Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
(СССР ҫинчен куҫарнӑ)
Союз Советских Социалистических Республик
Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ
1922-1991
СССР ялавĕ СССР гербĕ
СССР карттă çинче вырнăçнă пулнă
Патшалăх чĕлхи пулман, анчах та вăл шайра вырăс чĕлхи шутланнă
Тĕп хула Мускав
Мĕн пулса тăнă? саланса кайнă
Лаптăк
- пĕтĕмпе
- шыв пайĕ

22 402 200 км2
паллă мар%
Халăх йышĕ
 - пĕтĕмпе (1991)
 - çын/км2

290 100 000
{{{çын/км2}}}/км2
Валюта ячĕ тенкĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ +2 пуçласа +12 таран
Патшалăх гимнĕ Совет Пӗрлешӗвӗн гимнӗ
Тетел доменĕ .su
Тел. префиксĕ +7 (халĕ Раççей усă курать)

Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ (кĕскен: ССРП, выр. Союз Советских Социалистических Республик, СССР) — 1922-1991 çулсенче пулнă нумай халăхлă социализм патшалăхĕ.

Пĕрлешӳ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

CCCР тытăмĕ

Пĕрлешĕве 15 Совет Социализм Республики кĕнĕ:

ССРП территори пайланăвĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Совет Пĕрлешĕвĕн мĕнпур территорин лаптăкĕ 1991 çулхи çурла тĕлне 22,4 млн км² пулнă.

Ӳкерчĕк:Площади республик Советского Союза.png
Республикăсен лаптăкĕ

Чи малтанах, ССРП йĕркелес Килĕшӳпе татăçуллă (1922 çулхи раштавăн 30-мĕшĕнче), ССРП йышне кĕнĕ:

1940 çулта СССР йышне Карел-Финн, Молдави, Литва, Латви тата Эстон ССР кĕнĕ.

1956 çулта Карел-Финн республикине РСФСР шутĕнчи Карели АССР çине улăштарнă.

1991 çулхи авăнăн 6-мĕшĕнче СССР Патшалăх Канашĕ СССР йышĕнчен Литва, Латви тата Эстони тухнине йышăнать.

1991 çулхи раштавăн 25-мĕшĕнче СССР президенчĕ М. С. Горбачёв ĕçрен тухса каять. СССР патшалăх тытăмĕ хăй тĕллĕн арканать.

СССР администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ
виçе территори, пин км² халăх йышĕ, пин çын (1966) халăх йышĕ, пин çын (1989) хула йышĕ хеп йышĕ адм.тĕпĕ
РСФСР 17075,4 126561 147386 932 1786 Мускав
УССР 601,0 45516 51704 370 829 Киев
БССР 207,6 8633 10200 74 126 Минск
Узбек ССР 449,6 10581 19906 37 78 Ташкент
Казах ССР 2715,1 12129 16538 62 165 Алма-Ата
Грузи ССР 69,7 4548 5449 45 54 Тбилиси
Азербайджан ССР 86,6 4660 7029 45 116 Баку
Литва ССР 65,2 2986 3690 91 23 Вильнюс
Молдави ССР 33,7 3368 4341 20 29 Кишинёв
Латви ССР 63,7 2262 2681 54 35 Рига
Киргиз ССР 198,5 2652 4291 15 32 Фрунзе
Таджик ССР 143,1 2579 5112 17 30 Душанбе
Эрмен ССР 29,8 2194 3283 23 27 Ереван
Туркмени ССР 488,1 1914 3534 14 64 Ашхабад
Эстони ССР 45,1 1285 1573 33 24 Таллин
СССР 22402,2 231868 286717 1832 3418 Мускав

Халăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: ССРП халăхĕ
ССРП нацийĕсем

ССРП республикисенчи халăх йышĕн улшăнăвĕ:

