Поппе Николай Николаевич

Николай Поппе
Поппе Николай Николаевич
Ӳкерчĕк:Poppe photo.jpg
Çуралнă вăхăт:	1897, утă, 27
Çуралнă вырăн:	Яньтай, Цин империйĕ
Вилнĕ вăхăт:	1991, çĕртме, 8
Вилнĕ вырăн:	ССРП
Патшалăх:	ССРП ССРП →
Ăслăх сфери:	лингвистика, этнографи
Ĕç вырăнĕ:	Ленинград университечĕ, Ази музейĕ, ССРП ĂА тухăçа тĕпчекен институчĕ, Вашингтон университечĕ тата ур.
Альма-матер:	Петроград университечĕ

Поппе хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.

Николай (Николас) Николаевич Поппе (акăл. Nicholas N. Poppe; 27.71897, Яньтай, Цин империйĕ — 8.6.1991, Сиэтл, Вашингтон, АПШ) — совет/американ лингвисчĕ, этнографĕ, алтай чĕлхисен специалисчĕ, монгол пĕлевçи тата тюрколог. ССРП ĂА корреспондент-пайташĕ (1932).

Биографи

1897 çулхи утăн 27-мĕшĕнче Чифу хулинче (Яньтай, Цин империйĕ) çуралнă. Ашшĕ — Николай Поппе — Китайра Раççей дипломати хĕсмечĕн консулĕ патĕнче ĕçленĕ.

1921 çулта Петроград университечĕн пĕрлĕх ăслăхĕсен факультечĕн монгол уйрăмĕнче вĕренсе тухнă; А. Д. Руднев, В. Л. Котвич, А. Н. Самойлович, С. Е. Малов, А. В. Бурдуков профессорсем патĕнче вĕреннĕ, тĕп витеревçи — Б. Я. Владимирцов. Студент çулĕсенчех Чĕрĕ тухăç чĕлхисен институтĕңче ĕçленĕ; Географи институтĕңче лаборант вырăнĕнче тăрăшнă, унта Л. Я. Штернберг ертсе пынипе Чĕлхе пĕлĕвĕн ыйтăвĕсемпе хăтланнă.

1926 çултан пуçласа ССРП Ăслăхсен Академин монголистика комиссийĕнче ĕçленĕ. 1939-1940 çулсенче совет-финн вăрçин хутшăннă.

1944 çулта Германие пурăнма куçнă. 1949 çултанпа АПШ-сенче пурăннă. Вашингтон университетĕнчи профессор.

240 тĕпчекен ĕç ытла çырнă. Алтай чĕлхисен грамматикипе танлаштаруллă тĕпчесси çинчен, тата монголпа тунгус-маньчжур чĕлхисемпе фольклорĕ çинчен.

Чăваш чĕлхине тĕпченĕ.

1991 çулхи çĕртмен 8-мĕшĕнче Сиэтл хулинче (АПШ) вилнĕ..

Ăслăхри ĕçĕ-пуçĕ

Академик В. М. Алпатов çапла палăртать: Ватăлса çитсен АПШ-че публикациленĕ асилĕвĕсенче Поппе питĕ хыттăн совет йăли-ĕркине тиркет, хăйĕ Гитлер енне куçнине тӳрре кăларать. <…> Поппене пĕлнĕ паллă тюрколог тата монголист Д. Синор ун пирки çапла каланă: «Çак çын нихçан та „çук“ калама пĕлмен». Поппе коммунист та, антикоммунист та, фашист та, антифашист та пулман. Вăл монголистикăпа хăтланнă, çакăншăн вăл темĕн чухлĕ те тӳлеме хатĕр пулнă. Çын репутацине çухатнă пулин те, вăл çичĕ вунçуллăх ăслăхра ĕçленĕ те XX ĕмĕрти чи паллă монголист пулса тăнă.

Тĕп ĕçĕсем

Кĕнекесем

• О родственных отношениях чувашского и тюркско-татарских языков.2024 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ. Чебоксары, (1925);
• Чуваши и их соседи. - Чебоксары : О-во изучения местного края, 1927. - 31 с. - Библиогр. в подстроч. примеч.
• Учебная грамматика якутского языка. М., (1926);
• Аларский говор. Ч. I—II. Л., 1930—1931;
• Дагурское наречие. Л., 1930;
• Материалы по солонскому языку. Л., 1931;
• Практический учебник монгольского разговорного языка. Л., 1931;
• Заметки о говоре агинских бурят. Л., 1932;
• Бурят-монгольское языкознание. Л., (1933);
• Лингвистические проблемы Восточной Сибири. М., Иркутск, 1933;
• Язык и колхозная поэзия бурят-монголов Селенгинского аймака. Л., 1934;
• Летопись баргузинских бурят: Тексты и исследования. М.; Л., 1935 (совм. с А. И. Востриковым);
• Летописи селенгинских бурят. М.; Л., 1936;
• Грамматика письменно-монгольского языка М.; Л., 1937;
• Грамматика бурят-монгольского языка. М.; Л., 1938;
• Монгольский словарь Мукаддимат ал-Адаб. Т. I—II. М.; Л., 1938;
• Летописи хоринских бурят. М.; Л., 1940;
• История монгольской письменности. 1: Квадратная письменность. М.; Л., (1941);
• Халха-монгольская грамматика с библиографией, образцами языка и словарем (Khalkha-Mongolische Grammatik mit Bibliographie, Sparchproben und Glossar, Wiesbaden, 1951);
• Grammar of Written Mongolian. Wiesbaden, 1954;
• Введение в сравнительное изучение монгольских языков (Introduction to Mongolian Comparative Studies, Helsinki, 1955);
• Mongolische Volksdichtung: Sprache, Lieder, Märchen und Heldensagen. Wiesbaden, 1955;
• The Mongolian monuments in ḥPˊags-pa script. Wiesbaden, 1957;
• Buriat grammar. Bloomington, 1960;
• Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen. T. 1. Wiesbaden, 1960;
• Tatar Manual: Descriptive grammar and texts with a Tatar-English glossary. Bloomington, 1963;
• Mongolistic. Leiden; Koln, 1964;
• Bashkir manual. Descriptive grammar and texts with a Bashkir-English glossary. Bloomington, 1964;
• Сравнительная грамматика алтайских языков (Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen, 1965);
• Введение в алтайскую лингвистику (Introduction to Altaic Linguistics, Wiesbaden, 1965);
• Mongolica. Farnborough, 1972;
• Tsongol Folklore. Wiesbaden, 1978;
• Reminiscences. Bellingham, 1983;
• Поппе Никорасу. Кайсо: року (Воспоминания). То: кё: о, 1990 (на яп. языке).

