Артишок

Артишок
Испан артишокĕ
Ăслăх классификацийĕ
Патшалăх: Уйрăм: Покрытосеменные Класс: Двудольные Йĕркелĕх: Астра тĕслисем Йыш: Астра йышшисем Ăрат: Артишок
Латинла çырни
Cynara L.
Викитĕссенчи систематика Ӳкерчĕксем ITIS 37220 NCBI 4264

Артишо́к (лат. Cynara) — Астра йышшисем (Asteraceae) çемьинчи ӳсентăрансен ăрачĕ.

Ячĕ al-khurshūf (الخرشوف) арап сăмахĕнчен, итал articiocco сăмахĕнчен пулса тухать. Cynareae — грек κύον-ран — йытă, çулçисемпе çавăрса хупланипе йытă шăлĕсем евĕр, е грек κνάω глаголран — хыçатăп; scolymus от грек σκώλος — шалча, шĕвĕр.

Биологи енчен ăнлантарни

Испан артишокĕн чечекленĕвĕ

Тӳрĕ туналлă нумай çуллă курăк ӳсентăранĕсем.

Классификаци

Таксономи

Артишок ăрачĕ Астра йышшисем (Asteraceae) çемьинчи Астра тĕслисем (Asterales) йеркине кĕрет.

татах 12 çемье (APG II системипе килĕшӳллĕ)

около 10 тĕс

Астра тĕслисем йĕрке

Артишок ăрачĕ

Чечеклисем, е Хупăллă-вăрăллисем уйрăм

Астра йышшисем çемье

татах 44 яхăн чечеклĕ ӳсентăран (APG II системипе килĕшӳллĕ)

тата 900—1000 яхăн тĕс

Тĕссем

Çут çанталăкра ӳсентăранăн 10 тĕсĕ тĕл пулать:

• Cynara algarbiensis Coss. ex Mariz
• Cynara auranitica Post
• Cynara baetica (Spreng.) Pau

• [syn. Cynara alba DC.]
• [syn. Cynara hystrix Ball]

• Cynara cardunculus L. — Испан артишокĕ, е Кардон

• [syn. Cynara scolymus L. — Йĕплĕ артишок, е Акмалли артишок]

• Cynara cornigera Lindl.
• Cynara cyrenaica Maire & Weiller
• Cynara humilis L. — Артишок приземистый
• Cynara syriaca Boiss.
• Cynara tournefortii Boiss. & Reut.

Китай артишокĕ Чистец (Stachys) йăхĕ шутне кĕрет.

Ускурни

Апат — ҫимӗҫе ҫиекен" пахча ҫимӗҫ " - пулас чечекӗн ҫурӑлман карҫинкки, пиҫсе ҫитнӗ пиҫен евӗрлӗскер.

Ҫак ӳсентӑранӑн 140 ытла тĕсĕ пурри паллӑ, анчах та ҫиме юрăхли 40 яхӑн çеç. Хальхи вӑхӑтра артишок Вӑтаҫӗр Тата Кӑнтӑр Европӑра, Ҫурҫӗр Африкӑра, Кӑнтӑр Америкӑра тата Калифорнире ӳсет. Чылай тĕсĕ Францире, Испанире, Италире пахча ҫимӗҫ культури пек ҫитӗнеҫҫӗ. Америка пасарне мĕнпур артишока Калифорнире ҫитӗнтереҫҫӗ.

Пиçсе çитнĕ артишока темиҫе стадире пуçтараҫҫӗ.

Артишок чейне Вьетнамра ҫулҫӑсене, чечексене, тымарсене типетсе ускураҫҫӗ. Вӗретнӗ шĕвек тутипе кофе пекех, вӑл эмел евĕрех тонизацилет.

Артишок çаплах косметикăра хаклӑ компонент шутланать.

Каçăсем

• Артишок: информаци GRIN сайтĕнче(акăлч.) (2006 çулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
• Артишок: информаци «Энциклопедия жизни» сайтĕнчи (EOL)(акăлч.) (2006 çулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
• Артишок рецептсенче 2010 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
• Артишок пирки сайт 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
• Пĕтĕмпех артишок пирки 2011 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.