Америкăри Пĕрлешĕннĕ Штатсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п робот добавил: wuu:美国
п робот добавил: mh:Amedka
147-мĕш йĕрке: 147-мĕш йĕрке:
[[lt:JAV]]
[[lt:JAV]]
[[lv:Amerikas Savienotās Valstis]]
[[lv:Amerikas Savienotās Valstis]]
[[mh:Amedka]]
[[mk:Соединети Американски Држави]]
[[mk:Соединети Американски Држави]]
[[ml:അമേരിക്കന്‍ ഐക്യനാടുകള്‍]]
[[ml:അമേരിക്കന്‍ ഐക്യനാടുകള്‍]]

03:41, 11 Ҫурла уйӑхӗн 2007 вӑхӑтри верси

United States of America

Америкăри Пĕрлешӳллĕ Штатсем

АПШ ялавĕ АПШ гербĕ
Патшалăх чĕлхисем патшалăх чĕлхи çук, анчах на хăш-пĕр штатсенче вăл вырăнта акăлчан чĕлхи шутланать
Тĕп хула Вашингтон
Чи пысăк хула
Президент Джордж Буш (кĕçĕнни)
Лаптăкĕ
 - Пĕтĕмпе
3 вырăнта
9 372 610 км2
Халăх йышĕ
 - Пĕтĕмпе(2003)
 - Йышлăхĕ
3 вырăнта
290 342 554
31,0/км²
Валюта ячĕ АПШ долларĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ -5 пуçласа -10 таран
Патшалăх гимнĕ Çăлтăрпа Илемлетнĕ Ялав
Тетел доменĕ .us
Тел. префиксĕ 1

Америкăри Пĕрлешӳллĕ Штатсем, — Çурçĕр Америкăри федераллă республика. Ытларах çухне АПШ кĕскен Америка теççĕ, унта пурăнакансене американсем тесе чĕнеççĕ.

АПШ çĕрĕсем хĕвелтухăç енче Атлантика океанĕнчен пуçласа хĕваланăç енче Лăпкă океан таран тăсăлнă. Çурçĕр енче юнашар Канада вырнаçнă, кăнтăр енче — Мексика. АПШ çĕрĕсем шутне çавăн пекех темиçе утрав Кариб тинĕсĕнче тата Лăпкă океанра кĕреççĕ.

АПШ çĕрĕсем шутне çавăн пекех Кариб тинĕсĕнчи тата Лăпкă океанри темиçе утрав кĕрет.

9.6 миллион квадратлă километр лаптă йышăннăскер, Америка тĕнчери виççĕмĕш чи аслă çĕршыв. Халăх йышĕпе (300 миллион ытла) Америка тĕнчери виççĕмĕш чи йышлă çĕршыв.

АПШ çĕршывне 1776 çулхи Утă уйăхĕн 4-мĕшĕнче Аслă Британие пăхăнмасси çинчен пĕлтернĕ 13 колони «Америкăн Пĕрлешӳллĕ Штачĕсем» ят парса никĕсленĕ. Вĕсен суверенлăхĕпе (никамапăхăнманлăхĕпе) Аслă Британи 1783 çулта килĕшнĕ. 1781 çулта Конфедераци Йĕркисем (Articles of Confederation) ятлă хута йышăннă хыççăн Америка пĕрлешӳллĕ, никама пăхăнман, халăхла патшалăх пулса аталаннă. Халăх правительсвтин форми 1787 çулхи авăн уйăхĕн 17-мĕшĕнче йышăннă хальхи конституцине йышăннă хыççăн самай улшăннă. Америка халăхĕн çарла, экономикăлла, культурăлла, политикăлла витĕмĕ тĕнчере XIX, XX ĕмĕрсенче çирĕпленнĕ. Совет Союзĕ арканнă хыççăн Америка тĕнчери ларă-тăрăва анлăн витĕм кӳрекен пĕччен аслă хăват пулса юлать.

Ячĕ

Чăваш чĕлхинче "Америкăри пĕрлешӳ Штатсем", "Америкăн Пĕрлешӳ Штачĕсем", «АПШ», «США», «Америка», «Пĕрлешӳллĕ штатсем», «Мăриккан» (официаллă мар).

Америка ятпа чăн малтан нимĕç картографĕ Мартин Вальтсемӳллĕр (Martin Waldseemüller) çĕнĕрен туса кăларнă глобуспа карттă çинче Çурçĕрпе Кăнтăр Америкăсен пĕрлешӳллĕ континентне палăртнă. Чылайăшĕ шутланă тăрăх "Америка" Америго Веспуччи (Amerigo Vespucci), Итальян çул тĕпчекенĕн ятĕнчен пулса кайнă. Веспуччи Колумб Интине мар çĕнĕ тĕнчене çитнĕ тесе ĕненнĕ. Çапла вара Веспуччине хисеплесе вăл палăртнă çĕнĕ çĕре унăн ятне панă.

Америкăна унсăр пуçне чылай вăхăт Колумби тесе чĕннĕ. Халĕ вăл ятпа Амеркăн тĕп хули Вашингтон вырнаçнă района палăртаççĕ. Пĕрлешӳллĕ штатсене Колумби тени унсăр пуçне поэтла хайлавенче тĕл пулкалать.

«Америкăн пĕрлешӳ Штачĕсем» ятпа «Никамапăхăнманлăх çинчен пĕлтерни» (Declaration of Indepence) хутра 1776 çулта усă курнă.

Уявсем

ru-sib:Соспаренны Мерикански Державки