Рим попĕ

Папа астулĕн гербĕ

Поплăх —Рим попне мĕнпур Католици Чиркĕвĕн пуçлăхĕ тăвакан католици тĕнĕн турă сăмахĕпе тĕн-политика институчĕ.

Рим-католици Чиркĕвĕнче Папа çаплах Сăваплă астулăн аслă тăрăмĕ шутланать, Астулăн пулăшуллă суверенлă территорийĕ Ватикан пулать, унта попăн пĕрмайхи резиденцийĕ.

Поп

Рим попĕ (рим понтификĕ (лат. Pontifex Romanus), е аслă суверен понтификĕ (Pontifex Maximus)) — тĕнче правинче — питĕ паха çын (persona sui generis), мĕншĕн тесен пĕр харăс виçĕ пайланман влаç функцисене тытса тăрать:

1. Сăваплă астулăн Монархĕ тата Суверенĕ,
2. Сăваплă Петĕр (пĕрремĕш рим епископĕн) преемникĕ? —Рим-католици Чиркĕвĕн пуçлăхĕ тата унăн аслă иерархĕ,
3. Ватикан хула-патшалăхăн суверенĕ. Рим попĕн пĕтĕм суверенитечĕ, Сăвапла астул монархĕн пекех, çĕрĕ пур-и и çук-и, çавах унрах юлать.

1929 çулхи Латеран килĕшĕвĕсем çирĕплетнĕ Ватикан суверинитетне (Сăваплă астул вырнаçнă территори) поп (\Сăваплă астул) тытса тăрать.

«Поп» (pappas) термин грекла «атте» пĕлтерĕшлĕ. Христианлăх пĕрремĕш ĕмĕрĕсенче çак ятпа епископсене, малтанах — благословени правипе пурăнакан пĕтĕм тĕн ĕçченĕсене, палăртнă. VI ĕмĕрте хăш епископсене «Папа» тени пирки калани те пур. VII ĕмĕртен пуçласа халиччен «Папа» титулпа рим тата александри епископĕсене тивĕçтереççĕ.

Католици вĕрентĕвĕпе, Поп Римăн пĕрремĕш епископĕн Таса Петĕр преемникĕ шутланать, çавăнпа та Чиркӳре аслă ертӳçи пулать.

Хальхи тапхăрта (2005 çулхи ака уйăхĕнчен) Рим Попĕ пулса Бенедикт XVI вăй хурать.

Рим Попне суйлани

Шаблон:Тĕп статья Рим Попне вилĕм çитечченех кардиналсен пухăвĕнче (конклавра) несĕлĕ вилнĕ (е астула хăпарнă — ку пулăм питĕ сайра пулса тухать) хыççăн суйлаççĕ. Теорипе, Поп пулма кирек епле авланман арçын-католик пултарать, çапах та юлашки ĕмĕрсенче папа вырăнне кардиналсем çеç йышăнма пултарчĕç.

Поп ячĕ

Конклав суйланă хыççăн тӳрех çĕнĕ Папа хăй валли ертӳç ĕçĕсенчи ят тата ятăн номерне уйăрса илет. 1555 çултанпа пур рим папписем астула хăпарсанах çĕнĕ ята илнĕ, хормăпа папа çакна тумасан та пултарать.

Папа вилĕмĕ

Камерленго Поп вилнине официаллă çирĕплетсе каланă хыççăн Sede vacante — астул вакансийĕ — понтифик çĕнĕ суйлавĕчченех пыракан тапхăрĕ пуçланать.

Астулран хăтăлни

Канон правин кодексĕ Папăна Астулран хăтăлма ирĕк парать, никамăн та çак хăтăлăва çирĕплетме кирлĕ мар: хăтăлу никĕсĕ попăн ирĕкĕ çеç пулать. Хальхи самантра, çак правапа юлашки (1415 çулта) усă кураканĕ Григорий XII поп 2000-мĕш çулĕсен пуçламăшĕче Иоанн Павел II сывлăх хавшак пулнипе астула хăварасшăн ĕмĕтленнĕ, теççĕ. Официаллă çак шухăша çирĕплетмен.

Рим попĕн официаллă титулĕ

Рим епископĕ, Христос викарийĕ, апостолсен кнеç преемникĕ, Çут — тĕнче Чиркĕвĕн аслă пĕрремĕш сăваплăх çынни, Аслă понтифик, Анăç патриархĕ, Итали примасĕ Рим провинцин епископĕ тата митрополичĕ, Ватикан хула-патшалăх суверенĕ, Турă чурисен чури.

Латынь:

• Episcopus Romanus
• Vicarius Christi
• Successor principis apostolorum
• Caput universalis ecclesiae
• Pontifex Maximus
• [Patriarcha Occidentis]
• Primatus Italiae
• Archiepiscopus ac metropolitanus provinciae ecclesiasticae Romanae
• Princeps sui iuris civitatis Vaticanae
• Servus Servorum Dei

Вуламалли

1. Енё Гергей. История папства 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
2. Самуил Лозинский. История папства.

Çавăн пекех

• Рим попĕсен ят-йышĕ
• Итали попĕсен ят-йышĕ
• Германи попĕсен ят-йышĕ
• Франци попĕсем ят-йышĕ
• Çут тĕнче соборĕсем, Католици чиркĕвĕн Çут тĕнче соборĕсем
• Антипапа
• Рим попне суйлани

Каçăсем

• Медиафайлы по теме Поплăх с Викисклада.
• Сăваплă астулăн официалла сайчĕ (the Holy See)
• Рим попĕсен пайăр гербĕсем