Тутар чĕлхи страницӑн кодне пӑхни

{{Чĕлхе
|тĕс = алтай
|ят = Тутар чĕлхи
|тăван ячĕ = ''{{lang|tt|Татар теле}}'', ''{{lang|tt|Tatar tele}}'', {{lang-tt3|تاتار تيلی}}
|патшалăхсем = [[Раççей]], малтанхи [[СССР]] республикисем, [[Турци]], [[Румыни]], [[Китай Халăх Республики]], [[Австрали]], ...
|регионсем = [[Тутарстан]], [[Пушкăрт Республики]], [[Мари Эл]], [[Удмурт Республики]], [[Мордва Республики]], ...
|официаллă чĕлхе = {{Тутарстан ялавĕ}} [[Тутарстан]]
|йĕркелесе пыраканĕ =
|калаçакансен йышĕ = 7 млн.<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tat]</ref>
|рейтинг = 95
|статус =
|çухалнă =
|категори = [[Еврази чĕлхисем]]
|классификаци =
[[Алтай чĕлхисем|Алтай çемьйи]]
: [[Тĕрĕк чĕлхисем|Тĕрĕк турачĕ]]
:: [[Кăпчак чĕлхисем|Капчак ушкăнĕ]]
:::[[Атăл-кăпчак|Атăл-кăпчак ушкăнĕ]]
|çыру = [[кириллица]] ([[тутар алфавичĕ]])
|ГОСТ 7.75-97 = тар 660
|ISO1 = tt
|ISO2 = tat
|ISO3 = tat
}}

'''Тутар чĕлхи''', — [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисен]] [[кăпчак чĕлхисем]] патне кĕрекен [[чĕлхе]]. Ытларах енĕпе [[пушкăрт чĕлхи]]не çывăх, унăн хыççăн [[каракалпак]], [[казах]], [[нугай]], [[балкар]], [[узбек чĕлхи|узбек]] тата [[кумăк]] чĕлхисемпе тăван. [[Тутарстан]]ра [[вырăс чĕлхи|вырăс]] чĕлхипе пĕрле [[патшалăх чĕлхи]] шутланать.

Тутарстансăр пуçне тата [[Пушкăрт Республики]]нче, [[Мари Эл]]ре, [[Удмурти]]ре, [[Мордови]]ре калаçаççĕ. [[Раççей]]ре ку чĕлхепе калаçакан йышĕ [[2002]] çулхи халăх çыравĕпе 5,3 млн патнелле пулнă ([[1989]] çулхи çыравпа — 5,1 млн).

== Чĕлхин диалекчĕсем ==
Виçĕ тĕп диалект уйăраççĕ: 
* хĕвеланăç енчи (кăпчак чĕлхипе нумай пĕрлĕх пур).
* вăтам (ку диалект çине пăлхар чĕлхи ыттисенчен ытларах витĕм кӳнĕ. Унпа Тутарстанăн ытларахăшĕ калаçать)
* хĕвелтухăç енчи ([[çĕпĕр-тутар]]). Ку диалект уйрăм чĕлхене куçнă, анчах та Хусан тутарĕсен çĕпĕре куçнă пирки вăл ытларах енĕпе вăтам диалект патнелле улшăннă.

XIX ĕмĕр варринче тутарсен авалхи литература чĕлхи пулнă.

== Тутар çырулӑхӗ ==
Пин çул патнелле каялла тутар чĕлхинче арап графиккипе усă курнă. 1927 çулта СССРа кĕрекен тĕрĕк халăхсем пурĕ те тенĕ пекех латин алфавичĕ (Яналиф графики) çине куçнă. [[1939]] çулта тутар алфавитне ултă çĕнĕ саспалли хушнă кириллица çине куçарнă. Анчах та çак алфавит та тутар фонетикине анлă сарма пулăшман. 80-мĕш çулсем варринелле лингвистсем тата виçĕ-тăватă саспалли хушмалли пирки шутланă.

