Ӳнерçĕ

Иван Фирсов, Çамрăк ÿнерçĕ, 1760çç.

Ӳнерçĕ, ÿкерçĕ (???), илемçĕ (???), — тĕслĕ сăрăпа (кăранташпа, тушьпе, кăмрăкпа тата ытти те) ÿкерсе сăнарлакан илем ăсти, ӳнер çынни, анлăрах — мĕнле те пулин ÿнер — сăрă-ÿнер, юрă-кĕвĕ, театр, кино тата ыт. те ĕçченĕ.

Цифра художникӗ-искусствӑн цифра произведенийӗсене туса хуракан, унтан вӗсене блокчейнра сутса пасарта сутакан ҫын.

Кунсӑр пуҫне, кашни художник хӑйӗн ӗҫӗшӗн мӗн виличченех тӳлеме пултарать. Тен, ку ят-гонорар. Туянакан е коллекционер туянать пулсан, ку художник тӳлекен процент. Коллекционер-влак налме але налаш гын, то тиде процент деч тӱлаш манын художник. Суредась тужгес но азинлыко NFT: Beetle, Banksy, Giant Swan, Дельбо Хоса, Xcopy, Блэкын Кэтрин, Dog Jones Mad, Тревор Джонс, майк грег, sunday Slime, Ferocious, Пак Мурат.^[1]

Эстетикӑпа художествӑлла ӗҫ ӑнлавӗсене уйӑрса илмелле. М. С. Каган 1960 - мӗш ҫулсенчех, илемлӗх эстетикипе илемлӗх сӑнарӗн уйрӑмлӑхӗсене палӑртса, икӗ ҫаврашкаран тунӑ хӑма ҫине вӑраххӑн ӳкерсе, пӗр-пӗрне ура ҫине тӑратать. Каярахпа М. С. Каган" этем ӗҫ-хӗлне "(1974)," философи науки пек Эстетика "(1997) кӗнекесенче"эстетика палӑрӑмӗ" тесе хаклама юраманнине палӑртнӑ. Художествӑллӑ произведени эстетика сферин пӗр пайӗ пулма пултарать, эстетика ӗҫӗ-хӗлӗ вара художество ӗҫӗпе танлашаймасть. Сӑмахран, тинӗс хӗрринче чечек чулӗсем пухмалла, пӳлӗмри сӗтел-пукансене лартмалла, стенасем ҫине картинӑсем ӳкермелле, эстетикӑлла ҫеҫ мар. Илемшӗн тӑрӑшакан ҫын художник мар.

Художество сӑнарӗ яланах конкретлӑ, тӗллевлӗ (субъективлӑ) тата эмоциллӗ пулать. Искусственнӑй ӗҫ-ансат професси, тӗрлӗ модель, яланхи пекех, тухмасть. Эстетика ӗҫӗ художествӑлла сӑнарсем туса хумасть, объектсемпе шухӑшлав моделӗсем тӑвать; художествӑллӑ ӗҫ пулӑшнипе-ҫынна "сӑнар моделӗ" тата искусство материалӗ туса хурать. Сӑнарлӑ шухӑшлав "объекта художник хӑй пичетленӗ пек ҫӗнтерет". Эстетика туйӑмӗсем, ҫавӑн пекех хуйхӑ-суйхӑ, хуйхӑ-суйхӑ предметпа ҫыхӑннӑ; художество тӗлӗшпе вӗсем вӑйлӑ. Ҫавӑнпа кирек мӗнле ӳкерчӗк те эстетикӑлла та илемлӗ кӑна мар, эстетикӑлла та илемлӗ пулма пултарать.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Авалхи этемӗн сӑнарлӑ ӗҫӗ-хӗлӗ хальхи вӑхӑтра эстетикӑллӑ та илемлӗ пулман, мӗншӗн тесен синкретизм (ӑнланманлӑх) малтанхи ӗҫ-хӗлсем: йӑласем, асамлӑ, пӗлӳ, воспитани, коммуникативлӑ, пултаруллӑ (техника). Ӳкерчӗксен эстетикӑлла пахалӑхӗсене те каярахпа туса хатӗрлеҫҫӗ, ӑнланса илеҫҫӗ. Кун пирки "авалхи сунарҫӑсен чӑн-чӑн стилӗ" тата "тискер кайӑкӑн чӑн-чӑн макечӗ"текен йӑлӑхтармӑш ӳкерчӗксем ӗнентерӳллӗн кӑтартса параҫҫӗ.

