Феликс Кляйн

Феликс Клейн
	Феликс Клейн
Çуралнă вăхăт:	1849, ака, 25
Çуралнă вырăн:	Дюссельдорф, Райн провинцийĕ, Прус короллĕхĕ
Вилнĕ вăхăт:	1925, çĕртме, 22
Вилнĕ вырăн:	Гёттинген, Германи
Патшалăх:	Германи
Ăслăх сфери:	геометри, анализ
Ĕç вырăнĕ:	Эрланген — Нюрнберг университечĕ; Мюнхенри техника университечĕ; Ляйпциг университечĕ; Гёттинген университечĕ; Берлинри техника университечĕ;
Альма-матер:	Бонн университечĕ
Ăслăх ертӳçи:	Юлиус Плюккер; Рудольф Липшиц
Паллă:	Эрланген программи, Клейн кĕленчи авторĕ
Чыславсемпе парнесем	; Шаблон:Ăслăхри тата ӳнерти çитĕнӳсемшĕн Максимилиан орденĕ (Бавари); Морган медалĕ (1893); Копли медалĕ (1912)

Феликс Кляйн хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.

Феликс Кляйн (ним. Felix Christian Klein; 1849 –1925) — нимĕç математикĕ.

Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ

Феликс Кляйн Дюссельдорфра, чиновник çемйинче çуралнă. Дюссельдорфри гимназирен ăнăçлă вĕренсе тухса, Бонн университетĕнче математикăпа физика пĕлĕвĕсене пухнă. Малтан унăн физикăра ĕçлес шухăш пулнă. Çав вăхăтра Юлиус Плюккер Боннра математикăпа экспериментлă физика уйрăмне ертсе пынă, Кляйн унăн ассистенчĕ пулса тăрать. Çапах та пулин Плюккерăн тĕп кăсăкĕ геометри пулнă. Вăл ертсе пынипе Кляйн 1868 çулта ăслăлăх тухтăр тивĕçне илет.

1868: Плюккер çĕре кĕрет. Кляйн Германи тăрăх çӳрет, Клебшпа тата урăх вăйлă математиксемпе паллашать. Ăна уйрăмахСофус Лин ăс-тăн хевтелĕхĕ илĕртет.

Ăслăлăх ĕçлĕхĕ

Ӗçĕсем

Статьисем

Felix Klein, Gesammelte mathematische Abhandlungen, 3 Bde.
Felix Klein, Vergleichende Betrachtungen über geometrische Forschungen, Erlanger Programm 1872(ĕçлемен каçă)

Пĕрлехи ыйтуллă лекцисем

Ф. Клейн. Лекции о развитии математики в XIX cтолетии. (Нем.: Vorlesungen über die Entwicklung der Mathematik im 19. Jahrhundert(ĕçлемен каçă))

Том первый 2007 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.. М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
Иккĕмĕш том. М.-Ижевск, 2003, 239 с.

Ф. Клейн., Элементарная математика с точки зрения высшей. (Нем.: Elementarmathematik vom höheren Standpunkt, 3 Bde.(ĕçлемен каçă))

Том первый. Арифметика. Алгебра. Анализ. 2015 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ. М., Наука, 1987, 432 с.
Том второй. Геометрия. 2015 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ., М., Наука, 1987, 416 с.
Том третий. Графики функций. Плоские кривые. (Куçарман?)

Геометрин лекцисем

Ф. Клейн. Высшая геометрия 2007 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ.. М.-Л., ГОНТИ, 1939, 400 с (нем.: Vorlesungen über höhere Geometrie(ĕçлемен каçă), mit Wolfgang Blaschke)
Ф. Клейн. Неевклидова геометрия 2016 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.. М.-Л., ОНТИ, 1936, 356 с (нем.: Vorlesungen über Nichteuklidische Geometrie(ĕçлемен каçă), mit Walther Rosemann)
Felix Klein, Anwendung der Differential- und Integralrechnung auf Geometrie: eine Revision der Principien. Vorlesung, gehalten waehrend des Sommersemesters 1901

Алгебрăпа хисепсен теорийĕн лекцисем

Ф. Клейн. Лекции об икосаэдре и решении уравнений пятой степени. М., 1989, 336 с (Нем.: Vorlesungen über das Ikosaeder)
Felix Klein, Ausgewaehlte Kapitel der Zahlentheorie

Функцисен теорийĕн лекцисем

Felix Klein, Лекции по геометрической теории функций. Геттинген, зимний семестр 1880/81

Конспект: Einleitung in die geometrische Funktionentheorie.
Издание: Felix Klein, Funktionentheorie in geometrischer Behandlungsweise. Leipzig: Teubner, 1987

Felix Klein, Über Riemanns Theorie der algebraischen Funktionen
Felix Klein, Theorie der elliptischen Modulfunktionen, mit Robert Fricke.
Felix Klein, Ausgewaehlte Kapitel aus der Theorie der linearen Differentialgleichungen zweiter Ordnung. Bd. 1, Bd. 2
Felix Klein, Ueber lineare differentialgleichungen der zweiten ordnung.
Felix Klein Vorlesungen über die hypergeometrische Funktion(ĕçлемен каçă)

Механика лекцисем

Ф. Клейн. Математическая теория волчка. М.-Ижевск, 2003, 69 с.
Felix Klein, Arnold Sommerfeld. Ueber die Theorie des Kreisels. 1897–1910. Heft 1-2, Heft 3-4.

Çавăн пекех пăхăр

Вуламалли

Выгодский М. Я. Феликс Клейн и его историческая работа. См. в книге: Клейн Ф. Лекции о развитии математики в XIX столетии. Том I. 2010 ҫулхи Ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ. М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
Гиндикин С. Феликс Клейн. 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ. "Квант", 1975, № 12.
Колмогоров А. Н., Юшкевич А. П. (ред.) Математика XIX века. М.: Наука.

Том 1 Математическая логика. Алгебра. Теория чисел. Теория вероятностей. 1978.(ĕçлемен каçă)
Том 2 Геометрия. Теория аналитических функций. 1981.(ĕçлемен каçă)

Феликс Клейн на Math.ru.
Яглом И.М. Феликс Клейн и Софус Ли. - М.: Знание, 1977.
Джон Дж. О’Коннор и Эдмунд Ф. Робертсон, Феликс Кляйн в архиве MacTutor.
Klein's Web Pages.