Челомей Владимир Николаевич страницӑн кодне пӑхни

{{Ăсчах 
| Ят                   = Владимир Николаевич Челомей
| Ӳкерчĕк              =
| Анлашĕ               = 
| Ӳқерчĕке ăнлантарни  = 
| Çуралнă вырăн        = {{ÇВ|Седльце|Седльцĕре}} хула, <br /> {{ÇВ|Люблин кĕперни|Люблин кĕпернинче}}, <br /> [[Поляк патшалăхĕ|Привислин Ен]], [[Раççей империйĕ]]
| Çуралнă вăхăт        = [[1914]], [[çĕртме, 30]]
| Вилнĕ вырăн          = {{ВВ|Мускав|Мускавра}} хула, <br />, [[СССР]]
| Вилнĕ вăхăт          = [[1984]], [[раштав, 8]]
| Ăслăх сфери          = [[механика]], [[тытăмлану теорийĕ|тытăмлану]] процесĕсем
| Ăсчах степенĕ = техника ăслăхĕсен тухтăрĕ ([[1951]])
| Ăсчах хисепĕ = [[профессор]],<br />СССР ĂА академикĕ ([[1962]])
| Ĕç вырăнĕ =
| Альма-матер = [[Киев граждан авиаци инженерĕсен институчĕ|Киев авиаци институчĕ]]
| Ăсчах ертӳçи =
| Паллă вĕренекенсем =
| Паллă =
| Чыславсемпе парнесем =
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{Çурла тата Мăлатук медалĕ|1959}}{{!!}}{{Çурла тата Мăлатук медалĕ|1963}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{Ленин орденĕ|1945}}{{!!}}{{Ленин орденĕ|1959}}{{!!}}{{Ленин орденĕ|1964}}{{!!}}{{Ленин орденĕ|1974}}
{{!}}-
{{!}}{{Ленин орденĕ|1984}}{{!!}}{{Октябрь Революци орденĕ|1971}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Ленин парни|1959}}{{!!}}{{СССР патшалăх парни|1967}}{{!!}}{{СССР патшалăх парни|1974}}{{!!}}{{СССР патшалăх парни|1982}}{{!!}}{{Н. Е. Жуковский ячĕллĕ преми |1964}}
{{!}}}
}}
'''Челомей Владимир Николаевич''' — механикăпа управлени енĕсен совет вăхăтĕнчи [[ăсчах]], «[[НПО Машиностроени]]е» [[никĕслекенĕ]], талантлă ертӳç, [[профессор]]. 

== Пурнăçĕ ==
[[1914|1914 çулхи]] [[çĕртме, 30|çĕртме уйăхĕн 30-мĕшĕнче]] [[Седлец]] ([[Польша]]) хулинче çуралнă.

Ачалăхпе çамрăклăхĕ [[Полтава|Полтавăра]] иртнĕ. [[1937|1937 çулта]] [[Киев авиаци институчĕ|Киев авиаци институтĕнчен]] чи лайăх паллăсемпе вĕренсе тухнă. [[1939|1939 çулта]] Владимир Николаевич ăслăх кандидачĕн дисертацине хӳтĕленĕ. [[1940|1940 çулта]] ăна [[ССРП Ăслăх Академийĕ]] çумĕнчи докторантурăна илнĕ. Унтан вĕренсе тухсан ПуВРД (Пульсурующий Воздушно-Реактивный Двигатель) тăвас ыйтусемпе тăрмашать. ПуВРД — çунатлă ракетăсен тĕп никĕсĕ. Вăрçă вăхатĕнче Владимир Николаевич П.И. Баранов ячĕллĕ Авиаци моторĕсене тăвакан тĕп институтра вăй хунă. [[1944|1944 çулхи]] [[авăн]] уйăхĕнче 51-мĕш завод çумĕнче çĕршывра пĕрремĕш ертсе пымасăр вĕçекен аппаратсем шутласа кăларакан ОКБ никĕсленĕ. 1944 çултанпа Владимир Николаевич ертсе пынипе 10Х, 14, 16Х ПуВР двигательпе вĕçекен çунатлă ракетăсем шутласа тĕпчесе тунă. 

