Уçăмсăрлăх принципĕ

Уçăмсăрлăх принципĕ (Гейзенбе́ргăн) квантла механикăра — никĕсри шухăшларăш (уçăмсăрлăхсен шайлашулăхĕ), вăл тытăма палăрăмлăхлакан тата коммутациленмен операторсемпе (сăмахран, координатăн тата импульсăн, токăн тата хиврелĕхĕн, электро тата магнитла уйсен) çырăнакан квантла сăнанакансен мăшăрне мĕнле тĕллĕхпе пĕр харăс пĕлме май пуррине кăтартать. Пĕлÿсĕртерех çынна та ăнланмалла ку çапла пулать: пĕрчĕн пĕр палăрăмлăхĕ мĕн чухлĕ тĕллĕхлĕрех виçĕнет, тепри çавăн чухлĕ сахалтарах тĕллĕхпе виçĕнеет.

Енчен те уйрăм тăрăмри тытăмăн темиçе (нумай) копийĕсем пулсан, координатсемпе импульсăн виçевĕсем пулаяслăхăн харпăр валеçĕвне пăхăнаççĕ — ку вăл квантла механикăн фундаментла постулачĕ. Координатăн тăваткалла вăтам $\Delta x$ пăрăнавне тата импульсăн тăваткалла вăтам $\Delta p$ пăрăнавне виçсен, эпир çакна куратпăр

$\Delta x\Delta p\geqslant \hbar$,

кунти $\hbar$ — Планкăн майлаштарнă константти.

Çавăн пекех

• Туллилетев принципĕ
• Квантла физика
• Фурье улшăвĕ
• Гейзенбаг
• Гудхарт саккунĕ

Каçăсем

• Стэнфордская энциклопедия философии(акăлч.)
• aip.org: Квантовая механика 1925—1927 — Принцип неопределённости 2010 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.)
• Мир физики Эрика Вайсштейна — Принцип неопределённости(акăлч.)
• Уравнение Шрёдингера из точного принципа неопределённости(акăлч.)
• Джон Бэз о соотношении неопределённости время-энергия(акăлч.)