[[1999]] çулхи [[авăн, 15|авăн уйăхĕн 15]] [[Тутарстан Патшалăх Канашĕ|Тутарстан парламенчĕ]] «О восстановлении татарского алфавита на основе латинской графики» саккуна йышăнать. [[2001]] çулхи [[авăн, 1|авăнăн 1]] ку саккун вăя кĕнĕ. Анчах та кăна Раççей Патшалăхĕн Конституци сучĕ саккуна хирĕçле тесе пăрахăçланă, латин алфавичĕ çине куçарма ирĕк паман.

Халӗ [[Тутар алфавичӗ]]
{| style="font-family:Microsoft Sans Serif; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ә ә
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Җ җ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ң ң
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ү ү
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Һ һ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ъ ъ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | {{nbsp}}
|}

== Падежĕ (Килешләр) ==

Нумаййи (Күплек сан)

{| class="wikitable"
|-
| Камсем?, Мĕнсем?
| -лар/-ләр, -нар/-нәр
|-
| Камсен?, Мĕнсен?
| -ларның/-ләрнең, -нарның/-нәрнең
|-
| Камсене?, Мĕнсене?
| -ларга/-ләргә, -нарга/-нәргә
|-
| Камсене?, Мĕнсене?
| -ларны/-ләрне, -нарны/-нәрне
|-
| Камсенче?, Мĕнсенче?
| -ларда/-ләрдә, -нарда/-нәрдә
|-
| Камсенчен?, Мĕнсенчен?
| -лардан/-ләрдән, -нардан/-нәрдән
|}

м, н, ң хыççăн -нан/-нән, -нар/-нәр

== Глаголĕ (Фигыль) ==

=== Хикәя фигыль ===

==== Хальхи вăхăчĕ ====

[http://www.tatartele.com/3-1-urok/ Хәзерге заман] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161115141753/http://www.tatartele.com/3-1-urok/ |date=2016-11-15 }}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -ам/-әм, -ыйм/-им
| -абыз/-әбез, -ыйбыз/-ибез
|-
| 2
| -асың/-әсең, -ыйсың/-исең
| -асыз/-әсез, -ыйсыз/-исез
|-
| 3
| -а/-ә, -ый/-и (нишли?)
| -алар/-әләр, -ыйлар/-иләр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -мыйм/-мим
| -мыйбыз/-мибез
|-
| 2
| -мыйсың/-мисең
| -мыйсыз/-мисез
|-
| 3
| -мый/-ми (нишләми?)
| -мыйлар/-миләр
|}

==== Иртнĕ вăхăчĕ ====

[http://www.tatartele.com/3-1-urok/ Билгеле үткән заман] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161115141753/http://www.tatartele.com/3-1-urok/ |date=2016-11-15 }}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -дым/-дем, -тым/-тем
| -дык/-дек, -тык/-тек
|-
| 2
| -дың/-дең, -тың/-тең
| -дыгыз/-дегез, -тыгыз/-тегез
|-
| 3
| -ды/-де, -ты/-те (нишләде?)
| -дылар/-деләр, -тылар/-теләр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -мадым/-мәдем
| -мадык/-мәдек
|-
| 2
| -мадың/-мәдең
| -мадыгыз/-мәдегез
|-
| 3
| -мады/-мәде (нишләмәде?)
| -мадылар/-мәделәр
|}

[[Media:Osptya.pdf|Билгесез үткән заман]]

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -ганмын/-гәнмен, -канмын/-кәнмен 
| -ганбыз/-гәнбез, -канбыз/-кәнбез 
|-
| 2
| -гансың/-гәнсең, -кансың/-кәнсең 
| -гансыз/-гәнсез, -кансыз/-кәнсез 
|-
| 3
| -ган/-гән, -кан/-кән (нишләгән?)
| -ганнар/-гәннәр, -каннар/-кәннәр 
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -маганмын/-мәгәнмен 
| -маганбыз/-мәгәнбез
|-
| 2
| -магансың/-мәгәнсең
| -магансыз/-мәгәнсез
|-
| 3
| -маган/-мәгән (нишләмәгән?)
| -маганнар/-мәгәннәр
|}

