Шкловский Виктор Борисович
Виктор Шкловский | |
Çуралнă вăхăт: | 12 (24) кăрлач 1893 |
---|---|
Çуралнă вырăн: | Санкт-Петербург |
Вилнĕ вăхăт: | раштав, 5, 1984 |
Вилнĕ вырăн: | Мускав |
Гражданлăх: | раççей, совет |
Ĕçлев тĕсĕ: | вырăс совет çыравçи, литература тĕпчевçи, критик, кино тĕпчевçи тата киносценарист |
Пултарулăх çулĕсем: | 1916—1984 |
Ви́ктор Бори́сович Шкло́вский (12 (24) кăрлач 1893, Санкт-Петербург — раштав, 5 1984, Мускав) — вырăс совет çыравçи, литература тĕпчевçи, критикĕ, кино тĕпчевçи тата киносценарист.
Биографи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Виктор Шкловский Санкт-Петербургра математик-вĕрентӳçĕ, каярах Аслă артиллери курсĕсен вĕрентӳçи Борис Владимирович Шкловский профессорпа арăмĕн — Варвара Карловна, хĕр чухне Бундель — çемйинче çуралать. Ашшĕн пиччĕшĕ — Исаак Владимирович Шкловский, псевдонимĕ - Дионео (1865—1935) паллă публицист, тишкерӳçĕ тата этнограф пулнă.
Виктор Шкловский ачалăхне Петербургра иртернĕ. Кĕнеке чылай вуланă пулсан та, япăх вĕреннĕшĕн ăна шкултан кăларса яраççĕ, каярах ăнăçлах «çăмăлрах» гимназирен вĕренсе тухать. Гимназист чухнех «Весна» журналра пичетленме тытăнать. Петербург университетĕнче, филологи факультетĕнче пĕлӳ пухать, Крачковский тата Бодуэн де Куртенэ академиксен лекцисене итлеме çӳрет.
1916 çулта литература ĕçлĕхĕнчи хормăллă шкул теоретикĕсен «Общества изучения теории поэтического языка» (ОПОЯЗ) ушкăна пуçарса яраканнисенчен пĕри пулать. Тĕслĕхрен, вĕсем «остранение» термина шухăшласа кăларнă. Çак тапхăртах Шкловский çар хĕсметĕнче, «империаллă» вăрçăн анăç фронтĕнче, аслă унтер-офицер хисепĕнче, получил Таса Георгий вăрçă орденĕн уйăру паллине тивĕç пулать, суранланать.
Октябрь революцине Персире кĕтсе илет. Пĕр хушă Хĕрлĕ Çара халне парать, Петрограда çитет. Эсэрсен ретне тăрать. Губчека аресленине сиссе, хваттерне таврăнмасть, унта ăна засада кĕтнĕ, пăрпа Финляндие тарать. Эмиграцине Берлинра ирттерет. Совет Раççейĕн «заложником» арăмĕ юлать. Темиçе çултан тин тăван çĕре таврăнать.
Чикĕ лешьенчен таврăнсан малтан 1920-мĕш çулсенче Мускавра вырнаçать. Футуристсемпе — В. Хлебникова, А. Кручёнăха, В. Маяковскине пĕрле ĕçлет.
Питĕ хавхалануллă вăл 1920-мĕш çулсенче Ӳнер керменĕнчи (Поварская урамĕ, 52) тата Политехника музейĕн (Новая площадь, 3) Мăн аудиторинче иртнĕ литература дискуссийĕсене хутшăнать.
«ЛЕФ» ушкăн ертӳçĕсенчен пĕри.
Унăн ĕмĕт-шухăшпа эстетика позицисене РАПП идеологĕсем тиркесе тапкаланă.
1930 çулта айăпа йышăнса «Об одной научной ошибке» статья çырать.
30-мĕш çулсенче хальхи литература тиркевçи пулса вăй хунă. Мускаври асра юлнă шухăшсемпе Шкловскин «О Маяковском», «Встречи», «Жили-были» асилӳсем тата урăх кĕнекисем çыхăннă, вĕсенче 20-мĕш çулсенчи мускав пултарулăх интеллигенцийĕн пурнăçне кăтартнă. Тăван çĕр-шыв, сăмахран мускав, кун-çулĕ пирки Шкловский «Матвей Комаров, житель города Москвы» (1929), «Минин и Пожарский» (1940) тата урăх ĕçесенче çырать. Шкловский Л. Н. Толстой, Ф. М. Достоевский, С. М. Эйзенштейн пултарулăхĕсене тĕпчет.
Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин хирĕнче ывăлне çухатать.
1960-мĕш çулсенче Анăçра Шкловскин 1920-мĕш çулсенчи хайлавĕсемпе кăсăкланма тытăнаççĕ.
«Эйзенштейн» (1973; иккĕмĕш кăларăмĕ 1979) кĕнекешĕн СССР патшалăх парнине (1979) тивĕç пулнă. Виктор Шкловский 1984 çулхи раштав, 5 Мускавра куçне ĕмĕрлĕхех хупать.
Пултарулăх ĕçĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- 3 томлă ĕç.
- «Воскрешение слова», 1914. Теоретическая работа
- «Встречи», 1944
- «Второй май после октября». Историческая проза
- «В Ясной Поляне». Историческая проза
- «Гамбургский счет», 1928.
- «Дневник», 1939. Cборник статей
- «Достоевский», 1971. Статья
- «Жили-были». Мемуары
- «Житие архиерейского служки». Историческая проза
- «За и против. Заметки о Достоевском», 1957
- «Заметки о прозе русских классиков», 1955
- «За 60 лет. Работы о кино». Сборник статей и исследований.
- «За сорок лет. Статьи о кино». [Вступ. ст. М. Блеймана], 1965. Сборник статей и исследований.
- «Иприт». Фантастическая повесть в соавторстве с Всеволодом Ивановым
- «Искусство как прием». Статья
- «Исторические повести и рассказы», 1958. Сборник
- «Константин Эдуардович Циолковский»
- «Лев Толстой». Биография для ЖЗЛ.
- «Литература и кинематограф», 1923. Сборник
- «Марко Поло». Историческая повесть
- «Матвей Комаров, житель города Москвы», 1929. Повесть
- «Минин и Пожарский», 1940. Историческая проза.
- «О мастерах старинных». Историческая проза.
- «О Маяковском», 1940. Мемуары
- «О поэзии и заумном языке». Теоретическая работа.
- «О солнце, цветах и любви»
- «О теории прозы»,1925. Теоретическая работа.
- «Повести о прозе. Размышления и разборы», 1966. Основан на переработке старых сочинений:
- «Художественная проза. Размышления и разборы», 1961
- «Заметки о прозе русских классиков», 1953
- «За и против. Заметки о Достоевском», 1957
- «Заметки о прозе Пушкина», 1937
- «Повесть о художнике Федотове». «Капитан Федотов», 1936,(«Федотов» в биографической серии ЖЗЛ).
- «Поденщина», 1930
- «Поиски оптимизма», 1931
- «Портрет». Историческая проза
- «Пять человек знакомых», 1927
- «Развертывание сюжета», 1921. Теоретическая работа.
- «Революция и фронт», 1921. Мемуары. Позже входит в состав «Сентиментального путешествия»
- «Розанов». Статья
- «Свинцовый жребий», 1914. Поэтический сборник
- «Сентиментальное путешествие». Автобиографическая проза о периоде Гражданской войны.
- «Созрело лето»
- «Теория прозы», 1925. Теоретическая работа
- «Тетива. О несходстве сходного», 1970. Теоретическая работа
- «Техника писательского ремесла», 1927
- «Третья Фабрика». Автобиографическая проза. 1926
- «„Тристрам Шенди“ Стерна и теория романа», 1921. Теоретическая работа
- «Удачи и поражения Максима Горького», 1926
- «Ход коня», 1923. Сборник
- «Чулков и Левшин», 1933
- «Эйзенштейн». Книга отмечена Государственной Премией.
- «Энергия заблуждения», 1981
- «Zoo. Письма не о любви или Третья Элоиза», 1923. Эпистолярный роман
- «О теории прозы». 1983. Теоретическая работа
Кинематографи сценарисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Нумай сценарине тепĕр çынпа пĕрле çырнă.
Сасăсăр кино
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- «Крылья холопа», 1926
- «По закону», 1926. (Экранизация романа Джека Лондона).
