Ганг гавиалӗ
| Ганг гавиалӗ | ||
|---|---|---|
 | ||
| Ăслăх классификацийĕ | ||
|
||
| Латинла çырни | ||
| Gavialis gangeticus |
Ганг гавиалӗ (лат. Gavialis gangeticus) — крокодил ушкӑнӗнчи шултра шуса çӳрекенсен, гавиалсен йӑхӗнчи (Gavialis) пӗртен-пӗр хальхи тӗс. Ячӗ хинди чӗлхинчен घड़ियाल (Ghaṛiyāl) пӑсӑлса пулса тухнӑ, «крокодил» тенине пӗлтерет.[1]
Гавиал хальхи крокодилсем хушшинче хӑйне евӗрлӗ чӗрчун шутланать. Миллионшар ҫул каялла вӗсен темиҫе тӗс пулнӑ пулин те, паян ганг гавиалĕ ҫак авалхи йӑхӑн юлашки элчисенчен, тен, гавиалсен ҫемйин иккӗмӗш тӗсӗ (тепри - гавиал крокодилӗ[4). Гавиалсем пулӑсемпе тӑранса пурӑнаҫҫӗ, тарӑн шывсенче хӑвӑрт ишеççĕ. Мĕнпур крокодилпа танлаштарсан, гвиалсем ыттисенчен ытларах вӑхӑта шывра ирттереҫҫӗ, ӑшӑнас е ҫӑмартасене хурас чухне ҫеҫ типҫӗр ҫине тухаҫҫӗ.
Ареал
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Гавиалсем пӑтранчӑк тарӑн шывсен лӑпкӑ юхан пайĕсенче пурăнма кӑмӑллаҫҫӗ. Сӑмахран, юханшывсен юпписем ҫавӑн пек вырăнсем пулаҫҫӗ. Гавиал ареалӗ Инд-Ганг тӳремлӗхӗпе Индостан ҫурутравӗн ҫурҫӗр пайне çавӑрса илет: çаплах Бангладеш территорийӗнче те тӗл пулать (ҫухалас патнех ҫитнĕ), Бутан (тен, ҫухалнӑ пуль), Непала (популяци юсанса пырать), Мьянма (тен, ҫухалнӑ та), Пакистан (ҫухалассине ҫывӑх), Инди (популяци юсанать). Брахмапутр шывӗсен бассейнӗсенче (Бутан, Инди), Инд тата унӑн юпписем (Пакистан), Ганг (Инди тата Непал), Маханадипе Кришна, Мегхна (Инди, Бангладеш), Каладанпа Иравади юханшывӗсем ҫинче пысӑках мар популяцисем пур.
Епле курӑнни
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Ганг гавиалӗн рационĕнче пулӑ пысăк пай йышăнса тӑрать. Пӗчӗк гавиалсем ҫурӑмсӑр чӗрчунсене, сӑмахран, хурт-кӑпшанкӑсене тытса çиеҫҫӗ. Вӗсен янах шӑммисем вӗлерме те, ҫӑтса яма та пултараймаҫҫӗ. Гавиалсем ӳсеҫҫӗ, вӗсен тупӑшӗн виҫи те ӳсет. Чи пысӑккисем сӗтпе ӳстерекен пысӑках мар ҫынсене вӗлерме пултараҫҫӗ. Вилесемпе тăранма та йӗрӗнмеҫҫӗ. Ҫынсемшӗн хӑрушлӑ мар, анчах ҫынсем ҫине тапӑнни палӑртнă. Пӗррехинче 16 фут таякан гавиал буйвола тапăнса вĕлернĕ. Ҫавӑн пекех пысӑк гавиалсем йытӑсемпе качакасене туртса каяҫҫӗ.
Классификаци
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Ананьева Н. Б., Боркин Л. Я., Даревский И. С., Орлов Н. Л. Пятиязычный словарь названий животных. Амфибии и рептилии. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1988. — С. 139. — 10 500 экз. — ISBN 5-200-00232-X.
- Зарва М. В.. Русское словесное ударение. Словарь. — М. : НЦ ЭНАС, 2001. — С. 99. — 6000 экз. — ISBN 5-93196-084-8.
Каҫӑсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Исследовательский центр гавиалов(акăлч.)
- crocodilian.com: Gavialis gangeticus 2011 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ. (акăлч.)
- Gavialis gangeticus(акăлч.)
- Фотографии гавиалов(акăлч.)
- Как разводят редких крокодилов в Непале (выр.)