Айова

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Айова
Айова ялавĕ Айова гербĕ
Айова ялавĕ Айова гербĕ
Айова штат АПШ картти çинче
Ытти штатсем
Тĕп хули Де-Мойн
Чи пысăк хула Де-Мойн
Кĕпернетор Чет Калвер
Лаптăкĕ
 - Пурĕ
 - шыв %
АПШ-ра 26-мĕш вырăнта
145 743 çх²
0,71%
Халăх йышĕ
 - Пурĕ (2000)
 - Халăх йышлăхĕ
АПШ-ра 30-мĕн вырăнта
2 926 324
20,22/км²
Йĕркеленнĕ: Шучĕпе 29-мĕш
Широта
Долгота
40°36' ç. ш.-нчен 43°30' ç. ш. таран
89°5' х.а. д.-нчен 96°31' х.а. д. таран

Айова — (Айовă, CVLa: Ajovă, «Iowa»; акăлчанла: Iowa) — Америкăн вăтам анăç тăрăхĕнче вырнаçнă штат. Администраци Де-Мойн хулинче ларать.< Айовă çĕрĕ Америкă штачĕсемпе 1846 çулхи раштавăн 28-мĕшĕнче 29-мĕш штат пулса пĕрлешет. Штата вырăнти Айовă халăхĕ ячĕпе чĕнеççĕ. Мăриккансем Айовăна «Хурчкакуç Штачĕ», тата «Çӳллĕ Куккурус Штачĕ» ятпа та паллаççĕ.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Айовăра Французсем куçса киличчен пурăннă 17 халăхран паянхи кун Мескваксем (акăлчанла: Meskwaki) кăна пурăнаççĕ. Европă çулçуревçисем Айовăна ешĕл, пулăхлă пек курнă пулин те, çĕр-шыв вăрмансăрлăхĕ ялхуçалăх аталанатарассине шантарман. Пĕрмĕш Америккансем Айовă çĕр-шывне Илиной, Интиянă, Мисури штачĕсенчен 1833 çулта куçса килнĕ. 1835 çулта Айовăн вăтам лаптăкне тĕпчеcе карттă ӳкерес экспедицие янă нумай драгун çеçенхирĕн утланнă çынран та çӳллĕ курăкĕнче çухалнă. 1846-мĕш çулта Айовă çĕр-шывĕ АПШ-cене хутшăнать. 1867-мĕш çулта Айовăна Чикагопа Çурçĕр-хĕвеланăç чукун çулĕ çитет. Айовă урлă малалла хывнă чукун çулсем штат хуçалахĕпе, пурнăç йĕркине тĕпрен улăштараççĕ. Граждан вăрçине Айовăн вуннăран кашни ултă арçынĕ хутшăннă. Пĕрремĕш Тĕнче Вăрçи хыççăн вăрçă вăхăтĕнчи субсидие пĕтернипе Айовăн чылай фермăрла хуçалăхĕ арканнă, 1940 çулччен вăй илеймен. 1980 çултанпа ялхуçалăхĕ пушшех ишет, штат çыннисен ытларахăшĕ хулана куçса индустрилле производствăра вăй хурать; Айовă энерги, этанол, дизель тăвассипе палăрать.

Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Штат лаптăкĕ — 145 743 км2.

Экономика[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Культура[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

   * Official State of Iowa Website
   * Iowa News.
   * USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Iowa
   * U.S. Census Bureau
   * Iowa Code online at Iowa General Assembly
   * Iowa Newspapers
   * Midwest Regional Climate Center (climate statistics)
   * Iowa State Facts
   * State Symbols
   * Office of Governor and Lt. Governor
   * Iowa Department of Natural Resources
   * Iowa Quick Facts