Ротацизм: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

Йӗркешерӗн

09:48, 19 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси

Ротацизм — историре пĕр-пĕр сасă [r] сасса куçса кайни. Термин грек чĕлхинчи ρ саспалли ятĕнчен ("ро") пырать.

Чăваш чĕлхинчи ротацизм

Чăваш чĕлхинчи хăш-пĕр сăмахсенчи хăш-пĕр р сасă ытти тĕрĕк чĕлхисенчи з сасăпа тӳр килет. Ку вăл — чăваш ротацизмĕ. Чăваш чĕлхи ротацизмпа палăрса тăрать пулсан, ытти тĕрĕк чĕлхисем ăна хирĕçле пулăмпа (зетацизм) палăраççĕ.

Ротацизм — питĕ авалхи пулăм, вăл монгол, тунгуз-маньчжур чĕлхисемшĕн те характерлă. Кун пек ротацизмăн палăрăмĕсем тепĕр чухне ытти тĕрĕк (сăмахран, якут) чĕлхисенче те сисĕнеççĕ.

Ротацизм авалхи пулăм иккенне венгр чĕлхинчи авалхи пăлхар (чăваш) сăмахĕсем çирĕплетеççĕ (вĕсем венгр чĕлхине IX ĕмĕрччен кĕнĕ).

Ротацизм ХIII —XIX ĕмĕрсенчи Атăлçи пăлхар çырулăхĕн палăкĕсенче (масар çинчи чул юпассм çинче) те палăрать. Вăл халĕ вилĕ шутланакан ытти пăлхăр чĕлхисенче те пулнă.

Иккĕмĕш ротацизм

Пратĕрĕк тăрăмĕнчи -d- чăваш чĕлхинче -r- пек рефлексациленме пултарать. Çак пулăма иккĕмĕш ротацизм е ротацизм II теççĕ.

Çавăн пекех пăхăр

Ламбдаизм

Литература

Егоров В.Г. Современный чувашский литературный язык в сравнительно-историческом освещении. Ч.: 1971;
Федотов М.Р. Чувашский язык в семье алтайских языков. Ч., 1980.

@@ 1-мĕш йĕрке: / 1-мĕш йĕрке: @@
+'''Ротацизм''' — историре пĕр-пĕр сасă [r] сасса куçса кайни. Термин грек чĕлхинчи  ρ саспалли ятĕнчен ("ро") пырать.
+== Чăваш чĕлхинчи ротацизм ==
+[[Чăваш чĕлхи]]нчи  хăш-пĕр сăмахсенчи хăш-пĕр '''р''' сасă ытти [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк чĕлхисенчи]] '''з''' сасăпа тӳр килет. Ку вăл — чăваш ротацизмĕ. Чăваш чĕлхи ротацизмпа палăрса тăрать пулсан, ытти тĕрĕк чĕлхисем ăна хирĕçле пулăмпа ([[зетацизм]]) палăраççĕ.
+Ротацизм — питĕ авалхи пулăм, вăл [[монгол чĕлхи|монгол]], [[тунгуз-маньчжур чĕлхи]]семшĕн те характерлă.  Кун пек ротацизмăн палăрăмĕсем тепĕр чухне ытти тĕрĕк (сăмахран, якут) чĕлхисенче те сисĕнеççĕ.
+Ротацизм авалхи пулăм иккенне [[венгр чĕлхи]]нчи авалхи пăлхар (чăваш) сăмахĕсем çирĕплетеççĕ (вĕсем [[венгр чĕлхи]]не [[IX ĕмĕр]]ччен кĕнĕ).
+Ротацизм [[ХIII]]—[[XIX ĕмĕр]]сенчи Атăлçи пăлхар çырулăхĕн палăкĕсенче (масар çинчи чул юпассм çинче) те палăрать. Вăл халĕ вилĕ шутланакан ытти пăлхăр чĕлхисенче те пулнă.
+== Иккĕмĕш ротацизм ==
+Пратĕрĕк тăрăмĕнчи ''-d-'' чăваш чĕлхинче  ''-r-''  пек рефлексациленме пултарать. Çак пулăма иккĕмĕш ротацизм е ротацизм II теççĕ.
+== Çавăн пекех пăхăр ==
+* [[Ламбдаизм]]
+== Литература ==
+* Егоров В.Г. Современный чувашский литературный язык в сравнительно-историческом освещении. Ч.: 1971;
+* Федотов М.Р. Чувашский язык в семье алтайских языков. Ч., 1980.
+[[Категори:Тĕрĕк чĕлхисем]]
+[[Категори:Лингвистика]]