==== Пулас вăхăчĕ ====

[http://www.tatartele.com/3-1-urok/ Билгесез киләчәк заман] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161115141753/http://www.tatartele.com/3-1-urok/ |date=2016-11-15 }}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -армын/-әрмен, -ырмын/-ермен
| -арбыз/-әрбез, -ырбыз/-ербез
|-
| 2
| -арсың/-әрсең, -ырсың/-ерсең 
| -арсыз/-әрсез, -ырсыз/-ерcез
|-
| 3
| -ар/-әр, -ыр/-ер
| -арлар/-әрләр, -ырлар/-ерләр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -мамын/-мәмен
| -мабыз/-мәбез
|-
| 2
| -массың/-мәссең
| -массыз/-мәссез
|-
| 3
| -мас/-мәс
| -маслар/-мәсләр
|}

[[Media:Osptya.pdf|Билгеле киләчәк заман]]

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -ачакмын/-әчәкмен, -ячакмын/-ячәкмен
| -ачакбыз/-әчәкбез, -ячакбыз/-ячәкбез
|-
| 2
| -ачаксың/-әчәксең, -ячаксың/-ячәксең
| -ачаксыз/-әчәксез, -ячаксыз/-ячәксез
|-
| 3
| -ачак/-әчәк, -ячак/-ячәк (нишләячек?)
| -ачаклар/-әчәкләр, -ячаклар/-ячәкләр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -маячакмын/-мәячәкмен
| -маячакбыз/-мәячәкбез
|-
| 2
| -маячаксың/-мәячәксең
| -маячаксыз/-мәячәксез
|-
| 3
| -маячак/-мәячәк (нишләмәячәк?)
| -маячаклар/-мәячәкләр
|}

[[Media:Osptya.pdf|Шарт фигыль]]

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -сам/-сәм
| -сак/-сәк
|-
| 2
| -саң/-сәң
| -сагыз/-сәгез
|-
| 3
| -са/-сә
| -салар/-сәләр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -масам/-мәсәм
| -масак/-мәсәк
|-
| 2
| -масаң/-мәсәң
| -масагыз/-мәсәгез
|-
| 3
| -маса/-мәсә
| -масалар/-мәсәләр
|}

[[Media:Osptya.pdf|Теләк фигыль]]

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -ыйм/-им
| -ыйк/-ик
|-
| 2
| 
| 
|-
| 3
| 
| 
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -мыйм/-мим
| -мыйк/-мик
|-
| 2
| 
| 
|-
| 3
| 
| 
|}

Хушнă глаголĕ (Боерык фигыль) 

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| 
| 
|-
| 2
| -
| -гыз/-гез, -ыгыз/-егез
|-
| 3
| -сын/-сен
| -сыннар/-сеннәр
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| 
| 
|-
| 2
| -ма/-мә
| -магыз/-мәгез
|-
| 3
| -масын/-мәсен
| -масыннар/-мәсеннәр
|}

==== Причасти (Сыйфат фигыль) ====
{| class="wikitable"
|-
! Хәзерге заман сыйфат фигыль
| -учы/-үче, -а/-ә торган, -ый/-и торган
|-
! Үткән заман сыйфат фигыль
| -ган/-гән, -кан/-кән
|-
! Киләчәк заман сыйфат фигыль 
| -ачак/-әчәк, -ячак/-ячәк, -ыр/-ер, -р, -ар/-әр, -асы/-әсе, -ыйсы/-исе
|}

{| class="wikitable"
|-
! Хәзерге заман сыйфат фигыль
| -маучы/-мәүче, -мый/-ми торган
|-
! Үткән заман сыйфат фигыль
| -маган/-мәгән
|-
! Киләчәк заман сыйфат фигыль 
| -маячак/-мәячәк, -мас/-мәс, -мыйсы/-мисе
|}

==== Деепричасти (Хәл фигыль) ====
{| class="wikitable"
|-
! 1
| -п, -ып/-еп
|-
! 2
| -а/-ә, -ый/-и
|-
! 3
| -гач/-гәч, -кач/-кәч
|-
! 4
| -ганчы/-гәнче, -канчы/-кәнче
|}

{| class="wikitable"
|-
! 1
| -мыйча/-мичә
|-
! 2
| -мый/-ми
|-
! 3
| -магач/-мәгәч
|-
! 4
| -маганчы/-мәгәнче
|}

==== Инфинитивĕ: ====

-ырга/-ергә, -арга/-әргә, -рга/-ргә (нишләргә?)

