Вольтер

Вольтер
	Вольтер
	; Вольтер, Морис Кантен де Латур ÿкерчĕкĕ, 1735
Çуралнă чухнехи ят:	Франсуа Мари Аруэ
Суя ятсем:	Вольтер
Çуралнă вăхăт:	1694 çулхи чӳк уйăхĕн 21-мĕшĕ е нарăс уйăхĕн 20-мĕшĕ
Çуралнă вырăн:	Парис, Франци
Вилнĕ вăхăт:	1778 çулхи çу уйăхĕн 30-мĕшĕ
Вилнĕ вырăн:	Парис, Франци
Гражданлăх:	Франци Патшалăхĕ
Ĕçлев тĕсĕ:	философ, çыравçă
Тĕлĕ:	Эссе, çутĕç, классицизм

Вольтер (фр. Voltaire, 21 чÿк 1694, Париж, Франци - 30 çу 1778, Париж, Франци; çуралнă чухнехи ят Франсуа-Мари Аруэ, фр. François Marie Arouet; Voltaire — анаграмма «Arouet le j(eune)» — «Аруэ кĕçĕнни» (латинла çырни — AROVETLI) — XVIII-мĕш ĕмĕрти чи аслă франс философĕ-çутлăхçи, сăвăçи, çыравçи, сатирикĕ, трагикĕ, историкĕ, çын ирĕклĕхĕн сыхлавçи.

Пурнăçĕ

Ашшĕ чиновник пулнă. Франсуа Мари Аруэ иезуитсен колледжĕнче латыне тата ытти пĕлӳлĕхе вĕреннĕ, çапах та литературăна кăмăлланă; хăйĕн литература пултарулăхне аристократсен керменĕсенче апатшăн сăвăсем çырса пуçланă. Амăшĕн тăванĕ — Шатонеф аббат — литературăна юратнине туйса, каччăна аристократсене касине кĕртнĕ. Çак Тампль пĕрлĕхĕ пулнă, пайташсем Вандом херцăкĕ — Мальта рыцăрĕсен орденĕн пуçлăхĕ — тавра пуçтарăннă.

Библиографи

Собрание сочинений в 50 тт. — Р. 1877—1882.
Переписка Вольтера, там же, тт. 33—50.
Языков Д. Вольтер в русской литературе. 1879.
Романы и повести, перевод Н. Дмитриева. — СПб., 1870.
Собрание стихотворений, перевод Курочкина. II, — СПб., 1869.
Вольтер М.-Ф. Кандид. — Пантеон, 1908 (сокращённо переиздан — «Огонёк», 1926).
Вольтер М.-Ф. Принцесса Вавилонская. Издательство «Всемирная литература», 1919.
Вольтер М.-Ф. Орлеанская девственница", в 2 тт., с примечаниями и статьями, 1927.
Вольтер. Эстетика. Статьи. Письма. — М.: Искусство, 1974.
Иванов И. И. Политическая роль французского театра в XVIII веке. — М., 1895. на сайте Руниверс
Засулич В. Вольтер. — СПб., 1909.
Шахов А. Вольтер и его время. — СПб., 1912.
Desnoiresterres G. Voltaire et la société du XVIII siècle, 8 vv. — P., 1867—1877.
Morley J. Voltaire. — London, 1878 (русский перевод. — M., 1889).
Bengesco G. Voltaire. Bibliographie de ses œuvres. 4 vv. — P., 1889—1891.
Champion G. Voltaire. — P., 1892.
Strauss D. F. Voltaire. — Lpz., 1895 (русский перевод. — M., 1900).
Crousle L. La vie et les œuvres de Voltaire. 2 vv. — P., 1899.
Lanson G. Voltaire. — P., 1906.
Brandes. Voltaire. 2 vv. — P., 1923.
Maugras G. Querelles des philosophes Voltaire et Rousseau. — P., 1886.
Brunetière F. Les époques du théâtre français. — P., 1892.
Lion H. Les tragédies et les théories dramatiques de Voltaire. — P., 1896.
Griswald. Voltaire als Historiker. — 1898.
Ducros L. Les encyclopédistes. — P., 1900 (есть русский перевод).
Robert L. Voltaire et l’intolérance réligieuse. — P., 1904.
Pellissier G. Voltaire philosophe. — P., 1908.

Философи хайлавĕсем

«Задиг» (Zadig ou la Destinée, 1747)
«Микромегас» (Micromégas, 1752)
«Кандид» (Candide, ou l'Optimisme, 1759)
«Трактат о веротерпимости» (Traité sur la tolérance, 1763)
«Что нравится дамам» (Ce qui plaît aux dames, 1764)
«Философский словарь» (Dictionnaire philosophiques, 1764)
«Простодушный» (L'Ingénu, 1767)
«Вавилонская принцесса» (La Princesse de Babylon, 1768)

Вуламалли

Кузнецов В. Н. Франсуа Мари Вольтер. — М.: Мысль, 1978. — 223 с. — (Мыслители прошлого).
Ильин В. В. История философии. — СПб.: Питер, 2005. — 732 с. — ISBN 5-318-00150-5.

Каçăсем

Вольтер — БСЭ
Вольтер — БЭС
Жизнь Вольтера 2011 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
Передача радиостанции «Эхо Москвы» «Всё так» о Вольтере
Луков В. А. Вольтер // Электронная энциклопедия «Мир Шекспира», 2010.
Произведения Вольтера в библиотеке Мошкова

	Вольтер Викивулавăшра^?
	Вольтер Викиампарта^?