Феликс Кляйн: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

Йӗркешерӗн

13:16, 26 Раштав уйӑхӗн 2008 вӑхӑтри верси

Феликс Кляйн (ним. Felix Christian Klein; 1849 –1925) — нимĕç математикĕ.

Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ

Феликс Кляйн Дюссельдорфра, чиновник çемйинче çуралнă. Дюссельдорфри гимназирен ăнăçлă вĕренсе тухса, Бонн университетĕнче математикăпа физика пĕлĕвĕсене пухнă. Малтан унăн физикăра ĕçлес шухăш пулнă. Çав вăхăтра Юлиус Плюккер Боннра математикăпа экспериментлă физика уйрăмне ертсе пынă, Кляйн унăн ассистенчĕ пулса тăрать. Çапах та пулин Плюккерăн тĕп кăсăкĕ геометри пулнă. Вăл ертсе пынипе Кляйн 1868 çулта ăслăлăх тухтăр тивĕçне илет.

1868: Плюккер çĕре кĕрет. Кляйн Германи тăрăх çӳрет, Клебшпа тата урăх вăйлă математиксемпе паллашать. Ăна уйрăмахСофус Лин ăс-тăн хевтелĕхĕ илĕртет.

Ăслăлăх ĕçлĕхĕ

Ĕçĕсем

Статьисем

Felix Klein, Gesammelte mathematische Abhandlungen, 3 Bde.
Felix Klein, Vergleichende Betrachtungen über geometrische Forschungen, Erlanger Programm 1872

Пĕрлĕ ыйту лекцисем

Ф. Клейн. Лекции о развитии математики в XIX cтолетии. (Нем.: Vorlesungen über die Entwicklung der Mathematik im 19. Jahrhundert)

Том первый. М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
Иккĕмĕш том. М.-Ижевск, 2003, 239 с.

Ф. Клейн., Элементарная математика с точки зрения высшей. (Нем.: Elementarmathematik vom höheren Standpunkt, 3 Bde.)

Том первый. Арифметика. Алгебра. Анализ. М., Наука, 1987, 432 с.
Том второй. Геометрия., М., Наука, 1987, 416 с.
Том третий. Графики функций. Плоские кривые. (Куçарман?)

Геометрин лекцисем

Ф. Клейн. Высшая геометрия. М.-Л., ГОНТИ, 1939, 400 с (нем.: Vorlesungen über höhere Geometrie, mit Wolfgang Blaschke)
Ф. Клейн. Неевклидова геометрия. М.-Л., ОНТИ, 1936, 356 с (нем.: Vorlesungen über Nichteuklidische Geometrie, mit Walther Rosemann)
Felix Klein, Anwendung der Differential- und Integralrechnung auf Geometrie: eine Revision der Principien. Vorlesung, gehalten waehrend des Sommersemesters 1901

Алгебрăпа хисепсен теорийĕн лекцисем

Ф. Клейн. Лекции об икосаэдре и решении уравнений пятой степени. М., 1989, 336 с (Нем.: Vorlesungen über das Ikosaeder)
Felix Klein, Ausgewaehlte Kapitel der Zahlentheorie

Функцисен теорийĕн лекцисем

Felix Klein, Лекции по геометрической теории функций. Геттинген, зимний семестр 1880/81

Конспект: Einleitung in die geometrische Funktionentheorie.
Издание: Felix Klein, Funktionentheorie in geometrischer Behandlungsweise. Leipzig: Teubner, 1987

Felix Klein, Über Riemanns Theorie der algebraischen Funktionen
Felix Klein, Theorie der elliptischen Modulfunktionen, mit Robert Fricke.
Felix Klein, Ausgewaehlte Kapitel aus der Theorie der linearen Differentialgleichungen zweiter Ordnung. Bd. 1, Bd. 2
Felix Klein, Ueber lineare differentialgleichungen der zweiten ordnung.
Felix Klein Vorlesungen über die hypergeometrische Funktion

Механика лекцисем

Ф. Клейн. Математическая теория волчка. М.-Ижевск, 2003, 69 с.
Felix Klein, Arnold Sommerfeld. Ueber die Theorie des Kreisels. 1897–1910. Heft 1-2, Heft 3-4.

Çавăн пекех пăхăр

Вуламалли

Выгодский М. Я. Феликс Клейн и его историческая работа. См. в книге: Клейн Ф. Лекции о развитии математики в XIX столетии. Том I. М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
Гиндикин С. Феликс Клейн. "Квант", 1975, № 12.
Колмогоров А. Н., Юшкевич А. П. (ред.) Математика XIX века. М.: Наука.

Феликс Клейн на Math.ru.
Яглом И.М. Феликс Клейн и Софус Ли. - М.: Знание, 1977.
Джон Дж. О’Коннор и Эдмунд Ф. Робертсон, Феликс Кляйн в архиве MacTutor.
Klein's Web Pages.

@@ 1-мĕш йĕрке: / 1-мĕш йĕрке: @@
-'''Феликс Кляйн''' ({{lang-de|Felix Christian Klein}}; [[1849]]—[[1925]]) — [[Германи|нимĕç]] [[математик]]ĕ.
+'''Феликс Кляйн''' ({{lang-de|Felix Christian Klein}}; [[1849]]–[[1925]]) — [[Германи|нимĕç]] [[математик]]ĕ.
-==Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ==
+== Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ ==
-Феликс Кляйн [[Дюссельдорф]]ра, чиновник çемйинче çуралнă. Дюссельдорфри гимназирен ăнăçлă вĕренсе тухса, [[Бонн университечĕ|Бонн университетĕнче]] математикăпа физика пĕлĕвĕсене пухнă. Малтан унăн физикăра ĕçлес шухăш пулнă. Çав вăхăтра [[Юлиус Плюккер]] Боннра математикăпа экспериментлă физика уйрăмне ертсе пынă, Кляйн унăн ассистенчĕ пулса тăрать. Çапах та пулин Плюккерăн тĕп кăсăкĕ геометри пулнă. Вăл ертсе пынипе Кляйн [[1868]] çулта ăслăлăх тухтăр тивĕçне илет.
+Феликс Кляйн [[Дюссельдорф]]ра, чиновник çемйинче çуралнă. Дюссельдорфри гимназирен ăнăçлă вĕренсе тухса, [[Бонн университечĕ|Бонн университетĕнче]] математикăпа физика пĕлĕвĕсене пухнă. Малтан унăн физикăра ĕçлес шухăш пулнă. Çав вăхăтра [[Юлиус Плюккер]] Боннра математикăпа экспериментлă физика уйрăмне ертсе пынă, Кляйн унăн ассистенчĕ пулса тăрать. Çапах та пулин Плюккерăн тĕп кăсăкĕ геометри пулнă. Вăл ертсе пынипе Кляйн [[1868|1868 çулта]] ăслăлăх тухтăр тивĕçне илет.
 [[1868]]: Плюккер çĕре кĕрет. Кляйн Германи тăрăх çӳрет, [[Рудольф Фридрих Альфред Клебш|Клебшпа]] тата урăх вăйлă математиксемпе паллашать. Ăна уйрăмах[[Софус Ли]]н ăс-тăн хевтелĕхĕ илĕртет.
-==Ăслăлăх ĕçлĕхĕ==
+== Ăслăлăх ĕçлĕхĕ ==
 [[Ӳкерчĕк:Felix Christian Klein.jpg|thumb|<center>Феликс Кляйн</center>|right]]
 == Ĕçĕсем ==
 === Статьисем ===
 * ''Felix Klein'', [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D59278 Gesammelte mathematische Abhandlungen], 3 Bde.
 * ''Felix Klein'', [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?ht=VIEW&did=D59323 Vergleichende Betrachtungen über geometrische Forschungen, Erlanger Programm 1872]
-===Пĕрлĕ ыйту лекцисем===
+=== Пĕрлĕ ыйту лекцисем ===
 * ''Ф. Клейн.'' Лекции о развитии математики в XIX cтолетии. (Нем.: ''[http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D285982 Vorlesungen über die Entwicklung der Mathematik im 19. Jahrhundert]'')
 :* [http://ilib.mccme.ru/djvu/klassik/razvitie.htm Том первый]''. М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
@@ 23-мĕш йĕрке: / 22-мĕш йĕрке: @@
 :* [http://ilib.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm Том второй. Геометрия.], М., Наука, 1987, 416 с.
 :* Том третий. Графики функций. Плоские кривые. (Куçарман?)
-===Геометрин лекцисем===
+=== Геометрин лекцисем ===
 * ''Ф. Клейн.'' [http://ilib.mccme.ru/djvu/klassik/vyshaja.htm Высшая геометрия]. М.-Л., ГОНТИ, 1939, 400 с (нем.: [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D236424 Vorlesungen über höhere Geometrie], mit Wolfgang Blaschke)
 * ''Ф. Клейн.'' [http://ilib.mccme.ru/djvu/klassik/neeuclid.htm Неевклидова геометрия]. М.-Л., ОНТИ, 1936, 356 с (нем.: [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D286471 Vorlesungen über Nichteuklidische Geometrie], mit Walther Rosemann)
 * ''Felix Klein'', ''[http://historical.library.cornell.edu/cgi-bin/cul.math/docviewer?did=06980001&seq=5 Anwendung der Differential- und Integralrechnung auf Geometrie: eine Revision der Principien]''. Vorlesung, gehalten waehrend des Sommersemesters 1901
