Нью-Йорк (штат)

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Нью-Йорк
Нью-Йорк ялавĕ Нью-Йорк гербĕ
Нью-Йорк ялавĕ Нью-Йорк гербĕ
Нью-Йорк штат АПШ картти çинче
Ытти штатсем
Тĕп хули Олбани (Нью-Йорк)
Чи пысăк хула Нью-Йорк
Кĕпернетор Элиот Спитцер
Лаптăкĕ
 - Пурĕ
 - шыв %
АПШ-ра 27-мĕш вырăнта
141 205 çх²
13,3%
Халăх йышĕ
 - Пурĕ (2000)
 - Халăх йышлăхĕ
АПШ-ра 3-мĕн вырăнта
18,976 млн
155,18/км²
Йĕркеленнĕ: Шучĕпе 11-мĕш
Широта
Долгота
40°29,7' ç. ш.-нчен 45°0,7 ç. ш. таран
71°47' х.а. д.-нчен 79°46' х.а. д. таран
Официаллă сайчĕ

Çĕнĕ Йорк (CVLa: Şĕnĕ Jork, акăлчанла New York), — çурçĕр-хĕвелтухăç тăрăхĕнче вырнаçнă АПШ штачĕ. Администраци Олбани хулинче ларать. 62 графствăна пайланать. Америка штачĕсен хушшинче халăх йышлăхĕпе виççĕмĕш вырăн йышăнать. Нью-Йорк Канадăн Квебек тата Онтарио провинцийĕсемпе, Америкăн Вермонт, Массачусеттс, Коннектикут, Çĕнĕ Джерси тата Пенсильвани штачĕсемпе чикĕленет, Род Айленд штачĕпе шыв урлă чикĕ тытать. Нью-Йорк штачĕн чи пысăк хулисем – Нью-Йорк хули (Америкăн чи пысăк хули), Баффало, Рочестер, Йонкерс, тата Сиракуза.

Нью-Йорк хулине тĕнчипе Америкăна куçакансем валли хапха, Пĕрлешӳллĕ Штатсен финанс, культура, çул-йĕр, производство тĕпĕ пулнипе паллă.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

XVII ĕмĕрте Голландсемпе Французсем куçса килнĕ вăхăтра Нью-Йорк çĕрĕ-шывĕпе Алгонк, Ирокез, Ленапе халăхĕсем хуçаланнă. 1609 çултан пуçласа çĕр-шыара Голланди фортсем туса лартать, 1614-24 çулсенче çĕр-шыва Голланди çыннисем куçса килеççĕ, Албани тата Манхэттăн тăрăхĕсене колонизацилеççĕ; 1664 çулта Голландие вăрçара парăнтарса колонисене Британи туртса илет. Пăхăнманлăх Вăрçин çапăçăвĕсен пĕрре виçĕмĕш тӳпи Нью-Йоркра иртнĕ. Нью-Йорк çĕр-шывĕн конституцине 1777 çулта йышăннă, Пĕрлешӳллĕ Штатсен конституцине Нью-Йорк 1788 çулта ырланă.

Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Штат лаптăкĕ — 141 205 км2.

Экономика[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Культура[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]