĕш йĕрке: | 8-мĕш йĕрке: | ||
[[File:Билярский заказник.jpg|320px|thumb|Пÿлер пайуправлăхĕ]] |
[[File:Билярский заказник.jpg|320px|thumb|Пÿлер пайуправлăхĕ]] |
||
[[File:Надгробный камень. Датированный 1349годом.jpg|220px|thumb|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи чул юпа [[хĕлле]]]] |
[[File:Надгробный камень. Датированный 1349годом.jpg|220px|thumb|[[Аксу районĕ]]нчи [[Кивĕ Саврăш]] патĕнчи чул юпа [[хĕлле]]]] |
||
== Сăпас районĕ<ref>Вăтам ĕмĕрсенче (Пăлхар саманинче) [[чăвашсем]] е вĕсен [[несĕл |
== Сăпас районĕ<ref>Вăтам ĕмĕрсенче (Пăлхар саманинче) [[чăвашсем]] е вĕсен [[несĕл]]ĕсем никĕслеме пултарнă ялсене ([[Пичкасси]], [[Валем Ырă]]) ку йыша кĕртмен</ref> == |
||
[[Яшпашел]] • |
[[Яшпашел]] • |
||
== Алексеевски районĕ<ref>Йыша [[Пӳлер]] ялне кĕртмен, мĕншĕн тесен унта [[чăвашсем]] ушкăнланса е ушкăнланмасăр пурăнни паллă мар.</ref> == |
== Алексеевски районĕ<ref>Йыша [[Пӳлер]] ялне кĕртмен, мĕншĕн тесен унта [[чăвашсем]] ушкăнланса е ушкăнланмасăр пурăнни паллă мар.</ref> == |
||
[[ |
[[Ивановски]]{{•}}[[Савински]]{{•}}[[Чикан Пăлак]]{{•}}[[Чăваш Майна]]{{•}}[[Шеме]]{{•}} |
||
== Аксу районĕ<ref>Район центрĕ те чăваш ялĕнченех тымарланнă. Анчах та, [[Аксу]] ял мар, [[хула]] (хула евĕрлĕ поççолăк) пулнине кура, ăна ку йыша кĕртмен.</ref> == |
== Аксу районĕ<ref>Район центрĕ те чăваш ялĕнченех тымарланнă. Анчах та, [[Аксу]] ял мар, [[хула]] (хула евĕрлĕ поççолăк) пулнине кура, ăна ку йыша кĕртмен.</ref> == |
||
[[Аксу Вăрман Савучĕ (ял)|Аксу Вăрман Савучĕ]] • [[Алексеевка (Аксу районĕ)|Алексеевка]] • [[Ахмат]] • [[Ерепьел (Аксу районĕ)|Ерепьел]] • [[Акташ (Аксу районĕ)|Акташ]] • [[Анатри Паланнă]] • [[Аслă Сĕнчел]] • [[Беловка (Аксу районĕ)|Беловка]] • [[Васильевка (Аксу районĕ)|Васильевка]] • [[Виççĕмĕш Интернационал (Аксу районĕ)|Виççĕмĕш Интернационал]] • [[Хырĕшни (Кивĕ Этемшӳ ял тăрăхĕ)|Хырĕшни]] • [[Заря]] • [[Енрусьел]] • [[Илешни]] • [[Илтерек]] • [[Паланлă (Аксу районĕ)|Паланлă]] • [[Кĕçĕн Сĕнчел]] • [[Кив Тимушкел]] • [[Кивĕ Мăкшел]] • [[Кивĕ Саврăш]] • [[Кивĕ Ӳсел]] • [[Кивĕ Этемшӳ]] • [[Котловка]] • [[Çĕнĕ Тимушкел]] • [[Кӳшӳ]] • [[Медянка (Аксу районĕ)|Медянка]] • [[Меречен]] • [[Мюд]] • [[Образцовый]] • [[Пономарёвка (Аксу