Шăмăршă страницӑн кодне пӑхни

{{ПВ-Раççей
 |статус                   = Ял
 |чăвашла çĕлĕк            = Шăмăршă
 |тăван çĕлĕк              = [[Ӳкерчĕк:Shem-prud.jpg|320px|thumb|left|Шăмăршă çумĕнчи пĕве]]
 |герб                     = Coat of Arms of Chuvashia.svg
 |ялав                     = Flag of Chuvashia.svg
  |lat_deg =54 |lat_min =53 |lat_sec =20
  |lon_deg =47 |lon_min =32 |lon_sec =04 
  |CoordAddon = type:city(100)_region:RU
  |CoordScale = 
 |ЯндексКартти             = 
 |регион карттин пысăкăшĕ  = 
 |район карттин пысăкăшĕ   = 
 |регион                   = Чăваш Ен
 |регион тапăлра           = Чăваш Ен 
 |район тĕсĕ               = Муниципаллă район
 |район                    = Шăмăршă районĕ 
 |район тапăлра            = Шăмăршă районĕ {{!}}Шăмăршă районĕ
 |пурăнан тăрăх тĕсĕ       = Ял тăрăхĕ
 |пурăнан тăрăх            = Шăмăршă ял тăрăхĕ
 |пурăнан тăрăх тапăлра    = Шăмăршă ял тăрăхĕ{{!}} Шăмăршă 
 |шалти пайлану            = 
 |пуçлăх                   = 
 |никĕсленĕ вăхăт          = XVII ĕмĕр
 |пĕрремĕш асăну           = 1607/8
 |малтанхи ятсем           = 
 |статус                   = Ял
 |лаптăк                   = 
 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ     = 
  |пурăнан халăх           = 3759<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D#  2010 çулхи çыравăн бази.]</ref>
  |халăх çыравĕн çулĕ      = 2010
  |йышлăх                  = 
  |агломераци              = 
  |наци йышĕ               = [[чăвашсем]], [[вырăссем]], [[тутарсем]] ([[мишерсем]]), [[ирçесем]]
  |конфесси йышĕ           = 
  |этнохороним             = шăмăршăсем
 |вăхăт тăрăхĕ             =[[UTC+4]]
 |почтă индексĕ            = 429170
 |почтă индексĕсем         = 
 |телефон кочĕ             = 83546
 |автомобиль кочĕ          = 21, 121
 |цифрăллă идентификатор   =  97247864001
 |категори Commons-ра     = 
 |сайт                     = 
}}
'''Шăмăршă'''({{lang-ru| Шемурша}}, {{lang-tt| Шомырша }}) — [[Чăваш Ен]]ри [[Шăмăршă районĕ]]н тĕп ялĕ. Шăмăршă [[Кĕçĕн Хырла]] хĕрринче вырнаçнă. Ялпа юнашар А-151 автоçул иртсе каять. Хальхи вăхăтра [[Энтĕрел]] тата [[Çĕнĕ Шăмăршă]] ялĕсемпе пĕрлешсех кайнă — анчах та вĕсем çапах та  хăйне уйрăм.

== Халăх йышĕ, ял тытăмлăхĕ ==
Ялта [http://www.21419s01.edusite.ru/ вăтам шкул] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090508142136/http://www.21419s01.edusite.ru/ |date=2009-05-08 }}, чиркӳ, район больници, [http://gov.cap.ru/home/75/shemursha/index1.htm район вулавăшĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424014143/http://gov.cap.ru/home/75/shemursha/index1.htm |date=2008-04-24 }}, [http://gov.cap.ru/home/75/kult/index.htm культура çурчĕ], ача вулавăшĕ, спорт шкулĕ, ача сачĕсем, почта уйрăмĕ, сбербанк уйрăмĕ пур.
2010-мĕш  çулхи çыравпа ялта 3759 çын, çав шутра 1735 арçын, 2024 хĕрарăм пурăннă<ref>[http://www.chuvash.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chuvash/resources/fc3870804281ac08830bcf2d59c15b71/Chislmovpn-2010.doc Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180821013826/http://www.chuvash.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chuvash/resources/fc3870804281ac08830bcf2d59c15b71/Chislmovpn-2010.doc |date=2018-08-21 }}</ref>.

== Истори ==
[[Атăл]]ăн сулахай енче вырнаçнă [[Кокшайск уесĕ]]нчи [[Чюмарша вулăсĕ]]нче пурнакан [[çармăссем]] никĕсленĕ <ref>[http://history21.narod.ru/294-325.htm Димитриев В.Д. Чувашия в эпоху феодализма. К вопросу о заселении юго-восточной и южной части Чувашиии. Чебоксары. 1986]</ref>. Ку пулăм [[1661]]-мĕш çулччен пулса иртнĕ. Мĕншĕн тесен çав çул документсенче çармăссемпе [[мишерсем]] хушшинче пулса иртнĕ хирĕçÿ пирки асăннă<ref>Документы и материалы по истории Мордовской АССР. Сб. документов. т.I. ч.2, С. 191-192.</ref>.