-маска/-мәскә (нишләмәскә?)

яз + арга - çырма

яз + маска - çырма мар

Герундийĕ (Исем фигыль):

-у/-ү (нишләү?)

-мау/-мәү (нишләмәү?)

яз + у - çырни (çыру)

яз + у + ны - çырнине (çыруна)

яз + у + лар - çырнисем (çырусем)

яз + у + лар + ым - çырнисем (çырусем)

яз + у + лар + ны - çырнисене (çырусене)

яз + у + лар + ым + ны - çырнисене (çырусене)

Камăнни ([[Media:Osptya.pdf|Тартым категориясе]])

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| -ым/-ем, -м (Кам)
| -ыбыз/-ебез, -быз/-без 
|-
| 2
| -ың/-ең, -ң (Камă)
| -ыгыз/-егез, -гыз/-гез,   
|-
| 3
| -ы/-е, -сы/-се (Камĕ)
| -лары-/ләре, -нары-/нәре 
|}

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| минем (манăн)
| безнең (пирĕн)
|-
| 2
| синең (санăн)
| сезнең (сирĕн)
|-
| 3
| аның (унăн)
| аларның (вĕсен)
|}

Күз + ләр + ем - куçсем

Күз + ләр + ем + нең - куçсен

Прототипĕ

{| class="wikitable"
|-
! Пит
! Пĕррели
! Нумайли
|-
| 1
| мин (эпĕ)
| без (эпир)
|-
| 2
| син (эсĕ)
| сез (эсир)
|-
| 3
| ул (вăл)
| алар (вĕсем)
|}

==== Ыйтни (-и?,-ши?) ====
[http://www.tatartele.com/3-2-urok/ -мы?/-ме?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161201092301/http://www.tatartele.com/3-2-urok/ |date=2016-12-01 }}

==== [http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_1%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B8%D0%BC.pdf Ясалма сыйфатлар] ====
-лы/-ле

-сыз/-сез

== Çавăн пекех ==
* [[Тутарсем]]
* [[Тутар алфавичĕ]]

