Çурçĕр Осети страницӑн кодне пӑхни

{{cleanup}}
'''Çурçĕр Осети — Алани''' (''Çурçĕр Осети'', [[осетин чĕлхи|осет.]] ''Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани'') — [[Раççей|Раççей Федерацийĕ]]н субъекчĕ, [[Кăнтăр федераллă округ]]а кĕрет.

Тĕп хули — [[Владикавказ]].

[[1924]] çулти утăн 7-мĕшĕнче йĕркеленĕ.

Ҫурҫӗр Осетийӗн ялавӗ:
[[File:Flag of North Ossetia.svg|100px]]

== Географи ==
[[Image:North ossetia alania map.png|thumb|250px|right]]
Ҫурҫӗр Осетийӗн картти:

== Тавралăхĕ ==
[[Кабардино-Балкари Республики]], [[Ставрополь Ен]]ĕпе, [[Чечня|Чечен Республикипе]], [[Ингушети|Ингуш Республикипе]] тата [[Грузи]]пе чикĕ тытать.

== Халăх йышĕ ==
[[Ӳкерчĕк:LocationNorthOssetia-Alania.png|frame|Çурçĕр Осети Кăнтăр федераллă округĕн картти çинче]]
Пурăнакан халăх йышĕ — 704 400 çын ([[2005]]), йышлăхĕ — 88,1 çын/çм² ([[2005]]), хула çыннисен пайĕ — 65,4 % ([[2005]]).

Çурçĕр Осети Раççей Федерацийĕн чи йышлă субъекчĕ пулать. Тĕп вырăнĕнче халăх йышлăхĕ 140 çын/çм² ытла. Республикăри 48 % халăхĕ [[Владикавказ]]ра пурăнать.
{| class="standard"
!Халăх ||Йышĕ, [[2002]] çул, пин
([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }})
|-
|[[Осетинсем]]|| 445,3 (62,7 %)
|-
|[[Вырăссем]]|| 164,7 (23,2 %)
|-
|[[Ингушсем]]|| 21,4 (3,0 %)
|-
|[[Эрменсем]]|| 17,1 (2,4 %)
|-
|[[Кумыксем]]|| 12,7 (1,8 %)
|-
|[[Грузинсем]]|| 10,8 (1,5 %)
|-
|[[Украинсем]]|| 5,2
|-
|[[Чеченсем]]|| 3,4
|-
|[[Кабардинсем]]|| 2,8
|-
|[[Турккăсем]]|| 2,8
|-
|<small> кунта 2500 ытла йышлă халăха кăтартнă </small>
|}

=== Пурăнан вырăнсем ===
<div align="center">
{| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em"
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | '''5 пин ытла çынлă пурăну вырăнĕсем'''<br />[[2007]] çулăн кăрлач, 1 тĕлне
|-
|
<table width="600" border="0" cellspacing="1" cellpadding="0">
 <tr align="left">
  <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Владикавказ]]</td>
  <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">313,8</td>
  <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Михайловское (Северная Осетия)|Михайловское]]</td>
  <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,3 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Моздок]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">40,8</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Чермен (Çурçĕр Осети)|Чермен]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">8,4 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Беслан]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">35,8</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Кизляр (Çурçĕр Осети)|Кизляр]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">8,4 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Алагир]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">19,9</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Архонская]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,9 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Ардон (Çурçĕр Осети)|Ардон]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">16,9</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Камбилеевское]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,6 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Заводской (Çурçĕр Осети)|Заводской]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">15,0</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Гизель (Çурçĕр Осети)|Гизель]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,1 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Эльхотово]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">12,2 (2003)</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Чикола]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,0 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Ногир]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,3 (2003)</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Змейская]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,4 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Сунжа (ял)|Сунжа]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,3 (2003)</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Павлодольская]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,7 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Дигора]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">11,2</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Луковская]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,2 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Октябрьское (Çурçĕр Осети)|Октябрьское]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,6 (2003)</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Майское (Çурçĕр Осети)|Майское]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,1 (2003)</td>
 </tr>
</table>
|}
</div>

