Япалалăх (хими)

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Япалалăх (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Япалалăх — матери форми, уйпа танлаштарса пăхсан, унăн масса пур.

Япалалăх пĕрчĕсенчен тытăнса тăрать, вĕсем хушшинче тăтăшах электронсем, протонсем тата нейтронсем тĕл пулаççĕ. Юлашки иккĕшсем атом тĕшшисене, пурĕ те пĕрле — атомсене, молекулăсене, кристаллсене т. ыт. тăваççĕ

Биологире Япалалăх — клетка органелли шутне кĕрекен организм тĕртĕмне тăвакан матери форми.

Малтанхи палăртăвĕ

Япалалăх — матери хорми, уйпа танлаштарсан, масса пур. Япалалăх пĕрчĕсенчен тытăнса тăрать, вĕсен хушшинче тăтăшах электронсем, протонсем тата нейтронсем. Иккĕ юлашкинчисем атом тĕшшисене, пурĕ те пĕрле — атомсене, молекулăсене, кристаллсене тата ытти объектсене тăваççĕ.

Япалалăхпа уй хушшинчи уйрăмлăх

Уйăн, япалалăхпа танлаштарсан, вĕçĕмсĕрлĕхпе пахаланать; электромагнит, гравитаци, ядерлĕ вăйсен, тĕрлĕ элементарлă пĕрчĕсен хум уйĕсем пур.

Халĕ çутçанталăка тĕпчев йĕркипе япалалăхпа уйа пĕр тĕслĕтесе уйăрмаççĕ, вĕсем тĕрлĕ корпускула-хум (икĕ тĕслĕ?) пĕрлĕ çутçанталăк пулăмĕсем. Уйпа япалалăх тачă çыхăнăвне тĕпчени материал тĕнчин хормипе тытăмĕн пĕрлĕхне ăнлантарса парать.

Пĕр тĕслĕ япалалăхăн тачăлăхĕ — япалалăх массине унăн калăпăшĕ çине пайлани — пур:

$\rho ={\frac {m}{V}}$

куунта ρ — япалалăхăн тачăлăхĕ, m — япалалăх йывăрăшĕ, V — япалалăх калăпăшĕ.

Физика уйĕсен çакăн пек тачăлăх çук.

Химири япалалăх

Органик япалалăхĕсем

• Тăварсем

Органик япалалăхсем

• Амидсем
• Аминсем
• Кетонсемпе альдегидсем
• Нитрилсем
• Ахаль эфирсем
• Хутлă эфирсем
• Спиртсем
• Углеводородсем
• Этилен

Вуламалли

• Химия: Справ. изд./ В. Шретер, К.-Х. Лаутеншлегер, Х. Бибрак и др.: Пер. с нем. — М.: Химия, 1989

Çавăн пекех пăхăр

• Пайăрка
• Анти-япалалăх
• Тӳнтер япалалăх