Çупай
Çупай, — чăваш мăрси.
Пурнăçĕ, ĕçĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вăл чăвашсене ислам тĕнне кĕртсе тутарланассине хирĕç кĕрешекен пулнă. Ун çинчен Чулхулара пурăнакан тутар тĕпчевçи А.М.Орлов çырнă «Мещера, мещерики, мишаре» кĕнекере вулама пулать.
«Чувашские мурзы Нижегородского края рядом с татарскими, мордовскими, упоминаются в 1647 году. О чувашском элементе в среде нижегородских татар говорилось очень много в дореволюционной литературе. Отатарившиеся чуваши XVIII — XIX веках встречались в Татарском Маклакове, Пектрексах, Собачьем Острове, Кочка-Пожарках и др. На них прежде всего опирались при крещении татар. Об этом, в частности говорится в челобитной новокрещена деревни Петрексы Гаврилы Алексеева (до крещения Субай Сапаров), потомка древних служивых татар. По местным преданиям основателем этой татарской деревни был чувашин Петр (Петрексы в переводе с чувашского означает «Петров выселок»), который вместе со служилыми татарами был наделен поместьем в данной местности».
Субайăн чăн ячĕ Çупай (çакна А.М.Орлов тĕпчевçĕ Юхма Мишши патне çырнă çырура палăртать), унăн пуççапса çырнă хучĕ Чулхулари архивра (дело №20, ф.570, оп.554, л.5) упраннине пĕлтерет. Çупайăн арăмĕпе ывăлĕ пулнă. Вăл хăй çурчĕпе пурăннă, çурчĕ-йĕрĕ, пĕтĕм хуралчĕ ăна авалхи чăваш мăрси пулнă ашшĕпе аслашшĕнчен юлнă иккен.
Çупай çинчен çырнă чăнлавсем тăрăх чăвашсем XVI — XVIII ĕмĕрсенче Сăр тата Ока юханшывĕсем хушшинче пурăннине пĕлме пулать.
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- А.М.Орлов, «Мещера, мещерики, мишаре».
- Юхма Мишши, "Авалхи чăвашсем", Шупашкар, 1996.