Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
| Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ | |
|---|---|
,_Grand_Prismatic_Spring_--_2022_--_2514.jpg) | |
| Патшалӑх | |
| Административлӑ-территориллӗ пай | Вайоминг |
| Сыхлакан тӑрӑх | Йеллоустонский национальный парк[d] |
.jpg) | |
 Медиафайлы на Викиампар | |
.svg)
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ — геотермаллӑ ҫӑлкуҫ, АПШ-ра чи пысӑкки, виҫипе тӗнчере виҫҫӗмӗш[1]. Йеллоустон наци паркӗнче, гейзерсен вӑтам бассейнӗнче вырнаҫнӑ.
Ҫӑлкуҫа тупса палӑртни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ҫӑлкуҫ пирки чи малтан 1839 ҫулта «Америкӑри тир компанийӗн» сунарҫӑсен ушкӑнӗ пӗлнӗ, вӗсем Гейзерсен вӑтам бассейнӗ урлӑ каҫса 91 м диаметрлӑ «вӗресе тӑракан кӳлӗ»[2] ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ. 1870 ҫулта Вашбурн-Лангфорд-Доан экспедицийӗ ҫӑлкуҫ патне ҫитсе курнӑ, юнашар 15 метр ҫӳллӗш гейзер пуррине палӑртнӑ (каярахпа ӑна Ҫӳллӗ гейзер — акăл. Excelsior Geyser — ят панӑ)[3][4].
Тӗсӗ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ҫӑлкуҫӑн ҫутӑ тӗсӗсем — пигментлӑ бактерисенчен юлнӑ каяш, вӗсем минералсемпе пуян ҫӑлкуҫри шыв хӗрринче пурӑнаҫҫӗ. Бактерисен тӗсӗ симӗсрен пуҫласа хӗрлӗ таран улшӑнать, ку вӗсен йышӗнче хлорофиллпа каротиноидсем мӗн чухлӗ пулнинчен килет. Ҫуллахи тапхӑрта бактерисем хӗрлӗ-сарӑраххӑн курӑнаҫҫӗ, хӗллехи тапхӑрта — ытларах чухне тӗксӗм-симӗс тӗслӗ[5]. Ҫӑлкуҫ варринче шыв температури пысӑк пулнипе бактерисем ҫук. Ҫӑлкуҫ варринчи шывӑн кӑвак тӗсӗ — кӑвак диапазонӑн кун ҫутин пайӑркисен шыв молекулӗсемпе хумсен вӑрӑмӑшне сапаланнипе ҫыхӑннӑ[6]. Ҫак эффект шывӑн мӗнпур калӑпӑшӗнче те палӑрать пулин те, Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫра шыв тасалӑхӗпе унӑн тарӑнӑшне пула ҫакӑ уйрӑмах вӑйлӑ палӑрать.
Физика характеристикисем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ҫӑлкуҫӑн виҫи 75 метр 91 метр ҫине, тарӑнӑшӗ — 49 метр, шыв пӗрӗхтернин (71 °C температурӑпа) калӑпӑшӗ — минутра 2000 литра яхӑн[7].
Сӑнсен пуххи[тӳрлет | кодне тӳрлет]
-
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Гейзерсен вӑтам бассейнӗнчи Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ сӑнӗ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ -
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Ҫавӑн пекех пӑхӑр[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ӑнлантарусем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Steam Explosions, Earthquakes, and Volcanic Eruptions—What’s in Yellowstone’s Future? (акăлч.).
- ^ VII. "The Fire Hole": Era of the American Fur Company, 1833-1840 (акăлч.).
- ^ Notes (акăлч.).
- ^ Part II: Definitive Knowledge - The Washburn Party (1870) (акăлч.).
- ^ Thomas D. Brock Colorful Yellowstone (акăлч.).
- ^ Braun, Charles L.; Sergei N. Smirnov Why Is Water Blue? (акăлч.) (1993).
- ^ Grand Prismatic Spring (акăлч.) (2006).
|
Ку статьяна Википедин Вырӑс уйрӑмӗнчи Большой призматический источник статьяна чӑвашла куҫарса хатӗрленӗ. |