Япалалăх (хими): версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни) 665845 хутшăнакан Улпут Тихон (сӳтсе яв) кĕртнĕ № улшăнăва тавăрнă Тэг: Пӑрахӑҫла |
Улпут Тихон (Сӳтсе яв | хушни) Тӳрлетӗве ӑнлантарман Тэг: Пӑрахӑҫла |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
'''Япалалăх''' — [[Матери (физика)|матери]] форми, [[Уй (физика)|уйпа]] танлаштарса пăхсан, [[тӳлек йывăрăшĕ]] пур. |
|||
{{Пĕлтерĕшсем|Япалалăх (пĕлтерĕшсем)}} |
|||
'''Япалалăх''', химире пăхса тухакан тĕп ăнлавсенчен пĕри (''[http://goldbook.iupac.org/C01039.html chemical substance]'') — [[атом]]сенчен тăракан япалалăха пĕлтерет; енчен те атомсем çук пулсан (калăпăр, [[плазма]] е çăлтăрсен япалалăхĕ), унашкал япалалăх химире пăхса тухакакннисен йышне кĕмест<ref>[http://www.chem.msu.su/rus/teaching/papers/zorkii/part2.html Зоркий П. М. Критический взгляд на основные понятия химии.]</ref>. |
|||
Япалалăх [[элементарлă пĕрчи|пĕрчĕсенчен]] тытăнса тăрать, вĕсем хушшинче тăтăшах [[электрон]]сем, [[протон]]сем тата [[нейтрон]]сем тĕл пулаççĕ. Юлашки иккĕшсем [[атом тĕшши]]сене, пурĕ те пĕрле — [[атом]]сене, [[молекула|молекулăсене]], [[кристалл]]сене т. ыт. тăваççĕ |
|||
⚫ | |||
*Вольхин В. В. Общая химия. Основы химии. — Пермь: Перм. гос. тех. ун-т, 2002. — 512 с. — ISBN 5-88151-309-6. |
|||
Биологире '''Япалалăх''' — клетка [[органелла|органелли]] шутне кĕрекен [[Тĕртĕм (биологи)|организм тĕртĕмне]] тăвакан [[Матери (физика)|матери]] форми. |
|||
*Герасимов Я. И., Древинг В. П., Еремин Е. Н. и др. Курс физической химии / Под общ. ред. Я. И. Герасимова. — 2-е изд. — М.: Химия, 1970. — Т. I. — 592 с. |
|||
*Глинка Н. Л. Общая химия. Учебник для бакалавров / Под ред. В. А. Попкова и А. В. Бабкова. — 19-е изд., перераб. и доп. — М.: Юрайт, 2014. — 910 с. — (Бакалавр. Базовый курс). — ISBN 978-5-9916-3158-7. |
|||
== Малтанхи палăртăвĕ == |
|||
*Еремин В. В., Каргов С. И., Успенская И. А. и др. Основы физической химии. Теория и задачи. — М.: Экзамен, 2005. — 481 с. — (Классический университетский учебник). — ISBN 5-472-00834-4. |
|||
'''Япалалăх''' — [[Матери (физика)|матери]] хорми, [[уй (физика)|уйпа]] танлаштарсан, [[йывăрăшĕ покоя|йывăрăшĕ]]. Япалалăх [[элементарлă пĕрчĕ|пĕрчĕсенчен]] тытăнса тăрать, вĕсен хушшинче тăтăшах [[электрон]]сем, [[протон]]сем тата [[нейтрон]]сем. Иккĕ юлашкинчисем [[атом тĕшши]]сене, пурĕ те пĕрле — [[атом]]сене, [[молекула|молекулăсене]], [[кристалл]]сене тата ытти объектсене тăваççĕ. |
|||
*Коган В. Е., Литвинова Т. Е., Чиркст Д. Э., Шахпаронова Т. С. Физическая химия / Науч. ред. проф. Д. Э. Чиркст. — СПб.: Национальный минерально-сырьевой ун-т «Горный», 2013. — 450 с. |
|||
*Мечковский Л. А., Блохин А. В. Химическая термодинамика. Курс лекций. В двух частях. Часть 1. Феноменологическая термодинамика. Основные понятия, фазовые равновесия. — Минск: БГУ, 2010. — 141 с. |
|||
== Япалалăхпа уй хушшинчи уйрăмлăх == |
|||
*Путилов К. А. Термодинамика / Отв. ред. М. Х. Карапетьянц. — М.: Наука, 1971. — 376 с. |
|||
Уйăн, япалалăхпа танлаштарсан, вĕçĕмсĕрлĕхпе пахаланать; электромагнит, гравитаци, ядерлĕ вăйсен, тĕрлĕ элементарлă пĕрчĕсен хум уйĕсем пур. |
|||
*Рудзитис Г. Е., Фельдман Ф. Г. Химия. Учебное пособие для 7—11 классов вечерней (сменной) средней общеобразовательной школы. В 2-х частях. Часть I. — М.: Просвещение, 1985. — 192 с. |
|||
*Рудзитис Г. Е., Фельдман Ф. Г. Химия. Неорганическая химия. 8 класс. — 15-е изд. — М.: Просвещение, 2011. — 176 с. — ISBN 978-5-09-025532-5. |
|||
Халĕ çутçанталăка тĕпчев йĕркипе япалалăхпа уйа пĕр тĕслĕтесе уйăрмаççĕ, вĕсем тĕрлĕ корпускула-хум (икĕ тĕслĕ?) пĕрлĕ çутçанталăк пулăмĕсем. Уйпа япалалăх тачă çыхăнăвне тĕпчени материал тĕнчин хормипе тытăмĕн пĕрлĕхне ăнлантарса парать. |