[[1952|1952 çулта]] профессор ятне тивĕçет. [[1961|1961 çулта]] [[Н.Е. Бауман ячĕллĕ МПТУ]]-ра тухтăр дисертацине хӳтĕлет.

[[1984|1984 çулхи]] [[раштав, 8|раштав уйăхĕн 8-мĕшĕнче]] [[Мускав]]ра çĕре кĕнĕ.

== Ӗçĕсем ==
* Космос аппарачĕ МП-1 ([[1961]], [[раштав, 27]])
* Баллистика ракети УР-100;
* Баллистика ракети УР-200;
* Баллистика ракети УР-500 (хăпартакан ракета "Протон");
* Маневрлă космос аппарачĕ "Полет-1" (ИС системи) ([[1963]], [[юпа, 1]]);
* Тĕпчев космос аппарачĕ (УС системи) ([[1965]], [[раштав, 28]]);
* "Протон" тĕпчев космос аппарачĕсем (1965-1968: 4 станци);
* "[[Алмаз — космос станцийĕ|Алмаз]]" космос станцийĕ (каярахпа "Алмаз" никĕсĕсемпе "[["Салют" — космос станцийĕ|Салют]]", "[[Мир — космос станцийĕ|Мир]]" космос станцийĕсем тунă).

== Чыслани ==
* ССРП ĂА Академикĕ ([[1962]]);
* ССРП Аслă Канашăн 9-11 чĕнĕвĕсен депутачĕ;
* Иккĕ хутчен Социализм Ӗçĕн Паттăрĕ;
* Ленин преми лауреачĕ ([[1959]]);
* ССРП Патшалăх преми лауреачĕ ([[1967]], [[1974]], [[1982]]);
* Пилĕк Ленин орденĕ;
* Октябрь Революци орденĕ.

== Фильмсем ==
* [[Млечин Леонид Михайлович|Л. Млечин]]. Советский космос: Четыре короля (2012).
* Звёздные войны Владимира Челомея. ВГТРК, 2014 г.

== Асăнмалăх ==
=== Объектсене панă хисепсем ===
* Челомей урамĕ (Мускав)
* Челомей лапамĕ (Реутов)
* Челомей урамĕ ([[Реутов]])
* Астероид 8608, [[Крым астрофизика обсерваторийĕ|Крым обсерваторийĕ]].

=== Асăнмалăăх ===
* Палăк, Академик Челомей лапамĕ, Реутов<ref>[http://reutov.net/news/index.php?id_4=12680 В Реутове открыли памятник академику В. Н. Челомею]</ref>.
* Палăк, Лефортово çыран хĕрри, Мускав.
* Бюст, [[Байконур]]

; Галерея
<gallery>
В. М. Челомей - меморіальна дошка - Київ, Саксаганського вул., 2-34.jpg|Мемориал хăми, Киев, пурăннă çурт (1926–1941)
Табличка В.М.Челомею.jpg|Мемориал хăми, Полтава, вĕреннĕ çурт (1922–1926)
Stamp of Ukraine s507.jpg|Украина почтă маркки (2003)
RUSMARKA-1835.jpg|РФ почтă маркки (2014)
RR5110-0133R.jpg|РФ Тĕп банкĕн асăну вак укçи (2014)
</gallery>

== Çав. пекех ==
* {{ref-ru}} [http://www.npomash.ru Веб-сайт ФГУП «НПО Машиностроения»]