-===Алгебрăпа хисепсен теорийĕн лекцисем===
+=== Алгебрăпа хисепсен теорийĕн лекцисем ===
 * ''Ф. Клейн.'' Лекции об икосаэдре и решении уравнений пятой степени. М., 1989, 336 с (Нем.: [http://historical.library.cornell.edu/math/math_K.html Vorlesungen über das Ikosaeder])
 * ''Felix Klein'', [http://historical.library.cornell.edu/cgi-bin/cul.math/docviewer?did=05180001&seq=5 Ausgewaehlte Kapitel der Zahlentheorie]
-===Функцисен теорийĕн лекцисем ===
+=== Функцисен теорийĕн лекцисем ===
 * ''Felix Klein'', Лекции по геометрической теории функций. Геттинген, зимний семестр 1880/81
 :* Конспект: ''[http://historical.library.cornell.edu/cgi-bin/cul.math/docviewer?did=03220001&seq=5 Einleitung in die geometrische Funktionentheorie]''.
@@ 42-мĕш йĕрке: / 42-мĕш йĕрке: @@
 * ''Felix Klein'' [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D286378 Vorlesungen über die hypergeometrische Funktion]
-===Механика лекцисем===
+=== Механика лекцисем ===
 * ''Ф. Клейн.'' Математическая теория волчка. М.-Ижевск, 2003, 69 с.
-* ''Felix Klein, Arnold Sommerfeld''. Ueber die Theorie des Kreisels. 1897—1910. [http://name.umdl.umich.edu/ABV7354.0001.001 Heft 1-2], [http://name.umdl.umich.edu/ABV7354.0003.001 Heft 3-4].
+* ''Felix Klein, Arnold Sommerfeld''. Ueber die Theorie des Kreisels. 1897–1910. [http://name.umdl.umich.edu/ABV7354.0001.001 Heft 1-2], [http://name.umdl.umich.edu/ABV7354.0003.001 Heft 3-4].
-==Çавăн пекех пăхăр ==
+== Çавăн пекех пăхăр ==
 * [[Кляйн кĕленчи]]
-* [[Кляйн ушкăнĕ]]
 * [[Кляйн ушкăнĕ]]
-==Вуламалли==
+== Вуламалли ==
 * ''Выгодский М. Я.'' Феликс Клейн и его историческая работа. См. в книге: ''Клейн Ф.'' [http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klassik/razvitie.htm Лекции о развитии математики в XIX столетии. Том I.] М.-Л., ГОНТИ, 1937, 432 с.
 * ''Гиндикин С.'' [http://kvant.mirror1.mccme.ru/1975/12/feliks_klejn.htm Феликс Клейн.] "Квант", 1975, № 12.
@@ 62-мĕш йĕрке: / 61-мĕш йĕрке: @@
 * [http://klein.math.okstate.edu/ Klein's Web Pages.]
+<!--Categories-->
-[[Категори:Германи математикĕсем]]
+{{DEFAULTSORT:Кляйн, Феликс}}
-[[Категори:XIX ĕмĕрти математиксем]]
-[[Категори:XX ĕмĕрти математиксем]]
 [[Категори:Çынсем, алфавит тăрăхĕпе]]
-[[Категори:Математиксем, алфавит тăрăхĕпе]]
-[[Категори:Геометрсем]]
-[[Категори:Математикăн историкĕсем]]
 [[Категори:1849 çулта çуралнисем]]
 [[Категори:Акан 25-мĕшĕнче çуралнисем]]
@@ 75-мĕш йĕрке: / 71-мĕш йĕрке: @@
 [[Категори:Çĕртмен 22-мĕшĕнче вилнисем]]
 [[Категори:Гёттингенра вилнисем]]
+[[Категори:Математиксем, алфавит тăрăхĕпе]]
+[[Категори:Германи математикĕсем]]
+[[Категори:XIX ĕмĕрти математиксем]]
+[[Категори:XX ĕмĕрти математиксем]]
+[[Категори:Математикăн историкĕсем]]
+[[Категори:Геометрсем]]
+<!--Interwikis-->
 [[cs:Felix Christian Klein]]
 [[de:Felix Klein]]
 [[en:Felix Klein]]
+[[simple:Felix Klein]]
 [[es:Felix Klein]]
 [[fr:Felix Klein]]
+[[ko:펠릭스 클라인]]
+[[it:Felix Klein]]
 [[ht:Felix Klein]]
 [[hu:Felix Christian Klein]]
-[[it:Felix Klein]]
-[[ja:フェリックス・クライン]]
-[[ko:펠릭스 클라인]]
 [[nl:Felix Klein]]
+[[ja:フェリックス・クライン]]
 [[no:Felix Klein]]
 [[nov:Felix Klein]]
-[[pl:Felix Klein]]
 [[pms:Felix Klein]]
+[[pl:Felix Klein]]
 [[pt:Felix Klein]]
 [[ro:Felix Klein]]
 [[ru:Клейн, Феликс]]
-[[simple:Felix Klein]]
 [[sk:Felix Klein]]
 [[sl:Felix Christian Klein]]