Анчах та ку сăмаха татах та авалрах асăннă документ та пур<ref>[http://anatri-history1.livejournal.com/5215.html О ЗАСЕЛЕНИИ ЮГО-ВОСТОЧНОЙ И ЮЖНОЙ ЧАСТЕЙ ЧУВАШИИ . 20.]</ref>:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
{{oq|ru|Документ свидетельствует, что в 1607/08 году чувашам Князь-Аклычевой сотни Свияжского уезда «на диком поле за новой Чебоксарской засекой возле речки Безны..., а по Безне вверх по одной по левой стороне, а с вершины до речки Чиллы, а от Чиллы до речки Чюргуш..., до Большой '''Шамуржской ''' дороги..., до речки Шиланлы» были отведены земли с условием платежа ясака.}}<Куçару: Документ çирĕплетнĕ тăрăх, 1607/8-мĕш çулсенче Сĕве уесĕн Князь-Аклычево çĕрпÿлĕхĕн чăвашĕсене "тискер уйсенче çĕнĕ Шупашкар чикки леш енче Пасна шывĕ тĕлĕнче.... Пасна шывĕпе çÿлелле сулахай енĕпе , пуçĕнчен вара Чиллы шывне çитиччен, Чиллы шывĕнчен Чюргуш патне... Мăн '''Шамуржа''' çулĕ таран ...Шиланлы шывĕ таран" ясак тÿлемелле тивĕçпе çĕнĕ çĕрсем панă.>
{{Цитата вĕçĕ}}

Çăлкуçра палартакан документра темĕнле  '''Шамуржа''' çулне асăннă. Эппин, унашкал [[çул]] пулсан, çăвăн ятлă [[ял]] та пулнах ĕнтĕ. 

Çапла вара "Шăмăршă" ятла ялсен ячĕн никĕсĕнче Чюмарша вулăсĕн ячĕ тăрать. "Чюмарша" [[сăмах]] мĕне пĕлтернине ятарласа тĕпчемен пулмалла.

Малашне çармăссем вырăнти [[чăвашсем]]пе хутăшса пĕтнĕ те, паянхи кунччен вĕсен йĕрри-палли юлман темелле. ''Хыр'' текен лăсăллă йывăçа пĕлтерекен [[диалект]]ла  "яхтă" сăмах çеç çав вăхăтсене аса илтерсе тăрать<ref>[[Федотов Михаил Романович|М.Р.Федотов]].  [http://altaica.ru/LIBRARY/fedotov2.pdf ЭСЧЯ, т.2] — С. 505-506.</ref>. "Яхтă" сăмах шăпах [[çармăс чĕлхи]]нчен кĕнĕ те ĕнтĕ.  

[[1920]] çулхи [[утă, 28|утă уйăхĕн 28-мĕшчен]] [[Пăва уесĕ|Пăва уесне]], каярах [[Çĕрпӳ уесĕ|Çӳрпӳ уесне]] кĕнĕ. [[1920]] çулхи [[юпа, 5|юпа уйăхĕн 5]] хыççăн [[Çĕрпӳ уесĕ]]н [[Чăваш Енĕн Йĕпреç районĕ|Йĕпреç районнĕ]], [[1921]] çулхи [[утă, 22|утă уйăхĕн 22]] хыççăн [[Патăръел уесĕ|Патăръел уесне]] кĕртнĕ. 

[[1939]] çулхи [[авăн, 16|авăн уйăхĕн 16]] [[Чăваш Енĕн Шăмăршă районĕ|Шăмăршă районне]], [[1962]] çулхи [[раштав, 20|раштав уйăхĕн 20]] хыççăн [[Чăваш Енĕн Патăръел районĕ|Патăръел районне]] кĕнĕ. [[1965]] çулхи [[пуш, 14|пуш уйăхĕн 14]] хыççăн хальхи вăхăтченех  [[Чăваш Енĕн Шăмăршă районĕ|Шăмăршă районне]] кĕрет.

== Культура ==
2023 çулхи  чӳкĕн 19-мĕшĕнче ялта Атăл пăлхарĕсен тӳпе айĕнчи культура-истори центрне уçнă. Çак проектăн авторĕ — скульптор/академик Николай Кондрашкин. Ăслăх/ӳнер вĕрентӳçисем, экспертсем тата консультантсем — профессор Н.И. Егоров, Л.А. Ефимов, В.П.Станьял, ЧР халăх ӳкерçи Ф.И.Мадуров, ЧР халăх сăвăçи Р.В. Сарби, ЧАССР халăх çыравçи Юхма Миши. Центра презентациленĕ митингра Тăнай пăлхарĕсен истори тĕпчевçи Антонио Николайчев сăмах каланă.

== Паллă çынсем ==
* [[Лукьянов Иван Константинович]] ([[1889]]–[[1952]]), медицина ăслăхĕсен тухтăрĕ, профессор: Чăваш автономин сывлăха сыхлавĕн пĕрремĕш халкомĕ<ref>Александров Г.А., Смирнов Ю.М. Лукьянов И.К. // Александров Г.А., Смирнов Ю.М. Чуваши в дореволюционных учебных заведениях.– Чебоксары, 1994.– С.19–20</ref><ref>Алексеев Г.А. Организатор медицинской службы // Их имена останутся в истории: Сб. ст.– Чебоксары, 1993.– Т.1.– С.107–112.
</ref><ref>Хăшпĕр çăлкуçсенче Чĕмпĕр çумĕнчи [[Ишевкке]] ялĕнче çуралнă  тесе палăртаççĕ.</ref>.
* [[Никифоров Василий Николаевич]] ([[1923]]-[[2011]]) — генерал-майор.
* [[:tt:Иван Иванов (1901)|Иванов Иван Филиппович]] (1901-1972), нейрогистолог.

==Асăрхавсем==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://zakupki.cap.ru/kladr/book/ш.htm Чăваш Ен пурăнан вырăнсем]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://enc.cap.ru/?t=world&lnk=727 Чăваш энциклопедийĕ]
* [http://gov.cap.ru/home/75/2009/smotr5/index.htm Сăнӳкерчĕксем]

{{Chuvash-geo-stub}}
{{Шăмăршă районĕ}}

[[Категори:Шăмăршă районĕнчи пурăнан вырăнсем]]