Сĕтпе ӳсекенсем

Сĕтпе ӳсекенсем – çурăм шăммиллĕ чĕрчунсен класĕ. Вĕсем ытти çурăм шăммиллисенчен чĕрĕ çăвăр çавăрланипе тата çурасене сĕтпе ӳстернипе уйрăлса тăраççĕ.

Сывлав системи

Сĕтпе ӳсекенсен сывлав системи тип пырпа ӳпкерен тăрать. Ӳпкере тип пыр çулĕсем туратланса каяççĕ, пĕчĕкленсе пырса сывлăш хăмпине (альвеола) куçаççĕ. Ăна вĕтĕ юн тымаррисем карса илнĕ. Сĕтпе ӳсекенсем ытти чĕр чунсенчен чĕре карри пуррипе уйрăлса тăраççĕ. Вăл сывлав системин тĕп пайĕ шутланать.

Каяш системи

Пӳре юн тасатакан орган. Вăл кӳлепипе нимĕç пăрçине аса илтерет, пилĕк тĕлĕнче, çурăм шăммин ик аяккипе вырнаçнă. Пӳре юн тасатса тасамарлăха шăка куçарать. Çак шĕвек шăк çулĕсемпе шăк хăмпинче пуçтарăнать. Çын организмĕнчен шăк каналĕсем пулăшнипе тухать.

Классификации

Сĕтпе ӳсекенсене классификацилессине тем тĕрлĕ те туса пăхнă. Аяларах эпир вĕсенчен пĕрне илсе кăтартатпăр. Малтанхи чĕрчунсен класс айĕ:

• Клоач инфракласĕ
• Триконодонт инфракласĕ
• Allotheria инфракласĕ
• Пантотери инфракласĕ

Тискер чĕрчунсен класс айĕ:

• Хутаçлисен инфракласĕ
• Планцентар инфракласĕ

Mammalia

• Mammalia
  • Prototheria
    • Моnotremata
  • Theria
    • Metatheria
      • Marsupialia
      • Eutheria
        • Afrotheria
        • Exafroplacentalia
          • Xenarthra
          • Boreoeutheria
            • Laurasiatheria
            • Euarchontoglires (Glires, Euarchonta)

Пулса кайни

Сĕтпе ӳсекенсем тирас тапхăрĕнче цинодотсенчен пулса кайнă.

Пурăнакан вырăнĕсем

Сĕтпе ӳсекенсем тĕнчен пур кĕтесĕсенче те тĕл пулаççĕ. Клоач йышшисене Австралипе Çĕнĕ Гвинейăра курма пулать, хутаçлисене – Австралире кăна.