районĕ)|Пономарёвка]] • [[Пĕчĕк Акташ]] • [[Сергеевски]] • [[Сĕнчел]] • [[Саврăш]] • [[Саврăшпуç]] • [[Сулпай]] • [[Çĕмĕртлĕ]] • [[Çĕнĕ Аксу]] • [[Çĕнĕ Этемшӳ]] • [[Çирĕклĕ]] • [[Таркăн (Аксу районĕ)|Таркăн]] • [[Унтакшă]] • [[Чăвашьел]] • [[Чĕрмелĕ]] • [[Фёдоровски (Аксу районĕ)|Фёдоровски]] • [[Фёдоровка (Аксу районĕ)|Фёдоровка]] • [[Хĕрлĕ Шур]] • [[Хырĕшни (Саврăшпуç ял тăрăхĕ)|Хырĕшни]] • [[Çĕнĕ Хăяслă]] • [[Пĕчĕк Аксу]] • [[Пионер (Аксу районĕ)|Пионер]] • [[Тукмаклă]] • [[Çĕнĕ Паланнă]] • [[Кивĕ Киремет]] • |
[[Аксу Вăрман Савучĕ (ял)|Аксу Вăрман Савучĕ]] • [[Алексеевка (Аксу районĕ)|Алексеевка]] • [[Ахмат]] • [[Ерепьел (Аксу районĕ)|Ерепьел]] • [[Акташ (Аксу районĕ)|Акташ]] • [[Анатри Паланнă]] • [[Аслă Сĕнчел]] • [[Беловка (Аксу районĕ)|Беловка]] • [[Васильевка (Аксу районĕ)|Васильевка]] • [[Виççĕмĕш Интернационал (Аксу районĕ)|Виççĕмĕш Интернационал]] • [[Хырĕшни (Кивĕ Этемшӳ ял тăрăхĕ)|Хырĕшни]] • [[Заря]] • [[Енрусьел]] • [[Илешни]] • [[Илтерек]] • [[Паланлă (Аксу районĕ)|Паланлă]] • [[Кĕçĕн Сĕнчел]] • [[Кив Тимушкел]] • [[Кивĕ Мăкшел]] • [[Кивĕ Саврăш]] • [[Кивĕ Ӳсел]] • [[Кивĕ Этемшӳ]] • [[Котловка]] • [[Çĕнĕ Тимушкел]] • [[Кӳшӳ]] • [[Медянка (Аксу районĕ)|Медянка]] • [[Меречен]] • [[Мюд]] • [[Образцовый]] • [[Пономарёвка (Аксу районĕ)|Пономарёвка]] • [[Пĕчĕк Акташ]] • [[Сергеевски]] • [[Сĕнчел]] • [[Саврăш]] • [[Саврăшпуç]] • [[Сулпай]] • [[Çĕмĕртлĕ]] • [[Çĕнĕ Аксу]] • [[Çĕнĕ Этемшӳ]] • [[Çирĕклĕ]] • [[Таркăн (Аксу районĕ)|Таркăн]] • [[Унтакшă]] • [[Чăвашьел]] • [[Чĕрмелĕ]] • [[Фёдоровски (Аксу районĕ)|Фёдоровски]] • [[Фёдоровка (Аксу районĕ)|Фёдоровка]] • [[Хĕрлĕ Шур]] • [[Хырĕшни (Саврăшпуç ял тăрăхĕ)|Хырĕшни]] • [[Çĕнĕ Хăяслă]] • [[Пĕчĕк Аксу]] • [[Пионер (Аксу районĕ)|Пионер]] • [[Тукмаклă]] • [[Çĕнĕ Паланнă]] • [[Кивĕ Киремет]] • |
||
== Нурлат районĕ == |
== Нурлат районĕ == |
||
[[Ака (ял)|Ака]] • [[Ахметов Станцийӗ]] • [[Ахметово]] • [[Бутаиха]] • [[Ĕнекасси]]{{•}}[[Анат Чаллă (Нурлат районӗ)|Анат Чаллă]]{{•}}[[ |
