Хаяр Йăван
Курӑнакан калӑплав
(Иван Грознăй ҫинчен куҫарнӑ)
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Хаяр Йăван (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Иван Васильевич пăхăр.
Ива́н IV Васи́льевич, Хаяр ят панăскер (пĕрремĕш — Татищевăн «Раççей историйĕнче»[3]), çаплах Тит тата Смарагд ятсем пулнă[4], çӳç кассан — Иона (çурла, 25, 1530, Коломенское сали[5] Мускав патĕнче — 18.3.1584, Мускав) — хуçа, аслă мускав кнеçĕ тата мĕнпур Руçĕн - 1533 çултанпа, мĕнпур Руçĕн пĕрремĕш венчете тăнă патши (1547 çултанпа; 1575—1576 çулсемсĕр пуçне, ун чухне «мĕнпур руçĕн аслă кнеçĕ» ячĕшĕн Симеон Бекбулатович шутланнă).
Биографи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Культурăра
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кинематограф
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Киноӳнерте патшан пайăр пурнăçне çак фильмсенче кăтартнă[6]:
- 1909 — Смерть Иоанна Грозного — А. Славин
- 1909 — Песнь про купца Калашникова — Иван Потёмкин
- 1914 — Волга и Сибирь — Пётр Чардынин
- 1915 — Царь Иван Васильевич Грозный — Фёдор Шаляпин
- 1924 — Кабинет восковых фигур / Das Wachsfigurenkabinett — Конрад Фейдт
- 1926 — Крылья холопа — Леонид Леонидов
- 1941 — Первопечатник Иван Фёдоров — Павел Шпрингфельд
- 1944 — Иван Грозный (фильм) — Николай Черкасов
- 1965 — Царская невеста — Пётр Глебов
- 1970 — Спорт, спорт, спорт — Игорь Класс
- 1973 — Иван Васильевич меняет профессию — Юрий Яковлев
- 1991 — Царь Иван Грозный — Кахи Кавсадзе
- 1991 — Кремлёвские тайны шестнадцатого века — Алексей Жарков
- 1991 — Откровение Иоанна Первопечатника — Иннокентий Смоктуновский
- 1992 — Гроза над Русью — Олег Борисов
- 1996 — Ермак — Евгений Евстигнеев
- 1997 — Старые песни о главном 3 — Юрий Яковлев
- 2004 — Чудеса в Решетове — Иван Гордиенко
- 2009 — Царь — Пётр Мамонов[7]
- 2009 — Иван Грозный (телесериал)[8] — Александр Демидов
- 2009 — Ночь в музее 2 — Кристофер Гест
- 2010 — Грозное время — Олег Долин
- 2013 — Сокровища О. К. — Гоша Куценко
- 2018 — Годунов — Сергей Маковецкий
Театр
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- 1809 — Марфа Посадница, или Покорение Новагорода — Фёдор Иванов пьеси.
- 1866 — Смерть Иоанна Грозного — Алексей Константинович Толстой пьеси. Является начальной в трилогии «Смерть Иоанна Грозного. Царь Фёдор Иоаннович. Царь Борис».
- 1871 — Псковитянка — Николай Римский-Корсаков опери. Лев Мейĕн пĕр ятлă пьесипе хайланă.
- 1867 — Василиса Мелентьевна — Александр Островский пьеси.
- 1936 — Иван Васильевич — Михаил Булгаков пьеси.
- 1943 — Иван Грозный — Алексей Николаевич Толстой икĕ пайлă пьеси.
- 1945 — Великий государь — Владимир Соловьёв пьеси.
- 2016 — Хроники «Иван Грозный» в Муниципальном театре им. М. М. Бахтина (г. Орёл). Режиссёр — Валерий Симоненко
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Комментарисем
- Çăлкуçсем
- ^ Frank Kämpfer[de] «Die „parsuna“ Ivans IV. in Kopenhagen — Originalporträt oder historisches Bild?» in: Essays in Honor of A. A. Zimin. Columbus, Ohio, 1985, pp. 187—204
- ^ Бусева-Давыдова И. Л. Некоторые проблемы атрибуции парсуны // Русский исторический портрет. Эпоха парсуны. Труды ГИМ : Материалы конференции. — Мускав: 2006. — В. Русский исторический портрет. Эпоха парсуны. Труды ГИМ. — ISBN 5-89076-1250.
- ^ Charles J. Halperin The Metamorphosis of Ivan IV into Ivan the Terrible // Miscellanea slavica. Сборник статей к 70-летию Бориса Андреевича Успенского. — М.: Индрик, 2008. — ISBN 978-5-85759-466-7
- ^ Литвина Успенский, 2006, с. 197
- ^ [ Хаяр Йăван] — ПСЭ (3-мĕш издание)
- ^ IMDb: Ivan IV the Terrible of Russia in movies - a list by sp. çăлкуçран архивланă 17 Ака уйӑхӗн 2013. Тĕрĕсленĕ 16 Ака уйӑхӗн 2013.
- ^ Лунгин и Мамонов приступают к съёмкам "Ивана Грозного" (выр.). Lenta.ru. Тĕрĕсленĕ 24 Ҫу уйӑхӗн 2019.
- ^ Дарья Майорова. Александр Демидов: я хотел сыграть Гамлета, а Ивана Грозного - даже не предполагал (2009-04-30). Тĕрĕсленĕ 9 Ака уйӑхӗн 2013.
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Всемирная история, т. 4, М., 1958
- Собрание музыкальных сочинений Ивана IV Грозного в аутентичном исполнении Мужского хора Издательского отдела Московского патриархата
- Материалы русской истории. Труды крупнейших дореволюционных историков 2019 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
- Сапунов Б. В. «Иван Грозный и феномен опричины»2013 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ.
- Иван Васильевич Грозный // Проект «Хронос»
- Позор и несчастье России
- Луков В. А. Иван Грозный, русский современник Шекспира. Информационно-исследовательская база данных «Современники Шекспира» (2012). çăлкуçран архивланă 25 Ҫу уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 16 Нарӑс уйӑхӗн 2012.
Руç патшисем |
|
---|---|
Категорисем:
- Асамлӑ ISBN каҫӑсемпе усӑ куракан страницӑсем
- Даниловичсем (Рюриковичсем)
- Рюриковичсем, алфавитпа
- Вырăс патшисем
- Кăшăлланă ачасем
- Аслă Мускав кнеçĕсем
- XVI ĕмĕрти тытамçăсем
- Хуласене никĕслекенсем
- Ливон вăрçине хутшăннисем
- Вырăс-Литва вăрçисене хутшăннисем
- Вырăс-Хусан вăрçисене хутшăннисем
- Вырăс православи чиркĕвĕн монахĕсем
- Монаха тухнă вырăс монархĕсем
- Вырăс патшалăхĕн çыравçисем
- XVI ĕмĕрти вырăс çыравçисем
- Литература персонажĕсен прототипĕсем
- Мускав Кремлĕн Архангел соборĕнче пытарнисем
- Хаяр Йăван