Статьясем

• Чувашский язык и его отношение к монгольскому и турецкому языкам 2012 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ. // Известия Российской академии наук. Серия VI. Л. т. XVIII, 1924, июнь — декабрь №№ 12-18, 2-ая часть, с.289-314.; т. XIX, 1925, январь — март №№ 1-5, с.23-42; т. XIX, 1925, 15 мая — 15 июня №№ 9-11, с.405-426.
• Oeserica. Untersuchung der sprachlichen Eigentümlichkeiten der mongolischen Version der Gesserkhan // Asia Major. 1926. 3;
• Материалы для исследования тунгусского языка

. Наречие баргузинских тунгусов // Материалы по яфетическому языкознанию. Т. XIII. Л., 1927;

• Skizze der Phonetik des Bargu-Burjatischen // Asia Major. 1931. 7;
• Строй халха-монгольского языка // Строй языков. Вып. 3. Л., 1936;
• Урало-алтайская теория в свете алтайского языкознания // ИАН СЛЯ. 1940, № 3.
• Die Sprache der mongolischen Quadratschrift und das Yuan-ch’ao pi-shi // Asia Major. N.F. 1944. 1;
• Altaic // Current trends in linguistics. V. 1: Soviet and East European linguistics. The Hague, 1963;
• The Mongolian People’s Republics // Current trends in linguistics. V. 2. East Asian linguistics. The Hague, 1967.{{

Чăваш чĕлхипе çыхăннă паллăрах ĕçĕсем

• N.Poppe. Die Tschuwassischen Lautgesetze. Review of 'G.J.Ramstedt. Zur Frage nach der Stellung des Tschuwassischen' //Asia Major, 1924.
• Поппе Н.Н. Чувашский язык и его отношение к монгольскому и турецкому языкам 2012 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ. // Известия Российской академии наук. Серия VI. Л. т. XVIII, 1924, июнь — декабрь №№ 12-18, 2-ая часть, с.289-314.; т. XIX, 1925, январь — март №№ 1-5, с.23-42; т. XIX, 1925, 15 мая — 15 июня №№ 9-11, с.405-426.
• Поппе Н. Н. О родственных отношениях чувашского и тюркско-татарских языков.2024 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ. Чебоксары, (1925);
• Поппе Н.Н. Чуваши и их соседи. - Чебоксары : О-во изучения местного края, 1927. - 31 с. - Библиогр. в подстроч. примеч.
• N.N.Poppe. Zur Stellung des Tschuwaschischen. Central Asiatic Journal. 18.2, 135-147. (1974)
• Poppe, Nicholas. On Chuvash-Mongolian Linguistic Contacts JAOS, 97, #2, 1977

Литература

• Алпатов В. М. Лингвистическое наследие Н. Поппе // Вопросы языкознания : журнал. — 1992. — № 3.
• A bibliography of publications from 1924—1977. Seattle, 1977;
• Алпатов В. М. Николай-Николас Поппе // Бюллетень Общества монголоведов РАН. 1993;
• Алпатов В. М. Советское востоковедение в оценках Н. Поппе // Mongolica, III. Санкт-Петербург. Фарн. 1994. С. 38—46;
• Алпатов В. М. Николай-Николас Поппе / Институт востоковедения РАН. — М.: Восточная литература, 1996. — ISBN 5-02-017880-2Шаблон:Недоступная ссылка
• Алпатов В. М. Переписка Н. Н. Поппе с советскими востоковедами // Известия РАН. Серия литературы и языка. 2000, № 5. С. 52—57;
• Алпатов В. М. Филологи и революция // Новое литературное обозрение. 2002. Вып. 53
• Cirtautas, Arista Maria {{{пуçелĕк}}} // Central Asiatic Journal. — Harrassowitz Verlag, 1982. — Vol. 26. — № 3/4.
• Walther Heissig, Klaus Sagaster Gedanke und Wirkung: Festschrift zum 90. Geburtstag von Nikolaus Poppe. — O. Harrassowitz, 1989.

Каçăсем

• Поппе Николай Николаевич // «Кругосвет энциклопедийĕ».
• Профиль Николай Николаевич Поппе РĂА официаллă сайтĕнче
• Статья2020 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ. на сайте ИВР РАН
• Избранные труды на сайте Monumenta Altaica2019 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.

[[