Атăлçи нимĕçĕсем

Атăлçи нимĕçĕсем
Тăван ячĕ	ним. Wolgadeutsche
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ
РФ 500 пин çын Казахстан 178,2 пин çын Германи Германи АПШ Австри Австри Канада Аргентина Аргентина
Чĕлхе	вырăс тата нимĕç чĕлхи, ытларах гессен, пфальц, тата кăштах плат, саксон тата шваб диалекчĕсем
Тĕн	чылайрахăшĕ — христиансем: лютерансем католиксем баптистсем меннонитсем
Кĕрет	раççей нимĕçĕсем

Атăлçи нимĕçĕсене куçармалли хутай, Большевик хаçат, çурла, 28, 1941

Атăлçи (Атăл) нимĕçĕсем (ним. Wolgadeutsche) — Раççейре XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ тĕлне ытларах герман çĕршывĕсенчен 1760-мĕш çулсенче Анатри Атăлçине Екатерина II манифесчĕсем йыхравланипе куçса килнĕ, 1941-мĕш çулчен çавăнтах пурăннă çынсен еткерĕсенчен йĕркеленнĕ халăхсенчен пĕри. 1941 çулта, Германи Совет Пĕрлешĕвне тапăнсан, Комине, Çĕпĕре тата Казахстана депортациленĕ. Нимĕçсене депортациленĕ хыççăн наци чĕлхи тата культури ӳкĕнме пуçланă, ССРП ытти халăхĕсемпе ассимиляциленме тытăннă. Депортацие пула Германире куçăннисен юхăмĕ йĕркеленнĕ, 1990-мĕш çулсенче вăйланса кайнă.

Хальхи вăхăтра энос енĕпе атăлçи нимĕçĕсен кăкĕнчен тухнă çынсем, ытларах, Раççейре, Германире, Казахстанра, АПШ-че, Канадăра, Австрире тата Аргентинăра пурăнаççĕ.

Куçса килни

Атăлçине çитерни, пĕрремĕш колонисене йĕркелени

Çавăн пекех пăхăр: Атăлçири нимĕç колонисем.

XX ĕмĕр

1920-21 çулсенчи хресчен пăлхавĕсене большевиксем пусарсан, христиансен сăваплăхçисем çине официаллă влаçсем хаяр репрессисем янă, çаплах çакăн хыççăн 1921—1922 çулсенче чиркӳри хаклăхсене массăлла реквизициленĕ, чиркӳқ вара коммунистсен режимĕпе нейтраллă позицире тăнă, облаç политикине хутшăнман. ППТ вăрттăн çырса яни пĕр текстĕнче çакнашкалли пур

жизнь лютеранского и католического духовенства по области за пределы служения своему религиозному культу и стремлений к улучшению материального своего положения не выходят.

Атăлçи нимĕçĕсем хушшинче парти тата комсомол организацисем хастар атеизм пропаганди ăнăçлах пулман. Наоборот, результатом всех перенесённых населением страданий стало усиление религиозности сообщества.

Атăлçи нимĕçĕсен АССР

Йĕркелени

Атăлçи нимĕçĕсен АССР картти, 1922 çул.

Пурнăçа тытса пыни

1931—1933 çулсенчи выçлăх

Атăлçи нимĕçĕсем Хĕрлĕ Хĕрес ĕçлевçисен хӳттипе Германие тухса каяççĕ. 1929 çул, раштавăн 2-мĕшĕ, Свинемюнде.

1931—1932 çулсен хĕлĕнче Покровское, Фёдоровское, Марксштадтское, Краснокутское саласене тата урăх кантонсене, мĕнпур вырса илнĕ пурлăха патшалăха панă хыççăн, выçлăх ярса илнĕ. АН АССР ППТ органĕсем обкома евитленипе, çак саласенче выçăна пула çынсем шыççа кайнă, юрăхсăр апат-çимĕçе, чирлĕ выльăх виллисене çинĕ пирки пĕлтернĕ.

Атăлçи нимĕçĕсен кухни

Атăлçи нимĕçĕсен кухнине уйрăмах лапшаллă чăх яшки, салма, шницель, çĕрулми тӳни, кăлпасси палăртать. Десертсем шутĕнче штрудель е пылак гренки популярлă шутланать ăна çинĕ чухнех кофе (е унăн имитацине) ĕçеççĕ. Уявсенче тăтăшах хур ашне купăстапа духовкăра пĕçереççĕ.

Атăлçи нимĕçĕсен тумтирĕ

Атăлçи нимĕç хĕрарăмĕсем яланхилле шурă кĕпе, синкер юбка, саппан-фартук, шнурланă лиф-корсаж тата чепец тăхăннă. Арçын тумтирĕ шутне таварнă çухаллă шурă кĕпе, жилет, чĕркуççи таран ансăр брюки, курткă (синкер çуркафтан) тата тăхаллă пушмак (е атă) кĕрет. Пуçа хура сарлака шлепке е картуз тăхăннă.

Фильмографи

• Беженцы (ним. Flüchtlinge) — нимĕçсен пропагандăлакан фильмĕ, 1933 çул.

Литература

• Герман А. А. Немецкая автономия на Волге. 1918-1941. — 2-е изд., исправл. и доп.. — М.: BiZ Bibliothek (ЗАО «МСНК-Пресс»), 2007. — 3000 экз. — ISBN 978-5-98355-030-8
• Традиционная культура и конфессиональность поволжских немцев // «Старая Сарепта» и народы Поволжья в истории России (Материалы конференции II Сарептских встреч). Сборник тезисов. — Волгоград: ВолГУ, 1997.
• Клаус А. А. Наши колонии. Опыты и материалы по истории и статистике иностранной колонизации в России. — Выпуск I. — СПб.: Типография В.В. Нусвальта, 1869.
• Зиннер П. И. Немцы Нижнего Поволжья. Выдающиеся деятели из колоний Поволжья. — Саратов: 1925.
• Томан И. Б. «Фауст» поволжских немцев, или Ещё одно имя дьявола2021 ҫулхи Ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ. // XIX Кирилло-Мефодиевские чтения. — М.: Гос. ИРЯ им. А. С. Пушкина, 2018. — С. 424—428.
• Томан И. Б. Из истории общеобразовательной школы АССР Немцев Поволжья // Школа и мир культуры этносов. Вып. 2. М., 1995.
• Томан И. Б. Праздничные встречи. Христианские праздники в немецких традициях, литературе и искусстве. — М.: МСНК-Пресс, 2006. — С. 26—29, 113—115, 142—147.

Каçăсем

• «Geschichte Der Wolgadeutschen2020 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.» — научно-популярный исторический сайт(выр.)
• The Center for Volga German Studies at Concordia University2020 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 28-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.)
• Germans from Russia Heritage Society2019 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.)
• Volga Germans(акăлч.)
• American Historical Society of Germans from Russia2020 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.)
• Germans from Russia Heritage Collection North Dakota State University(акăлч.)
• German Memories — Volga Germans Migration Towards Americas(акăлч.)
• Герман А.А. Трудовая коммуна // Волга : литературный журнал. — Саратов: 1989. — № 10.
• Штрандт Л. Г. Как ведут свое хозяйство немцы Поволжья. Под ред. зам. пред. Немреспублики при Президиуме ВЦИК Д. Шмидт. — Москва; Ленинград: Государственное издательство, 1926. — 43 с.