== Вуламалли ==
* ''[[Бодрихин Николай Георгиевич|Бодрихин Н. Г.]]'' [http://gvardiya.ru/shop/books/zh_z_l/812 Челомей]  — М.: [[Молодая гвардия (издательство)|Молодая гвардия]], 2014. — 490[6] с: ил. (Серия  «[[Жизнь замечательных_людей|Жизнь замечательных людей]]», вып. 1476) — ISBN 978-5-235-03718-2
* {{кĕнеке
 |автор         = 
 |пай           = Челомей, Владимир Николаевич
 |пуçелĕк        = [[Биографический словарь деятелей естествознания и техники]]: В 2-х томах
 |каçă          = 
 |яваплă        = Яв. ред. [[Зворыкин Анатолий Алексеевич|А. А. Зворыкин]]; Ред. кол.: [[Аничков, Николай Николаевич|Н. Н. Аничков]], [[Бардин, Иван Павлович|И. П. Бардин]], [[Благонравов, Анатолий Аркадьевич|А. А. Благонравов]] и др.; [[Институт истории естествознания и техники]] [[АН СССР|Академии наук СССР]]
 |вырăн         = М.
 |издательство  = Гос. науч. изд-во «Большая Советская Энциклопедия»
 |çул           = 1959
 |том           = 2 (М—Я); Дополнения и изменения 
 |страницы      = 441
 |страниц       = 468
 |серия         = 
 |тираж         = 30&nbsp;000
}} (куç.)
* {{статья|автор=Афанасьев И.|пуçелĕк=Леонардо ХХ века. К столетию со дня рождения Владимира Челомея|чĕлхе=ru|кăларăм=Новости космонавтики|место=М.|çул=2014|том=24|выпуск=377|номер=06|страницы=1-5|issn=1561-1078}}
* Берег Вселенной. // Под ред. [[Болтенко Александр Сергеевич|Болтенко А. С.]] — Киев: Феникс, 2014. — ISBN 978-966-136-169-9

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
{{Commons|Category:Vladimir Chelomey|Владимир Николаевич Челомей}}
{{warheroes|id=12733|star=Labor}}
* [http://www.npomash.ru Веб-сайт ФГУП «НПО Машиностроения»]
* [http://www.testpilot.ru/russia/chelomei/chelomei.htm История ОКБ В. Н. Челомея]
* [http://www.peoples.ru/technics/aviadesigner/vladimir_chelomey/ Выдержка из Энциклопедии «КОСМОНАВТИКА»]
* [http://www.zarplata.ru/book/articles/articlesworkman/success/10841.aspx Владимир Челомей — гений под номером…]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* ''М. Згуровский.'' [http://zn.ua/SOCIETY/zasekrechennyy_konstruktor__k_95-letiyu_so_dnya_rozhdeniya_vladimira_chelomeya-57493.html Засекреченный конструктор]
* ''Окара О. И.'' [http://gazeta.zn.ua/SCIENCE/dogonyat__znachit_otstavat.html Догонять — значит отставать!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160507045707/http://gazeta.zn.ua/SCIENCE/dogonyat__znachit_otstavat.html |date=2016-05-07 }}
* [http://rutube.ru/tracks/380896.html?v=51625ed0ca5cc50519acbfdabfd28825 Видео: Биография конструктора] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080113031704/http://rutube.ru/tracks/380896.html?v=51625ed0ca5cc50519acbfdabfd28825 |date=2008-01-13 }}
* [http://www.stoletie.ru/territoriya_istorii/tovarishh_stalin_schitajet_vas_fantazerom_2009-07-03.htm О знаменитом конструкторе авиационной и ракетной техники В. Н. Челомее]

{{Совет ракета-космос системисен конструкторĕсем}}

<!--Categories-->
{{DEFAULTSORT:Челомей, Владимир Николаевич}}

[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:1914 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Çĕртмен 30-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:1984 çулта вилнисем]]
[[Категори:Раштавăн 8-мĕшĕнче вилнисем]]
[[Категори:Мускавра вилнисем]]
[[Категори:ССРП ĂА академикĕсем]]
[[Категори:ССРП конструкторĕсем]]