- «Предатель», 1926. Режиссер — Абрам Роом.
- «Третья Мещанская», 1927. Режиссер — Абрам Роом.
- «Ухабы», 1927. Режиссер — Абрам Роом.
- «Евреи и земля», 1927. Документальный фильм.
- «Ледяной дом», 1927. (Иван Лажечниковăн романне экранизациленĕ).
- «Два броневика», 1928
- «Дом на Трубной», 1928. Режиссер — Борис Барнет. В ролях — Вера Марецкая. Сценарине Эрдманпа пĕрле хайланă
- «Казаки» (Грузи), 1928
- «Овод» (Грузи), 1928
- «Капитанская дочка», 1928
- «Последний аттракцион», 1928
- «Турксиб», 1929. Документлă фильм
- «Американка» (Грузи), 1930.
- «Отчим» (Грузи), 1930
Сасăллă кино
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- «Молодежь побеждает», (Грузи), 1928.
- «Мертвый дом», 1932. (Достоевские экранизацилени). Сценари çырнисĕр пуçне, Шкловский çаплах Петрашевский сăнарне ӳнерленĕ.
- «Горизонт», 1932. Режиссер — Лев Кулешов
- «Минин и Пожарский», 1939. Режиссер — Всеволод Пудовкин. (Экранизация книги Шкловского)
- «Алишер Навои», 1947
- «Далекая невеста», 1948
- «Чук и Гек», 1953
- «Овод», 1955. В гл. роли — Олег Стриженов.
- «Казаки», 1961. Режиссер — Владимир Пронин.
- «Три толстяка», 1963. Мультфильм.
- «Cказка о золотом петушке», 1967. Мультфильм
- «Баллада о Беринге и его друзьях», 1970
Телекăларăмсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Шкловский çак нумай сериллĕ кăларăмсенче калав вуланă:
- «Жили-были» (1972)
- «Слово о Льве Толстом» (1978)
Шкловский çинчен телекăларăмсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Программа "Культурный слой" о Шкловском на Пятом канале (С-Петербург)
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Эйхенбаум Б. О Викторе Шкловском, в кн.: Мой временник. — Л.: 1929.
- Гуковский Г. Шкловский как историк литературы // Звезда. — 1930. — No 1.
- Сарнов Б. Глазами художника // Новый мир. — 1964. — No 7.
- Левин Е. Виктор Шкловский — теоретик кино // Искусство кино. — 1970. — No 7.
- Добин Е. С. Виктор Шкловский — аналитик сюжета. в кн.: Сюжет и действительность. — Л.: 1976.
- Русские советские писатели-прозаики. Биобиблиографический указатель, т. 6, ч. 1, — М.: 1969.
- Панченко О. Виктор Шкловский: текст — миф — реальность. — Szczecin, 1997.
- Андроников И. Л. Шкловский, в кн.: Ираклий Андроников Избранные произведения в двух томах. Т. 2(ĕçлемен каçă), — М.: 1975.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Шкловские коротышки, или Афоризмы по Шкловскому
- Воспоминания современника В. А. Разумного о В. Б. Шкловском(ĕçлемен каçă)
- Базиль Львофф. [Об остранении Шкловского http://proza.ru/texts/2008/07/26/327.html 2008 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.]
- Пайăр çынсем, алфавитпа
- Çыравçăсем, алфавитпа
- Санкт-Петербургра çуралнисем
- Мускавра вилнисем
- Çыравçăсем пирки Викивулавăш каçисĕр статьясем
- Википеди:Ĕçлемен каçăллă статьясем
- Раççей литература тĕпчевçисем
- Раççей литература тишкерӳçисем
- Кино теоретикĕсем
- Раççей çыравçисем
- Вырăс çыравçисем
- СССР Патшалăх парни лауреачĕсем
- Раççей революционерĕсем
- Украина революционерĕсем
- Эсерсем
- Эссейçĕсем
- Кăрлачăн 24-мĕшĕнче çуралнисем
- 1893 çулта çуралнисем
- Раштавăн 5-мĕшĕнче вилнисем
- 1984 çулта вилнисем
- Сăваплă Георгий орден паллин кавалерĕсем
- Хормăллă меслет