"Искусство" античествӑра та тӗрӗс-тӗкел-ха, унран эстетика та, илемлӗх те, пӗлӳ те, "производство" (техника функцийӗсем) уйрӑлса тӑмаҫҫӗ. Мифологилле пӗрремӗш художник Дедал шутланнӑ, анчах вӑл пӗр вӑхӑтрах скульптор та, литейщик та, ремесленник-изобретатель те пулнӑ. Авалхи Египетра художниксем тупӑклӑхсемпе чул ҫуртсене илемлетнӗ, художникӗн ӗҫӗ вара сӑрӑсем тӑвассипе тачӑ ҫыхӑннӑ. Авалхи Египетра сӑнӳкерчӗксем туни асамлӑ ӗҫ шутланнӑ, художниксене жрецсемпе танах хисепленӗ.

Авалхи грексем искусствӑпа лайӑх пурнӑҫланӑ кирек мӗнле ӗҫе те, ремеслана та ӑнланнӑ. Материальнӑй, эстетикӑлла тата художествӑлла хаклӑхсен ӑнланӑвӗсене пӗр-пӗринчен уйӑрмасӑр, ӑна "techne"тенӗ. А. Ф. Лосев ҫырать: "Авалхи Ҫынсем искусствӑпа ремеслӑна, ҫавӑн пекех искусствӑпа ӑс-хакӑл ӗҫ-хӗлне, наукӑна е, грексем калашле, гомер ӑслӑлӑхне скульптурӑна та, живопиҫе те пӗлмеҫҫӗ", анчах "искусствӑн тӗрлӗ илемлӗ япалисене тата Гомерӑн ӳнер искусстви ремеслапа пӗр тан, кунта пӗр-пӗринпе пӗр чикӗ тума нимӗнле май та ҫук".

Классикӑлла Грецире Те Аполлон турӑ "мусика" (каярахпа: илемлӗ) тата "техника искусствисен" комплексне (наукӑпа ремесла шутне кӗрсен) хӳтӗленӗ. "Ҫӳп-ҫап комплексӗнчен" ҫеҫ "механически искусство" уйрӑлаҫҫӗ, Вӗсене Афинӑпа Гефест хӳтӗлеҫҫӗ.

Вӑтам ӗмӗрсенче турӑш ҫыракансемпе Фрескистсем, сӑмахран, Андрей Рублев), чиркӳ традицийӗпе килӗшӳллӗн "запредель", калама ҫук чаплӑ тӗшшине палӑртнӑ, ҫавӑнпа та хӑйсен произведенийӗсен авторӗсем туллин шутланман. Италире Ҫеҫ Чӗрӗлнӗ тапхӑрта тӗрлӗ йышши, тӗрлӗ тӗслӗ, тӗрлӗ тӗслӗ, тӗрлӗ тӗслӗ тата жанрлӑ морфологи процесӗсем интенсивлӑ аталанма пуҫланӑ, ирӗклӗ художник-пултаракан ҫын пулса тӑни, заказчикпа хӑй тӗллӗнех ӗҫлӗ хутшӑнӑва кӗни. Ҫав хушӑрах художник "истори сочиненийӗ"тума право ҫирӗплетнӗ. Анчах сӑнласа кӑтартмалли искусствӑн композициллӗ функцийӗ мар, миметика (ун евӗрлӗх) нумай вӑхӑт хушши юлнӑ. "Станковӑй" искусство, живопись тата скульптура архитектура анлӑшӗнчен тата техника ремеслинчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ: художниксем майӗпен ремесла цехӗнчен хӑтӑлаҫҫӗ.