Kăк Урал чĕлхи
Кăк Урал чĕлхи — паянхи мĕнпур Урал чĕлхисен несĕлĕ. Ăна танлаштаруллă-историлле меслечĕсем çине таянса реконструкцилеççĕ.
Урал халăхĕсен авалхи тăван çĕршывĕ Урал тăвĕсен тухăç енĕнче пулнă. Унта 6-8 пин çул каялла кăк Урал чĕлхипе калаçнă.[1]
Диалекчӗсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ӗлĕкрех уралистика тĕпчевçĕсем Кăк Урал чĕлхи икӗ йыша катăлнă пулӗ тесе шухăшларĕç: Кăк финн-укăр чĕлхи тата кăк самоед чĕлхи. Анчах паян ку пайлану питĕ тавлашуллă. Паян нумай чĕлхеçĕ Кăк Урал чĕлхи икӗ йыша катăлнă тесе хисеплемеççĕ, та финн-укăр чĕлхисен ушкăнĕ вуçех пулман. Унăн вырăнне кăк Урал чĕлхи тăхăр йыша - кăк сам, кăк финн, кăк мордвин, кăк мари, кăк перм, кăк манси, кăк венгр, кăк ханти тата кăк самоед чĕлхӗсене - катăлнă.[2]
Грамматика[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тĕпчевçĕсем кăк Урал чĕлхин грамматикине реконструкцилеççĕ. Тĕпчевçĕ Анте Айкио кăк Урал чĕлхине ят, камăнлăх, пару, тăву, вырăн тата туху падежĕсемпе йӗркелет. Тен, кăк Урал чĕлхин çуклăх тата транслатив падежĕсем те пурччĕ.[3]
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Grünthal, Riho; Heyd, Volker; Holopainen, Sampsa; Janhunen, Juha; Khanina, Olga; Miestamo, Matti; Nichols, Johanna; Saarikivi, Janne; Sinnemäki, Kaius (2022-08-29). "Drastic demographic events triggered the Uralic spread". Diachronica. 39 (4): 490–524. doi:10.1075/dia.20038.gru. hdl:10138/347633. ISSN 0176-4225. S2CID 248059749.
- ^ Aikio, Ante. 2021. “Proto-Uralic”, In: Bakró-Nagy, Marianne; Laakso, Johanna; Skribnik, Elena (Eds.). The Oxford Guide to the Uralic Languages, 3-27. Oxford: Oxford University Press. Страница 3.
- ^ Aikio, Ante. 2021. “Proto-Uralic”, In: Bakró-Nagy, Marianne; Laakso, Johanna; Skribnik, Elena (Eds.). The Oxford Guide to the Uralic Languages, 3-27. Oxford: Oxford University Press. Страница 14.