[[Ака (ял)|Ака]] • [[Ахметов Станцийӗ]] • [[Ахметово]] • [[Бутаиха]] • [[Ĕнекасси]]{{•}}[[Анат Чаллă (Нурлат районӗ)|Анат Чаллă]]{{•}}[[Киклĕпуç]]{{•}}[[Заречный]] • [[Единение]] • [[Ерепьел (Нурлат районĕ)|Ерепьел]]{{•}}[[Кайттан]]{{•}}[[Лачака (Нурлат районĕ)|Лачака]]{{•}}[[Пӳлеркӳл]]{{•}}[[Вырăс Пухтел]]{{•}}[[Вырăс Менчи]]{{•}}[[Вăтам Хăмăшлă]]{{•}}[[Кирпĕч (ял)|Кирпĕч]] • [[Красномайски (Нурлат районĕ)|Красномайски]] • [[Куракьел]]{{•}}[[Кĕçĕн Хăмăшлă]] • [[Кзыл-Юл]]{{•}}[[Салтакьел]]{{•}}[[Тăрнас]]{{•}}[[Тĕрнеç]]{{•}}[[Уксăмлă|Уксăмла]]{{•}}[[Хуралту]]{{•}}[[Чие Ĕшни]]{{•}}[[Чăваш Менчи]]{{•}}[[Чăваш Тĕкĕрмел]]{{•}}[[Якаел]]{{•}}[[Якурккел]]{{•}}[[Ялавăр (Тутарстан)|Ялавăр]]{{•}}[[Виççĕмĕш Съезд]] • [[Михайловка (Нурлат районĕ)|Михайловка]] • [[Çĕнĕ Тăмпа]] • [[Осиновка (Нурлат районĕ)|Осиновка]] • [[Петровски (Нурлат районĕ)|Петровски]] • [[Рождественски (Нурлат районĕ)|Рождественски]] • [[Кĕленче (Нурлат районĕ)|Кĕленче]] • [[Хырĕшни (Нурлат районĕ)|Хырĕшни]] • [[Чистовка]] • [[Юган]] • |
||
== Çĕнĕ Шешма районĕ == |
== Çĕнĕ Шешма районĕ == |
||
[[Чăваш Шупашкарĕ]] • |
[[Чăваш Шупашкарĕ]] • |
||
35-мĕш йĕрке: | 35-мĕш йĕрке: | ||
[[Ишельел]] • [[Анат Кăтрата]] • [[Тури Кăтрата]] • [[Чăваш Ялттан]] • |
[[Ишельел]] • [[Анат Кăтрата]] • [[Тури Кăтрата]] • [[Чăваш Ялттан]] • |
||
== Анат Кама районĕ == |
== Анат Кама районĕ == |
||
[[Володарски (Анат Кама районĕ)|Володарски]]{{•}}[[ |
[[Володарски (Анат Кама районĕ)|Володарски]]{{•}}[[Ошша]]{{•}}[[Анат Уратьма]]{{•}} |
||
== Элмет районĕ == |
== Элмет районĕ == |
||
[[Пакраш]]{{•}}[[Ерĕспел]]{{•}}[[Клемттел]]{{•}}[[Пÿсрек]]{{•}}[[Вырăс Сиреньел]]{{•}}[[Патраклă]]{{•}}[[Чăваш Сиреньел]]{{•}} |
[[Пакраш]]{{•}}[[Ерĕспел]]{{•}}[[Клемттел]]{{•}}[[Пÿсрек]]{{•}}[[Вырăс Сиреньел]]{{•}}[[Патраклă]]{{•}}[[Чăваш Сиреньел]]{{•}} |
08:42, 21 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси
Саккам (Тутарстан) чăваш ялĕсем — Тутарстанăн Кама шывĕн сулахай çыран енĕнче вырнаçнă чăваш ялĕсем. Кама шывĕн анатри пайне, — Пушкăртстанран килекен туратпа пĕрле (тутарла Агидель, вырăсла Белая теççĕ), — ĕлĕххи чăвашсем Шуратăл (Шурă Атăл) тенĕ, çурçĕртен килекен çÿлти пайне — Чулман (Чулман Атăл) тенĕ. Малалла Саккамри чăваш ялĕсене районсерен черетлесе тухăпăр. Паллах, чăн малтан чăвашсенчен çеç тăраканнисене асăннă. Анчах та, енчен те чăваш палăрăмлă историлле ушкăнсем, урамсем, кĕтессем пулсан, унашкал ялсене те манса хăварман, — унта тепĕр чухне чăвашсен йыш шайĕ (проценчĕ) пысăках мар пулсан та.
