Хакассем
Хакассем (хăйсене тадар, нум. х. тадарлар теççĕ), патша тытăмĕн тапхăрĕнче вырус докуменчĕсенче минуси́н тутарĕсем, абака́н (енисе́й) тутарĕсем, а́чин тутарĕсем) — Раççей тĕрĕк халăхĕ, Çĕпĕрĕн кăнтăр çĕрĕнче (Минусин котловини) пурăнакан халăх. Хакаси Республикин титуллă этносĕ.
Халăх йышĕ — 75,6 пин çын (2002).
Халăх тĕнĕ — шаман тĕнĕ, XIX ĕмĕрте нумайăшне православи тĕнне (хăш чух вăйпа хĕсĕрлесе) кĕртнĕ.
Этносăн ушкăнĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- качинсем (хааш, хаас);
- сагайсем (са ай);
- кызылсем (хызыл);
- койбалсем (хойбал) - чи малтан камаси чĕлхипе усă курнă, вăл урал чĕлхе çемйин самоди чĕлхе ушкăнĕн кăнтăр пайне кĕрет;
- бельтирсем
Хакассемпе этеплĕхĕпе, чĕлхепе теленгитсем, телеутсем çывăх.
Чĕлхе
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хакас чĕлхи тĕрĕк чĕлхисен тухăç-хун пайĕн уйгур ушкăнне кĕрет, чĕлхе тăватă диалектран тытăнса тăрать: качин, сагай, кызыл тата шор. Хальхи çырулăхĕ кириллица никĕсĕпе.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Хакассем 2008 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
- [1] 2018 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.Beyaz Arif Akbas, "Khakassia: The Lost Land", Portland State Center for Turkish Studies, 2007.
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |