Ирĕклĕ пĕрчĕ

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Пĕрчĕ (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Ирĕклĕ пĕрчĕ — физикăра ыттисемпе хире-хирĕç вăйăмра тăман, кинетикăлла энергийĕ çеç пур эллементарлă пĕрчĕсене çапла калаççĕ.

Ирĕклĕ пĕрчĕсен йышĕ идеалла газ пулса тăрать.

Классикăлла физикăра ирĕклĕ пĕрчĕ хăйĕн хăвăртлăхне сыхлать, çапла вара, импульс та сыхланать. Ирĕлĕ пĕрчĕн кинетикăлла энергийĕ çапла пулать

• Релятивизмла мар чухне: $E=T={\frac {mv^{2}}{2}}$, кунта m — пĕрчĕн масси.
• Релятивизмла чухне: $E=T={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}-mc^{2}$, кунта с — çутă хăвăртлăхĕ.

Каçăсем

• The New Quantum Universe, T.Hey, P.Walters, Cambridge University Press, 2009, ISBN 978-0-521-56457-1
• Quantum Field Theory, D. McMahon, Mc Graw Hill (USA), 2008, ISBN 978-0-07-154382-8
• Quantum mechanics, E. Zaarur, Y. Peleg, R. Pnini, Schaum's Easy Outlines Crash Course, Mc Graw Hill (USA), 2006, ISBN 978-007-145533-6