Сăпас районĕ[1]
Яшпашел •
Алексеевски районĕ[2]
Ивановски • Савински • Чикан Пăлак • Чăваш Майна • Шеме •
Аксу районĕ[3]
Аксу Вăрман Савучĕ • Алексеевка • Ахмат • Ерепьел • Акташ • Анатри Паланнă • Аслă Сĕнчел • Беловка • Васильевка • Виççĕмĕш Интернационал • Хырĕшни • Заря • Енрусьел • Илешни • Илтерек • Паланлă • Кĕçĕн Сĕнчел • Кив Тимушкел • Кивĕ Мăкшел • Кивĕ Саврăш • Кивĕ Ӳсел • Кивĕ Этемшӳ • Котловка • Çĕнĕ Тимушкел • Кӳшӳ • Медянка • Меречен • Мюд • Образцовый • Пономарёвка • Пĕчĕк Акташ • Сергеевски • Сĕнчел • Саврăш • Саврăшпуç • Сулпай • Çĕмĕртлĕ • Çĕнĕ Аксу • Çĕнĕ Этемшӳ • Çирĕклĕ • Таркăн • Унтакшă • Чăвашьел • Чĕрмелĕ • Фёдоровски • Фёдоровка • Хĕрлĕ Шур • Хырĕшни • Çĕнĕ Хăяслă • Пĕчĕк Аксу • Пионер • Тукмаклă • Çĕнĕ Паланнă • Кивĕ Киремет •
Нурлат районĕ
Ака • Ахметов Станцийӗ • Ахметово • Бутаиха • Ĕнекасси • Анат Чаллă • Киклĕпуç • Заречный • Единение • Ерепьел • Кайттан • Лачака • Пӳлеркӳл • Вырăс Пухтел • Вырăс Менчи • Вăтам Хăмăшлă • Кирпĕч • Красномайски • Куракьел • Кĕçĕн Хăмăшлă • Кзыл-Юл • Салтакьел • Тăрнас • Тĕрнеç • Уксăмла • Хуралту • Чие Ĕшни • Чăваш Менчи • Чăваш Тĕкĕрмел • Якаел • Якурккел • Ялавăр • Виççĕмĕш Съезд • Михайловка • Çĕнĕ Тăмпа • Осиновка • Петровски • Рождественски • Кĕленче • Хырĕшни • Чистовка • Юган •
Çĕнĕ Шешма районĕ
Элкел районĕ
Пурисел • Тури Качаел • Тури Çĕньял • Тепелккей Матак • Ерепьел • Хуракÿл • Анат Качаел • Анатри Çĕньял • Çĕнĕ Сиктĕрме • Çĕнĕ Тахтал • Сиктĕрме-Хусанкай • Кивĕ Тахтал • Кивĕ Тăмпа • Хăрата • Кивĕ Матак • Tутар Шапкел • Чăваш Пăрнай • Чăваш Шапкел • Пасарлă Матак •
Мензелински районĕ
Çарăмсан районĕ
Акрел • Çӳлти Хурамал • Хĕр Ĕшни • Йăвашкел • Лакăр • Саминовка • Çĕнĕ Йĕлмел • Хыр Ĕшни • Кивĕ Шешкел • Вăтăр Юман Киремет • Чăваш Ухинккел •
Азнаккай районĕ
Павлă районĕ
Тăмпарлă • Туйраллă • Усăллă • Пуян Çăлкуç •
Пĕкĕлме районĕ
Елховка • Наратлă • Петровка • Победа •
Чистай районĕ
Ишельел • Анат Кăтрата • Тури Кăтрата • Чăваш Ялттан •
Анат Кама районĕ
Володарски • Ошша • Анат Уратьма •
Элмет районĕ
Пакраш • Ерĕспел • Клемттел • Пÿсрек • Вырăс Сиреньел • Патраклă • Чăваш Сиреньел •
Лениногорск районĕ
Алёшкино • Кузьминовка • Мичурин • Чишме • Çĕнĕ Шешкел •
Заински районĕ
Гулькино • Канаш • Новое-Пальчиково • Сарапала •
Çавăн пекех пăхăр
Вуламалли
- Г.Б. Матвеев, Е.А. Ягафова. ЧУВАШИ ТАТАРСТАНА. — Электронла чăваш энциклопедийĕнчи статья.