== Вуламалли ==
* {{кĕнеке
 |автор         = Абдуллина Р. С.
 |пуçелĕк      = Орфография и орфоэпия современного татарского языка
 |оригинал      = Хәзерге татар теленең орфографиясе һәм орфоэпиясе
 |чĕлхе          = тутар
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = Магариф
 |çул           = 2009
 |страницы      = 
 |страниц       = 239
 |серия         = 
 |isbn          = 978-5-7761-1820-3
 |тираж         = 3000
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = [[Ахатов Габдулхай Хурамович|Ахатов Г. Х.]]
 |пуçелĕк       = Татарская диалектология = Татар диалектологиясе (учебник для студентов высших учебных заведений)
 |вырăн         = [[Казань]]
 |издательство  = 
 |çул           = [[1984]]
 |страниц       = 215
 |страницы      = 
 |isbn          =
 |тираж         = 3000
}}
* {{кĕнеке
 |автор         =[[Ахатов Габдулхай Хурамович|Ахатов Г. Х.]]
 |пуçелĕк       = Лексика татарского языка
 |вырăн         = [[Хусан]]
 |издательство  = 
 |çул           = [[1995]]
 |страниц       = 93
 |страницы      = 
 |isbn          = 5-298-00577-2
 |тираж         = 5000
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Ахунзянов Г. Х. 
 |пуçелĕк       = Русско-татарский словарь
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1991
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Диалектологический словарь татарского языка 
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1993
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Закиев М.З.
 |пай           = Татарский язык
 |пуçелĕк       = Языки мира: Тюркские языки
 |вырăн         = М.
 |издательство  = Институт языкознания РАН
 |çул           = 1996
 |страницы      = 357—372
 |сери          = Языки Евразии
 |isbn          = 5-655-01214-6
 |ref          = Закиев
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Нуриева А.
 |пуçелĕк       = Орфографический словарь татарского языка 
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1983—84
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк      = Русско-татарский словарь
 |яваплă        = Под ред. Ф. А. Ганиева
 |вырăн         = М.
 |издательство  = 
 |çул           = 1991
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Сафиуллина Ф. С., Закиев М. З. 
 |пуçелĕк       = Современный татарский литературный язык 
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1994
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Татарская грамматика. В 3-х т 
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1993
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Татарско-русский словарь
 |яваплă        = Сост. К. С. Абдразаков и др.
 |вырăн         = М.
 |издательство  = 
 |çул           = 1966
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Татарско-русский словарь
 |каçа          = http://tatar.com.ru/dict/dict.php
 |яваплă        = Под ред. Сабирова Р. А.
 |вырăн         = 
 |издательство  = 
 |çул           = 
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции
 |яваплă        = [[Тенишев Эдхям Рахимович|Э. Р. Тенишев]] (ред.)
 |вырăн         = М.
 |издательство  = 
 |çул           = 2002
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пуçелĕк       = Фразеологический словарь татарского языка
 |яваплă        = [[Ахатов Габдулхай Хурамович|Г. Х. Ахатов]] (автор-составитель)
 |вырăн         = [[Хусан]]
 |издательство  = 
 |çул           = [[1982]]
 |страниц       = 177
 |страницы      = 
 |isbn          = 
 |тираж         = 3000
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Харисова Ч. М.
 |пуçелĕк       = Татарский язык: справочник
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = Магариф
 |çул           = 2009
 |страницы      = 
 |страниц       = 200
 |isbn          = 978-5-7761-2060-2
 |тираж         = 1000
 |ref           = Харисова
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Якупова Г. К. 
 |пуçелĕк       = Библиография по татарскому языкознанию (1778—1980)
 |вырăн         = Хусан
 |издательство  = 
 |çул           = 1988
 |том           = 
 |страниц       = 
 |страницы      = 
 |isbn          = 
}}
* {{кĕнеке
 |автор         = Сафиуллина Ф. С. 
 |пуçелĕк       = Татарский язык (самаучитель)
 |вырăн         = Казань
 |издательство  = Татарское книжное издательство
 |çул           = 1990
 |том           = 
 |страниц       = 447
 |страницы      = 
 |isbn          = 5-298-00507-1
}}


== Асăрхамалли ==
{{асăрхамалли}}

== Каçăсем ==
* [http://chuvash.org/news/7312.html Тутар чĕлхине мĕнле шайра пĕлнине кăтартакан сертификаци тытăмне кĕртнĕ]
{{Interwiki|code=tt|Баш бит|тутарла|}}
{{wiktionarycat|type= тутар чĕлхи|category=Тутар чĕлхи}}
* [http://tatar.org.ru/ Тутар виртуаллă гимнази]
* [http://kitap.net.ru/ Тутар электронлă библиотеки] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100717082035/http://kitap.net.ru/ |date=2010-07-17 }}
* [http://www.suzlek.ru/ Тутар-вырăс, вырăс-тутар on-line-сăмахсарĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160112154526/http://suzlek.ru/ |date=2016-01-12 }}
* [http://corpus.tatfolk.ru/ Тутар чĕлхин çыру корпусĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627155915/http://corpus.tatfolk.ru/ |date=2015-06-27 }}
* [https://yadi.sk/i/HUjhVk8W3afYte Первоначальный учебник русского языка для татар. Казань 1893.]
* [http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C-1%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf Р. Г. АХМЕТЬЯНОВ ЭТИМОЛОГИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ ТАТАРСКОГО ЯЗЫКА В ДВУХ ТОМАХ. том I] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181024231944/http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C-1%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2018-10-24 }}
* [http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015/%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C-2%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf Р. Г. АХМЕТЬЯНОВ ЭТИМОЛОГИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ ТАТАРСКОГО ЯЗЫКА В ДВУХ ТОМАХ. том II]
* [https://tatkniga.ru/ Центр татарской литературы]

{{Тĕрĕк чĕлхисем}}
{{Тутар чĕлхи}}

[[Категори:Тутар чĕлхи|*]]
[[Категори:Раççей чĕлхисем]]
[[Категори:Узбекистан чĕлхисем]]
[[Категори:Казахстан чĕлхисем]]
[[Категори:Тĕрĕк чĕлхисем]]