Çӳлэтем

Çÿлэтем е Ӳберменш (ним. Übermensch) — Фридрих Ницше « Саратуштра çапла каланă» ĕçĕнче хальхи çынран çав тери пахарах уйрăм тĕслĕ çынсене палăртма кĕртнĕ сăнар. Этем, [Фридрих Ницше|Ф.Ницше]] теорипе, çын тĕсĕн кун-çулĕнчи тупсăмĕ шутланать, вăл пурнăçăн виталлă аффекчĕсен варри пулмалла. Этем — пурнăçа унăн чи хаяр экстремаллă тăрăмĕсенче ырлакан радикаллă эгоцентрик, çаплах хăватлă ирĕкĕпе кун-çулăн аталану вектăрне тĕл парса Тăвакан.

Этемĕн прототĕсĕ шутне («иртсе каяйми пурнăç виртуозĕсем»), Ф.Ницше Александр Македонскине, Юлий Цезаре, Чезаре Борджиана тата Наполеона кĕртнĕ.

Ницшĕн Этемĕн сăнарне темĕн тĕрлĕ вулавĕ пур:

Христос тĕнĕнчи (Вяч. Иванов Этем вырăнне Иисус Христоса лартнă);
культорологи (М. А. Блюменкранц Ф.Ницше çак шухăш-ĕмĕтне «ирĕклĕ ăнтăлăвĕн эстетизацийĕ» тенĕ);
расăллă интерпретаци (Виççĕмĕш райхра Этем ăнлавне раса енчен çирĕпленнĕ несĕллĕ çын).

Ыйту тупсăмĕпе, Этемĕн çак трактовкăсем Ф.Ницше палăртнă сăнарпа хирĕçӳллĕ пулса тухаççĕ.

Цитатăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Çын — чĕр чунпа Этем хушшинчи вĕрен, тĕпсĕрлĕх урлă карнă вĕрен.{{
«Турă пĕтнĕ: халĕ пире Этем пурăнни кирлĕ».
«Мĕн упате, çынпа танлаштарсан? Кулăш е асаплă намăс. Çавăн пекех çын та Этемшĕн пулмалла — кулăш е аспла намăс».
«Этем — çĕрĕн тупсăмĕ. Сирĕн ирĕк те çакна йышăнтăр: Пултăрах Этем çĕрĕн тупсăмĕ!», «„этемлĕх“ мар, этем — çак чăн тĕлĕ!»