Кавказри Албани страницӑн кодне пӑхни

{{Туçи Карабах историйĕ}}
[[File:Caucasus03.png|thumb|300px|]]
{{Пĕлтерĕшсем|Албани (пĕлтерĕшсем)}}
'''Кавказри Алба́ни''' (хăйсене хайсем епле чĕнни паллă мар, {{lang-grc|Ἀλβανία}}, [[авалхи эрмен чĕлхи|авалхи эрменле]] Աղուանք ''[Агуанк]'', [[Эрмен чĕлхи|çĕнĕ эрменле]] Աղվանք ''[Агванк]'', [[вăтам перс чĕлхи|вăтам персла]] ''Арран''<ref name="Hewsen">''Robert H. Hewsen.'' Ethno-History and the Armenian Influence upon the Caucasian Albanians, in: Samuelian, Thomas J. (Hg.), Classical Armenian Culture. Influences and Creativity, Chicнago: 1982, 27-40.</ref>) — авалхи [[патшалăх]], пирĕн эрăчченхи  II ĕмĕр вĕçĕнче<ref name="Iranika_Albania">{{Из|Ираника|http://www.iranica.com/articles/albania-iranian-aran-arm|заглавие = Albania|автор = M. L. Chaumont}}:<blockquote>The Albanian tribes, each of which had its own chief, spoke a multitude of dialects (Strabo 11.4.6; cf. below). During the Hellenistic period they joined with other neighboring tribes to form a unified state under a single ruler (Strabo 9.7.6; cf. below). It has been supposed that the '''unification took place towards the end of the 2nd century B.C.''', by reason of the wars waged between the Arsacid Mithridates II and Artavazd I, king of Armenia (Markwart, Ērānšahr, p. 175; O. G. von Wesendonck, "Über georgisches Heidentum, " Caucasica 1, 1924, p. 51; Trever, Ocherki, p. 149). There are grounds for believing that the unification of the Albanians was a slow process which allowed the diversity of languages to continue for a long time.</blockquote></ref><ref>James Stuart Olson. An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Greenwood Publishing Group. 1994. С.20{{oq|en|The Caucasian Albanians seemed to have been under Persian and Seleucid suzerainty until the second century B.C., when their tribes merged into a kingdom.}}</ref> — тата I ĕмĕр варринче<ref>Всемирная история. [http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000017/st059.shtml М. 1956. том  2]:<blockquote>Вырăсла текст: Государство в Албании возникло, по-видимому, '''в середине I в. до н. э.''' на основе албанского племенного союза.</blockquote></ref>{{sfn|Тревер К. В.|1959|loc=:<blockquote>Вырăсла текст: Необходимость сплочения сил для сопротивления нападениям со стороны Армении, а также со стороны северных кочевых племён привела к началу консолидации этих разноязычных племён и к формированию у них государственности. '''В I веке до н. э. это новое государственное образование''' уже участвует в исторической жизни народов Закавказья как Албанское царство, получив своё наименование по возглавившему движение племени.</blockquote>}} [[Кăнтăр Кавказ]]ăн хĕвелтухăç енче никĕсленнĕ, паянхи [[Азербайджан]], [[Грузи|Грузи]] тата [[Дагестан]] территорийĕсене йышăнса тăнă.

Асăннă патшалăхра нумай тĕрлĕ халăх пурăннă. Çăлкуçсече вĕсен йышĕ 26 ят таран тупăнать. Тĕпрен илсен, çав халăхсен чĕлхисем паянхи [[Дагестан]]ри [[лезгинсем]]пе [[табасарансем|табасарансен]] чĕлхисене çывăх теме пулать. Анчах та урăхларах чĕлхеллисем те пулман мар. Çавна май, кунта пуçпулса таракан тĕп халăх тата тĕп чĕлхе пулнă тесе калама та май çук. 

Пурăна киле Кавказри албансем христиансем пулса тăнă. Çак тĕне вĕсем кÿршĕри [[Армени]]рен йышăннă. Тĕп халăхпа тĕп чĕлхе пулмасан та, пурăна-киле кунти пĕр халăхăн çырулăхĕ çуралнине палăртмалла. Çав халăха [[агвансем]] тенĕ, чĕлхине вара — [[агван чĕлхи]]. Çырулăха кÿршĕри эрменсен меслечĕпе ăсталанă. Анчах та кунашкал çырулăх çуралсан та, вăл кунти пĕртен-пĕр официалла чĕлхе статусне илеймен. 
[[File:Caucasus 300 map alt de.png|thumb|left|[[Кавказри Албани]] пирĕн эрăн [[300]]-мĕш çулĕсем тĕлнелле. Ун чухне вăл [[Рим империйĕ]]н [[вассал]]ĕ пулнă]]
Кавказри Албани хальхи ĕмĕрĕн [[VIII]] [[ĕмĕр]]ĕ тĕлне, арабсем килсе хуçаланма пуçласан, сÿнсе  ларнă. 

Кăнтăр Кавказри Албанин паянхи паянхи еткерçисем тесе Азербайджанри высăках мар халăха [[удинсем|удинсене]] (йышĕ 10 000 çын тĕлнелле) калама пулать.
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

[[Категори:Кавказ Лешьен аваллăхра]]
[[Категори:Азербайджан историнчи патшалăхсем]]
[[Категори:Грузи историнчи патшалăхсем]]
[[Категори:Дагестан историнчи патшалăхсем]]
[[Категори:Кавказри тахçанхи патшалăхсем]]
[[Категори:Кавказри Албани]]
[[Категори:Лезгинсен историйĕ]]
[[Категори:Табасарансен историйĕ]]
[[Категори:Рутульсен историйĕ]]
[[Категори:Удинсем]]