Танах
Шаблон:Библи статьи Тана́х (акроним ивр. תָּנָ״ךְ; çаплах микра מִקְרָא — «вулани»; китве ха-кодеш כִּתְבֵי הַקֹּדֶשׁ — «Сăваплă Çырни»)[1] — еврейсен Библин ячĕ, унăн виçĕ уйрăмĕн ячĕсен акронимĕ. «Танах» терминпе Вăтам ĕмĕрсенче ускурма тытăннă[2].
Чи малтанах Танах тексчĕсене авалхи еврей чĕлхипе, хăшпĕр татăкĕсене — арамей чĕлхипе çырнă.
Çак уйрăмсем кĕреççĕ:
- То́ра (תּוֹרָה) — Саккун;
- Невии́м (נְבִיאִים) — Пӳлĕхçĕсем;
- Ктуви́м (כְּתוּבִים) — Çырнисем[3].
Ăшĕнчипе Танах христиансен Библин Кивĕ Халалĕпе пĕрех, канона кĕмен (иккĕмĕшри канон) кĕнекисемсĕр, çаплах Танах çук, хушса çырнисемсĕр пуçне.
Еврейсен йăлипе, хăйсен авалрахах этапне «Танахлискер» пекки теççĕ.
Танах ăшĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Танах тĕнче пуçланса кайнине, этем килнине, Турăран тухнă халала тата пехилсене, çаплах еврей халăхĕн историне, пуçарăнса Иккĕмĕш Храм тапхăрен çитиччен, каласа парать. Иудаизма тыса пыракансем çак кĕнекесене çаваплă теççĕ Руах ха-Кодеш (רוּחַ הַקֹּדֶשׁ — «Святой Дух»)[4][5].
Танах, çаплах иудаизмри тĕнпе философири сăнарлăхсем, христианлăха тата ислама витĕмленĕ [6][7].
Танах йышĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кăларăмсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Библи Сончино (1488);
- Неаполитан Библийĕ (1491—1493);
- Брешиан Библийĕ (1495);
- Даниэль Бомберг Библийĕ (1516—1517);
- Бер Библийĕ (1869—1895);
- Рудольф Киттель Biblia Hebraica (1905—1906);
- «Британ тата ютçĕр библи пĕрлĕхĕн» кăларăмĕсем (1911—1926), редакторсем: Кристиан Давид Гинцбург тата Н. Х. Снейт (1928)[8];
- Biblia Hebraica Stuttgartensia, редакторсем: Карл Эллигер тата Вильгельм Рудольф (1967—1976, 1977 — пĕрремĕш пĕр томлă кăларăм, 2006)[9][10];
- JPS Hebrew-English Tanakh (1985, 1999)[11][12].
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Куçарнисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Септуагинта (Çитмĕл Перевод ăнлантарусем), п. эрч. III—I ĕмĕрсем, авалхи грек чĕлхине куç.
- Таргум Онкелоса, I ĕмĕрĕн вĕçĕ, анăç арамей чĕлхи çине куç.
- Пешитта, V ĕмĕрччен, III ĕмĕрте, пулас пек[13], тухăç-арамей (сири) чĕлхи çине куç.
- Ватă латынь куçарăвĕсем, IV ĕмĕрччен, латынь çине.
- Вульгата, IV—V ĕмĕрсем, латынь çине.
- Коптсен Библи версийĕ, IV—V ĕмĕрсем, на различные диалекты коптского языка.
- Тафсир, X ĕмĕр, араб чĕлхи çине.
Чиркӳ-славян чĕлхине куçарнисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Геннадий Библийĕ, 1499 çулта вĕçленĕ[14], Септуагинтăпа Вульгатăран куçарни.
- Франциск Скорина библийĕ йышĕнче, 1517—1519 çулсемЦитатăланă чухнехи йăнăш Отсутствует закрывающий тег
</ref>, тĕрлĕ çăлкуçсенчен. - Елизавета Библийĕ йышĕнче, 1751 çул[15], Острога Библипе, Септуагинта, Вульгата тата урăх çăлкуçсемпе танлаштарса-тĕрĕслесе пынипе.
Вырăс чĕлхине куçарнисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Архимандрит Макарин, 1860—1867 çулсем[16].
- Давид Йосифон ертсе пынипе тăлмачсем куçарнă[17], издательство «Мосад Рав Кук», 1975 год[18]; тепĕр хутчен 1978 çулта пичетленĕ[19].
- Михаил Ковсан, 2012—2016 çулсем[20].
Сăмахсарсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Brown F., Driver S.R., Briggs C.A. A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament. Oxford, 1907.
- Koehler L., Baumgartner W. The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament / Revised by W. Baumgartner and J. Stamm. Leiden, 1994—2000.
- Графов А. Э. Словарь библейского иврита. — М. : Текст, 2019. — 702 с. — ISBN 978-5-7516-1537-6.
Çав. пекех
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия»
- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Танах»
- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия. История создания и характеристика отдельных книг Библии»
- ^ Форта, Арье Танах. Istok.ru (2000). çăлкуçран архивланă 27 Юпа уйӑхӗн 2007. Тĕрĕсленĕ 13 Утӑ уйӑхӗн 2011.
- ^ Forta, Arye Judaism. — eineman Educational, 1989. — ISBN 0-435-30321-X
- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Коран»
- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия. Влияние Библии на мировую и еврейскую культуру»
- ^ Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия. Издания и переводы»
- ^ Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS), Compact Edition: Hebrew Bible..
- ^ Biblia Hebraica Stuttgartensia. Standard Version Hebrew Bible.
- ^ JPS Hebrew-English TANAKH..
- ^ JPS Hebrew-English TANAKH, 1999..
- ^ çăлкуç.
- ^ сканы страниц.
- ^ Елизавета Библийĕ Викивулавăшра
- ^ Викивулавăшри текст
- ^ дополнительная ссылка.
- ^ фотография издания.
- ^ кăларăм каçи.
- ^ Ковсан Михаил Леонидович
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия»
- Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Библия. История создания и характеристика отдельных книг Библии»
- Танах на иврите в формате pdf.
- Комментарий к книгам Танаха — Тора, Иов, Даниил. Комментарии Дмитрия Щедровицкого
- Танах тексчĕ, комментарисемпе Викивулавăшра(иврит)
- Танах тексчĕ 2018 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.(иврит)
- Микраот гедолот: истори, паллă кăларăмĕсем 2020 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ.
- Дов Конторер, Танаха куçарнисен историйĕ 2019 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
- Библие Синод куçарнин историйĕ.2016 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.