- Трофимов А.А. Чувашская народная культовая скульптура. Ч., 1993.
- Чуваши Татарстана: книга-альбом. Ч., 2006.
- Иванов В.П. Этническая география чувашского народа. Ч., 2005.
- Научный отчет по проекту "Чуваши Приволжского округа". Чебоксары, 2002. 192 с.
Асăрхавсем
- ^ Вăтам ĕмĕрсенче (Пăлхар саманинче) чăвашсем е вĕсен несĕлĕсем никĕслеме пултарнă ялсене (Пичкасси, Валем Ырă) ку йыша кĕртмен
- ^ Йыша Пӳлер ялне кĕртмен, мĕншĕн тесен унта чăвашсем ушкăнланса е ушкăнланмасăр пурăнни паллă мар.
- ^ Район центрĕ те чăваш ялĕнченех тымарланнă. Анчах та, Аксу ял мар, хула (хула евĕрлĕ поççолăк) пулнине кура, ăна ку йыша кĕртмен.
Каçăсем
Ку Тутарстан географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
Чăвашсем |
|
---|---|
Культура | |
Кун-çул |
Аслă Пăлхар • Атăлçи Пăлхар • Ылтăн Урта • Хусан ханлăхĕ • Мускав патшалăхĕ • Раççей Империйĕ • СССР • РФ |
Тĕне тытни (алфавитпа) | |
Вырнаçу | |
Тĕрлĕрен |
Тутарстанри чăваш ялĕсем |
|
---|---|
Аксу районĕ: Аксу • Аслă Сĕнчел • Илешни • Кивĕ Саврăш • Мерчен • Саврăшпуç • Сĕнчел • Çĕмĕртлĕ • Таркăн • [[ ]] Арча районĕ: Вăрăмçырма • Именкасси • Камай • Кинтер • Кишмет • Кулай • Кушлавăш • Камай • Меметхуçи • Пăрнаш • Тăлмач • Тевлеçер • Хураçырма • Чăвашли • Арча • Шăхаль • Ямпах Нурлат районĕ: Ӗнекасси • [[]] Пăва районĕ: Альших • Кипеккасси • Мăкăр • Пимĕрçел • Пӳркел • Раккасси • Рункă • Çĕн Мертлĕ • Тăмпарлă • Тимпаел • Хирти Кушкă • Чăваш Киштекĕ • Чăваш Саркамаш • Чăваш Таяпа • Элшел • Яскӳл Çарăмсан районĕ: Çĕнĕ Йăлма • Çарăмсан Çĕпрел районĕ: Ишлĕ • Кив Йĕлмел • Кивĕ Шемĕршел • Кивĕ Упи • Матак • Пасарлă Упи • Паснапуç • Саплăк • Çĕнĕ Йĕлмел • Çĕнĕ Упи • Тăванъел • Хула Çырми • Хурăнвар • Чăваш Çĕпрел • Чăваш Шемĕршел Теччĕ районĕ: Аслă Ана • Кăнна Кушки • Кив Ял • Сармас • Юккел |