== Административлă-территори пайланăвĕ ==
{|
| width="40 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Район'''
| width="39 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Административлă тĕпĕ'''
| width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Халăх йышĕ, пин çын (кăрлач, 1, [[2005]])'''
| width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Лаптăкĕ, пин çм²'''
| width="7 %" align="center" valign="middle" bgcolor="#A6FFA6" | '''Халăх йышлăхĕ'''
|-
| width="40 %" | [[Çурçĕр Осети Алагир районĕ|Алагир районĕ]]
| width="39 %" | [[Алагир]] хула
| width="7 %" | 36,6
| width="7 %" | 2,01
| width="7 %" | 18,2
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Ардон районĕ|Ардон районĕ]]
| bgcolor="#C0C0C0" | г.&nbsp; [[Ардон]]
| bgcolor="#C0C0C0" | 27,9
| bgcolor="#C0C0C0" | 0,36
| bgcolor="#C0C0C0" | 77,5
|-
| [[Çурçĕр Осети Дигор районĕ|Дигор районĕ]]
| г.&nbsp; [[Дигора]]
| 20,4
| 0,64
| 31,9
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Ираф районĕ|Ираф районĕ]]
| bgcolor="#C0C0C0" | с.&nbsp;[[Чикола]]
| bgcolor="#C0C0C0" | 15,4
| bgcolor="#C0C0C0" | 1,37
| bgcolor="#C0C0C0" | 11,2
|-
| [[Çурçĕр Осети Киров районĕ|Киров районĕ]]
| с.&nbsp;[[Эльхотово]]
| 26,9
| 0,36
| 74,7
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Моздок районĕ|Моздок районĕ]]
| bgcolor="#C0C0C0" | г.&nbsp; [[Моздок]]
| bgcolor="#C0C0C0" | 87,6
| bgcolor="#C0C0C0" | 1,08
| bgcolor="#C0C0C0" | 81,1
|-
| [[Çурçĕр Осети Сылтăм Çыр районĕ|Сылтăм Çыр районĕ]]
| г.&nbsp; [[Беслан]]
| 55,6
| 0,38
| 146,3
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | [[Çурçĕр Осети Хулаçум районĕ|Хулаçум районĕ]]
| bgcolor="#C0C0C0" | с.&nbsp; [[Октябрьское]]
| bgcolor="#C0C0C0" | 102,3
| bgcolor="#C0C0C0" | 1,46
| bgcolor="#C0C0C0" | 70,0
|}

== Хуçалăхĕ ==
[[Ӳкерчĕк:North ossetia map Rus.png|right|thumb|250px|Çурçĕр Осети картти]]

== Çавăн пекех ==
* [[Осетин-ингуш хирĕçĕвĕ]]

== Каçăсем ==
{{commons|Category:North Ossetia-Alania}}
* [http://rso-a.ru/ Çурçĕр Осети-Алани республики Ертĕвĕн официаллă сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080413162033/http://www.rso-a.ru/ |date=2008-04-13 }}
* [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=15 Çурçĕр Осети - Алани "Пĕтĕм Раççей" хыпарлăх-каталогра] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182555/http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=15 |date=2007-09-27 }}
* [http://www.noar.ru Постоянное представительство Республики Северная Осетия - Алания при Президенте РФ]
* [http://fandag.ru/ fandag.ru/ Осетинсем, Осети, Алани, Аланин геральдики, скифсем, сарматсем, истори, Нарт кăссайĕ, форум]
* [http://alania.clan.su/ Алани: истори, этеплĕх, йалисем, çыннисем]
* [http://region15.ru/ Çурçĕр-Осети хыпар-кану порталĕ «15-мĕш регион»]
* [http://fc-alania.ru/ ФК «Алания» Владикавказ: Официаллă сайт]
* [http://alaniya.spektr.info/ Осети УçăллăРаççейĕн Кăнтăрĕ порталĕнче]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://gallery.darial-online.ru/ «Осети-Алани»] фотогалерея
* [http://www.ossetians.com/rus/ «Осетинсем»]

{{Çурçĕр Осети}}
{{Çурçĕр Арамаçи федераци тăрăхĕ}}
{{Раççей Федераци субъекчĕсем}}

{{stub}}

[[Категори:Çурçĕр Осети-Алани]]