республика 1913 1926 1939 1950 1959 1966 1970 1973 1979 1987 1989 1991
РСФСР 89900 92737 108379 117534 126561 130079 132151 137410 145311 147386 148548
УССР 35210 29515 40469 41869 45516 47127 48243 49609 51201 51704 51944
БССР 6899 4983 8910 8055 8633 9002 9202 9533 10078 10200 10260
Узбек ССР 4366 4660 6440 8261 10581 11960 12902 15389 19026 19906 20708
Казах ССР 5565 6037 5990 9154 12129 12849 13705 14684 16244 16538 16793
Грузи ССРĕ 2601 2677 3540 4044 4548 4686 4838 4993 5266 5449 5464
Азербайджан ССР 2339 2314 3205 3698 4660 5117 5420 6027 6811 7029 7137
Литва ССР 2880 2711 2986 3128 3234 3392 3641 3690 3728
Молдави ССР 2056 242 2452 2290 2885 3368 3569 3721 3950 4185 4341 4366
Латви ССР 1885 2093 2262 2364 2430 2503 2647 2681 2681
Киргиз ССР 864 1002 1458 2066 2652 2933 3145 3523 4143 4291 4422
Таджик ССР 1034 1032 1484 1981 2579 2900 3194 3806 4807 5112 5358
Армян ССР 1000 881 1282 1763 2194 2492 2672 3037 3412 3283 3376
Туркмен ССР 1042 998 1252 1516 1914 2159 2364 2765 3361 3534 3576
Эстони ССР 1052 1197 1285 1356 1405 1465 1556 1573 1582
СССР 159200 147028 190678 178500 208827 231868 241720 248626 262085 281689 286717 289943
Ӳкерчĕк:Население республик Советского Союза.png
Республикăсенчи халăх

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

СССР арканса кайни çинчен 1991 çулхи раштавăн 8-мĕшĕнче пĕлтернĕ. Вăл кунах Пăхăнман Патшалăхсен Пĕрлешĕвне (ППП) йĕркеленĕ. 1991 çулхи раштавăн 25-26-мĕшĕсенче вара СССРа тĕнче правиллĕ субьект шайĕнчен кăларнă. Унăн прависем Раççей патшалăхне куçнă.

ССРП йĕркелени (1922—1923)[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Вăрçă умĕнхи тапхăр (1923—1941)[тӳрлет | кодне тӳрлет]


1924 çулхи 50 пус тата кĕмĕл тенкĕ

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи (1941—1945)[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи вăхăтĕнчи Совет «Ни шагу назад!» маркки

vera kobalniak and 32000 riga request documentation of citizenship

Вăрçă хыççăнхи тапхăр (1945—1953)[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Хрущёв ăшăтăвĕ» (1953—1964)[тӳрлет | кодне тӳрлет]


«Застой самани» (1964—1985)[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Застой самани


Перестройка тата ССРП арканăвĕ (1985—1991)[тӳрлет | кодне тӳрлет]


ССРП экономики[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: ССРП экономики


ССРП Хĕçпăшаллă вăйĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:ССРП Хĕçпăшаллă вăйĕсем Шаблон:Совет Çарĕ Шаблон:РККА Шаблон:Чикĕ çарĕсем Шаблон:Шалти çарсем Шаблон:Граждан хӳтĕлев çарĕсем

ССРП-ти тĕн[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: ССРП-ти тĕн


Совет Союзĕн Паттăрĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

ССРП çинчен юрăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ Раççей кун-çулĕ

Авалхи славянсемруссем IX ĕмĕр
Киев Руçĕ 862—1242
Вырăс кнеçлĕхĕсем XII—XVI:
• Новгород республики 1136—1478
• Улатимĕр кнеçлĕхĕ 1157—1363
• Литва, Вырăс, Жемойта тата урăххисем 1236—1569
Мускав кнеçлĕхĕ 1263—1478
Вырăс патшалăхĕ 1478—1721
Раҫҫей империйӗ 1721—1917
 Раççей республики 1917
• Совет Раççейĕ 1917—1922
• Альтернативлă йĕркелӳсем 1917—1924
Совет Союзĕ 1922—1991
Раççей Федерацийĕ 1991 çултанпа


Ертӳçисем | Хронологи | Экспанси
Пĕрлешĕвĕ: XIV—XVI ĕмĕрсем | 1922
Аркану: XII ĕмĕр | 1917 | 1991

Проект | Портал | Категори

Unione Sovietica.

Шаблон:ВКЙ Шаблон:ЭПТ Шаблон:ССРП темăсенче