Йĕтре

Йĕтре́ — вырăс чĕлхинчен йышăнса пулнă сăмах. Чăваш чĕлхинче унăн çакăн пек пĕлтерĕшсем пур:

• Йĕтре, Тупă йĕтри çавăн пекех хальхи артиллери снарячĕсене те хăш чухне "йĕтре" теме пултараççĕ.
• Йĕтре — спорт хатĕрĕ, йĕтре тĕртесси текен ăмăртура усă кураççĕ.
• Йĕтре — пăшал йĕтри, сунарçă пăшалĕнчен пемелли хатĕр.

Ку сăмахăн урăх пĕлтерĕшĕсене тупса палăртман.

Чăвашла-вырăсла сăмахсартан:

1. воен. снаряд, ядро снарядный, ядерный тупă йĕтри — пушечное ядро йĕтре катăкĕсем — осколки снаряда 2. дробь (для ружья) пăшала шултра йĕтрепе авăрла — зарядить ружье крупной дробью

Хушăм

Йĕтре физики

• Йĕтре физикинче йĕтре (атомăн) — атомăн пурлă электро авăрлавлă пайĕ, унăн чăмăрĕнче атомăн пĕтĕм йывăрăшĕ пуçтарăннă.

Биологи

• Биологире йĕтре (клеткăн)— чылай пĕр клеткăллă тата мĕнпур нумай клеткăллă организмсен органеллă клетки. Клеткăсенче йĕтре пурри е çукки мĕнпур организма эукариот тата прокариот йышсене уйăрать.
• Ботаникăра йĕтре— улмасемпе вăрăлăхсен хытă сийпе хупăрланнă ăшĕнчи пайĕ.
• Нейрофизиологире йĕтре (лат. nucleus, нум.х. nuclei) — уçăмлă функцисене тума май паракан ВНС уçăмлă лаптăкĕнчи сăрă япалалăх капланчăкĕ. Тĕслĕхсем: таламусăн вентралатеральлĕ йĕтрисем, медиодорсаллă йĕтре, хĕрлĕ йĕтре, хӳреллĕ йĕтре.

Экономика

• Экономикăри йĕтре — экономикăра ресурс валеçине нимле агент коалицийĕ те лайăхлатма пултарайман нумайлăх.

Математика

• Абстракциллĕ алгебрăра:
  • Йĕтре (алгебра) — изоморфизмран гомоморфизма аяккалла пăраннине кăтартакан нумайлăх.
• Функционаллă анализра — интеграллă операторăн йĕтри
• кооператив вăййисенче — вылявçăсем хушшинче тупăша валеçмелли оптималлă принципсем: С-йĕтре, K-йĕтре, N-йĕтре.

Çĕр пирки ăслăхсем

• Çĕр тата планета пирки ăслăхсенче — планетăсен варринчи питĕ тачăллă пайĕ. Çĕр йĕтри пăхăр.

Ыттисем

• Тупă йĕтри — чăмăр евĕр (малтан чултан тунă) шăрантарнă авалхи пăшалпа пемелли йĕтре. XIX ĕмĕрĕн иккĕмĕш çурринче яка кĕпçеллĕ тупăсем ĕçрен тухаççĕ.
• Йĕтре урăх пĕлтерĕшпе — мĕнĕн те пулин тупсăмлă пайĕ, тупсăмĕ, тĕпĕ. Сăмахран, теорин, вĕренĕвĕн йĕтри, ыйтăвĕн йĕтри.
• Йĕтре тепĕр пĕлтерĕшпе — ушкăнăн, йĕркелĕвĕн, пухăвăн кирлĕ пайĕ. Тĕслĕхрен, разведотрядăн йĕтри, йĕркелӳн йĕтри.
• Çĕр йĕтри: Бросок в преисподнюю — фантастика фильмĕ, тăван ячĕ акăл. The Core (йĕтре)
• Йĕтре пĕтĕмĕшле пĕлтерĕшпе — мĕнĕн те пулин шалти, варринчи пайĕ. Тĕслĕхрен, хӳреллĕ çăлтăрăн йĕтри т. ыт.