|||
*Сивухин Д. В. Общий курс физики. Т. II. Термодинамика и молекулярная физика. — 5-е изд., испр. — М.: ФИЗМАТЛИТ, 2005. — 544 с. — ISBN 5-9221-0601-5. |
|||
*Ходаков Ю. В. Общая и неорганическая химия. Книга для учителя. — М.: Изд. Академии пед. наук РСФСР, 1954. — 524 с. |
|||
Пĕр тĕслĕ япалалăхăн [[тачăлăх]]ĕ — япалалăх йывăрăшне унăн калăпăшĕ çине пайлани — пур: |
|||
*Ходаков Ю. В., Эпштейн Д. А., Глориозов П. А. и др. Преподавание неорганической химии в средней школе. Методическое пособие для учителей. — М.: Просвещение, 1975. — 416 с. — (Методическая библиотека школы). |
|||
⚫ | |||
<math>\rho = \frac{m}{V} </math> |
|||
== Асăрхавсем == |
|||
{{Асăрхавсем}} |
|||
куунта ''ρ'' — япалалăхăн тачăлăхĕ, ''m'' — япалалăх йывăрăшĕ, ''V'' — япалалăх калăпăшĕ. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
Физика уйĕсен çакăн пек тачăлăх çук. |
|||
⚫ | |||
== Япалалăх пахалăвĕсем == |
|||
== Химири япалалăх == |
|||
=== Япалалăх тĕрлĕхĕ === |
|||
=== Агрегатлă тăрăмсем === |
|||
{{main|Агрегатлă тăрăмсем}} |
|||
==== Кристаллсем ==== |
|||
{{main|Кристаллсем}} |
|||
=== [[Органик япалалăхĕ]]сем === |
|||
* [[Тăварсем]] |
|||
=== [[Органик япалалăх]]сем === |
|||
* [[Амидсем]] |
|||
* [[Аминсем]] |
|||
* [[Кетонсем]]пе [[альдегидсем]] |
|||
* [[Нитрилсем]] |
|||
* [[Ахаль эфирсем]] |
|||
* [[Хутлă эфирсем]] |
|||
* [[Спиртсем]] |
|||
* [[Углеводородсем]] |
|||
* [[Этилен]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Çавăн пекех пăхăр== |
|||
* [[Пайăрка]] |
|||
* [[Анти-япалалăх]] |
|||
* [[Тӳнтер япалалăх]] |
|||
{{Матери}} |
|||
{{каçă çук}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Категори:Хими япалалăхĕ|*]] |
11:30, 10 Раштав уйӑхӗн 2019 вӑхӑтри верси
Япалалăх — матери форми, уйпа танлаштарса пăхсан, тӳлек йывăрăшĕ пур.
Япалалăх пĕрчĕсенчен тытăнса тăрать, вĕсем хушшинче тăтăшах электронсем, протонсем тата нейтронсем тĕл пулаççĕ. Юлашки иккĕшсем атом тĕшшисене, пурĕ те пĕрле — атомсене, молекулăсене, кристаллсене т. ыт. тăваççĕ
Биологире Япалалăх — клетка органелли шутне кĕрекен организм тĕртĕмне тăвакан матери форми.
Малтанхи палăртăвĕ
Япалалăх — матери хорми, уйпа танлаштарсан, йывăрăшĕ. Япалалăх пĕрчĕсенчен тытăнса тăрать, вĕсен хушшинче тăтăшах электронсем, протонсем тата нейтронсем. Иккĕ юлашкинчисем атом тĕшшисене, пурĕ те пĕрле — атомсене, молекулăсене, кристаллсене тата ытти объектсене тăваççĕ.
Япалалăхпа уй хушшинчи уйрăмлăх
Уйăн, япалалăхпа танлаштарсан, вĕçĕмсĕрлĕхпе пахаланать; электромагнит, гравитаци, ядерлĕ вăйсен, тĕрлĕ элементарлă пĕрчĕсен хум уйĕсем пур.
Халĕ çутçанталăка тĕпчев йĕркипе япалалăхпа уйа пĕр тĕслĕтесе уйăрмаççĕ, вĕсем тĕрлĕ корпускула-хум (икĕ тĕслĕ?) пĕрлĕ çутçанталăк пулăмĕсем. Уйпа япалалăх тачă çыхăнăвне тĕпчени материал тĕнчин хормипе тытăмĕн пĕрлĕхне ăнлантарса парать.
Пĕр тĕслĕ япалалăхăн тачăлăхĕ — япалалăх йывăрăшне унăн калăпăшĕ çине пайлани — пур:
куунта ρ — япалалăхăн тачăлăхĕ, m — япалалăх йывăрăшĕ, V — япалалăх калăпăшĕ.
Физика уйĕсен çакăн пек тачăлăх çук.
Япалалăх пахалăвĕсем
Химири япалалăх
Япалалăх тĕрлĕхĕ
Агрегатлă тăрăмсем
Кристаллсем
Органик япалалăхĕсем
Органик япалалăхсем
- Амидсем
- Аминсем
- Кетонсемпе альдегидсем
- Нитрилсем
- Ахаль эфирсем
- Хутлă эфирсем
- Спиртсем
- Углеводородсем
- Этилен
Вуламалли
- Химия: Справ. изд./ В. Шретер, К.-Х. Лаутеншлегер, Х. Бибрак и др.: Пер. с нем. — М.: Химия, 1989
Çавăн пекех пăхăр
Çак статьяра çăлкуç каçисене пĕлтермен. Информаци тĕрĕссине кăтартакан çăлкуç пулмалла, унсăрăн ăна кăларса пăрахма та пултараççĕ.
Эсир çак статья валли сумлă çăлкуç тупса хушма пултаратăр. |